Instrukcja w sprawie posług oraz święceń w seminariach duchownych (1982)

Mając na uwadze motu proprio Ojca Świętego Pawła VI Ministeria quaedam i Ad pascendum populum Dei z 15.08.1972 r. oraz tekst liturgiczny De institutione lectorum et acolythorum, De admissione inter candidatos ad diaconatum et presbyteratum, De sacro caelibatu amplectendo" (Decr. S. Congregationis pro Cultu Divino diei 3.12.1972, N. 1500/72), a także Dekret tejże Kongregacji De sacra communione et de cultu Mysterii Eucharistici extra Missam" z 21.06.1973 r, Episkopat Polski zebrany na 184 Konferencji Plenarnej w Częstochowie dokonał modyfikacji Instrukcji wydanej na 134 Konferencji Plenarnej w Warszawie, w sprawie posług oraz święceń udzielanych w Seminariach Duchownych w Polsce.
Zmodyfikowany tekst Instrukcji brzmi:

1. UWAGI WPROWADZAJĄCE

1. Troska Kościoła o kandydatów przygotowujących się do święceń kapłańskich przejawia się szczególnie w tym, by Seminaria Duchowne stwarzały taką atmosferę, w której mogłaby się dokonywać właściwa formacja duchowa, intelektualna i pastoralna kandydatów do święceń kapłańskich. Formacja ta dokonuje się etapami.

2. Pierwszym etapem przygotowania są dwuletnie studia filozoficzne, które zmierzają do pełnej formacji ludzkiej kandydata (por. Ratio fundamentalis, nr 70). Już i w tym okresie należy uwzględnić formację pastoralną alumna.

3. Drugim etapem, w którym alumn przygotowuje się bezpośrednio do święceń, są czteroletnie studia teologiczne, w czasie których wnika on głębiej w naukę Bożą. Czerpie ją z Objawienia Bożego pod kierunkiem Urzędu Nauczycielskiego Kościoła. Staje się ona pokarmem duchowym dla jego własnego życia wewnętrznego i dla przyszłej jego pracy duszpasterskiej.

4. Studia teologiczne są również okresem, w którym kandydat stopniowo dochodzi do święceń kapłańskich poprzez posługę lektora i akolity, kandydaturę do diakonatu i kapłaństwa, a wreszcie przez udzielenie mu święceń diakonatu.

5. Od strony wychowawczej stopniowe dochodzenie do kapłaństwa ma coraz bardziej mobilizować kandydata do pełnego wysiłku w dziele osobistej formacji; od strony religijnej ma go stopniowo wprowadzać w pełne zrozumienie istoty kapłaństwa służebnego; od strony eklezjalnej ukazuje wiernym organiczną strukturę Kościoła jako wspólnoty służb i charyzmatów.

II. POSŁUGA LEKTORA I AKOLITY

6. Powierzenie posługi lektora i akolity zmierza do tego, by kandydaci do święceń stopniowo poprzez studium i praktykę przygotowali się do podwójnej służby kapłańskiej, jaką jest posługa słowa i służba ołtarzowi.

7. Stosownie do decyzji Stolicy Apostolskiej ustanowienie w posłudze lektora należy oddzielić czasowo od ustanowienia w posłudze akolity, by dać czas na wniknięcie w treść i zadania poszczególnych posług.

8. Przed dopuszczeniem do posługi lektora i akolity, kandydat własnoręcznie sporządza i podpisuje prośbę, którą przekazuje biskupowi ordynariuszowi, a w kleryckich instytutach doskonałości przełożonemu wyższemu. W prośbie należy wyraźnie zadeklarować wolę służenia Bogu oraz ludowi chrześcijańskiemu.

9. Liturgicznego obrzędu ustanowienia w posłudze lektora czy akolity dokonuje biskup ordynariusz (lub przełożony wyższy w kleryckich instytutach doskonałości).

10. Wprowadzenie w posługę lektora następuje na trzecim roku studiów (pierwszym teologii) w okresie Wielkiego Postu, po odprawieniu trzydniowych rekolekcji.

11. Zadaniem lektora jest:

a) czytanie słowa Bożego w zgromadzeniu liturgicznym,

b) wykonywanie psalmu międzylekcyjnego w braku psalmisty,

c) wypowiadanie intencji w modlitwie powszechnej w braku kantora czy diakona,

d) kierowanie śpiewem oraz czynnym uczestnictwem wiernych podczas zgromadzenia liturgicznego,

e) przygotowanie wiernych do godnego przyjęcia sakramentów,

f) czuwanie nad przygotowaniem się wiernych, wyznaczonych do czytania Pisma św, w czasie zgromadzenia liturgicznego, aby mogli dobrze spełniać swą funkcję.

12. Lektor, by mógł dobrze wypełniać swe obowiązki, powinien rozbudzać w sobie szczególne umiłowanie Pisma św, przez częste jego czytanie i rozważanie, powinien dzięki temu stawać się coraz