Przemówienie

Przemówienie abpa Mariana Jaworskiego

Umiłowany Ojcze Święty,

Stają dzisiaj przed Tobą biskupi Kościołów naznaczonych znamieniem wielkiego udręczenia (por. Ap 7, 14), biskupi diecezji, które rozwijały się przez stulecia i liczyły miliony wiernych, a dziś muszą się dźwigać na nowo i leczyć zadane im rany, ponieważ chciano je usunąć z organizmu Kościoła, a należących do nich wiernych odciąć od jedności ze Stolicą Apostolską. Oto nieszczęsna w skutkach Rewolucja Październikowa pociągnęła za sobą likwidację diecezji kamieniecko-podolskiej i żytomierskiej, natomiast po II wojnie światowej została zniszczona struktura archidiecezji lwowskiej, diecezji łuckiej i administracji Zakarpacia. Wiernym zabrano biskupów (ostatnimi, którzy zostali usunięci przez władze polityczne ze swoich stolic biskupich, byli abp Eugeniusz Baziak ze Lwowa i biskup z Łucka), pozbawiono ich kapłanów, posługi braci i sióstr zakonnych, byli też poddawani różnym prześladowaniom z powodu swojej wiary. Była to ta próba wiary, którą porównuje Pismo Święte do czyszczenia złota w ogniu. Za łaską Bożą wielu wyszło z tej próby zwycięsko.

Po kilku dziesięcioleciach ciężkich doświadczeń Opatrzność Boża doprowadziła do zmian politycznych. Przez Twoją, Ojcze Święty, posługę w mądrości i łasce urzeczywistniła się prorocza zapowiedź Matki Bożej z Fatimy — w 1991 r. Kościoły te zaczęły się odradzać. Dokonało się to przede wszystkim poprzez nominacje pasterzy dla archidiecezji lwowskiej, diecezji kamieniecko-podolskiej i żytomierskiej, następnie mianowanie administratora dla Zakarpacia, Łucka, a wreszcie ordynariusza tejże diecezji.

W nowej sytuacji wszystko niemal trzeba było rozpoczynać od podstaw: organizowanie struktur kurialnych, wskrzeszanie wyższych seminariów duchownych, odbudowywanie kościołów zamienionych za czasów komunistycznych w magazyny, a nawet w muzea ateizmu albo przeznaczonych na różne inne cele świeckie. Nade wszystko trzeba było jednak podjąć posługę sakramentalną, objąć duszpasterską troską rozproszonych i często pozostających w ukryciu wiernych, dzieciom i młodzieży zapewnić, w miarę możliwości, systematyczną katechezę, której przedtem były pozbawione. Wszystko to było bardzo trudne ze względu na brak kapłanów. Wiele z tych zadań nie mogłoby być wykonanych, gdyby nie ofiarna pomoc kapłanów i sióstr zakonnych z zagranicy.

Po ponad ośmiu latach przychodzimy do Ciebie, Ojcze Święty, aby złożyć Ci sprawozdanie z życia naszych Kościołów. Przychodzimy w duchu wdzięczności Opatrzności Bożej i wdzięczności dla Ciebie i Stolicy Apostolskiej. Pragniemy z radością powiedzieć o wszystkim, co osiągnęliśmy, musimy też jednak stwierdzić, że Kościoły nasze przeżywają kryzys wzrostu, tzn. że życie Kościoła się rozwija, wzrastają potrzeby, ale nie można zaradzić wszystkim biedom.

Radujemy się, że funkcjonują, choć w skromnym zakresie, kurie diecezjalne, że udało się zorganizować trzy Wyższe Seminaria Duchowne — w Kamieńcu Podolskim, Żytomierzu i Lwowie, że kilku kapłanów przygotowuje się na wydziałach teologicznych do uzyskania stopni naukowych, aby potem rozpocząć wykłady w seminariach. Cieszą nas coraz liczniejsze powołania zakonne męskie i żeńskie.

Jesteśmy świadomi, że stoją przed nami nowe zadania, które musimy podjąć, rozpoznając znaki czasu, aby ukształtować naszą obecność w Kościele wedle wskazań Vaticanum II. Do r. 1991 wierni trwali bowiem w wierze, opierając się jedynie na tradycji własnych Kościołów, a pozostając w izolacji nie mogli czerpać z bogatego nauczania ostatniego Soboru ani też wejść w nurt zapoczątkowanej przez niego odnowy Kościoła. Przyczyną tego była zarówno niemożność dostępu do tekstów soborowych oraz wiadomości z mass mediów, jak i brak kapłanów, którzy mogliby informować wiernych i służyć im potrzebnymi wskazaniami.

Odnalezieniu się naszych Kościołów w nowej sytuacji oraz wprowadzeniu ich na nową drogę służyć ma odbyty już synod diecezji lwowskiej i diecezji łuckiej oraz przygotowywane synody pozostałych diecezji. Ogromne znaczenie ma również wychowanie i wykształcenie przyszłych kapłanów w seminariach duchownych.

Nie sposób nie wspomnieć tu, że wielką pomocą w doświadczeniu Kościoła posoborowego jest udział przedstawicieli poszczególnych dykasterii Stolicy Apostolskiej w dorocznych Konferencjach Episkopatu. Wprowadzają nas oni w centrum problematyki życia Kościoła. Pragnę w tym miejscu gorąco podziękować Stolicy Apostolskiej za tę pomoc udzieloną naszemu Episkopatowi i wyrazić szczególną wdzięczność nuncjuszowi abpowi Antonio Franco za wszelkie starania i pośredniczenie, zmierzające do realizacji tego rodzaju wizyt.

Accomodata renovatio dotyczy także obrzędów liturgicznych. Przygotowane zostało dyrektorium liturgiczno-pastoralne.

Sytuacja, w jakiej żyjemy, przynagla nas do nawiązywania w duchu ekumenizmu kontaktów z innymi wyznaniami chrześcijańskimi. Kościoły nasze na tym polu spotykają się jednak nierzadko z niezrozumieniem. Próbujemy je przełamać przez dialog miłości i postawę daleką od prozelityzmu. W relacjach z Kościołem greckokatolickim chcemy powiększyć pole wzajemnego otwarcia i zrozumienia, aby umocnić więzy prawdziwego braterstwa. Staramy się to czynić zabiegając również o kontakty i spotkania na płaszczyźnie Episkopatów. Wreszcie swoją obecność i działanie wobec wszystkich chcemy uwiarygodniać przez żywe świadectwo, starając się realizować Twoje, Ojcze Święty, pouczenie, że «człowiek jest drogą Kościoła».

Ojcze Święty! Nowa sytuacja, w jakiej przyszło żyć naszym Kościołom, sprawiła, że istnieje potrzeba nakreślenia nowych granic diecezji ze względu na ich dużą nierównomierność. Niektóre diecezje, z powodu wielkiej rozpiętości terytorialnej, wymagają nadto podziału na wikariaty biskupie. Łączyć się to będzie z przygotowaniem odpowiednich kapłanów do nominacji biskupich.

Umiłowany Ojcze Święty, pragnę powiedzieć, że nasi wierni z utęsknieniem oczekują Twojej pasterskiej wizyty u nas. Modlą się w tej intencji. My, ich pasterze, ponawiamy z serca płynące zaproszenie. Wszyscy potrzebujemy łaski danej Piotrowi — umocnienia nas w wierze. Ufamy, że będzie nam dane to szczęście gościć u nas Wikariusza Chrystusowego. Zawierzając przeto Pani Łaskawej Twoje posługiwanie, Ojcze Święty, prosimy o błogosławieństwo dla nas i ludu nam powierzonego, ufając, że będziesz go mógł udzielić osobiście na naszej ziemi.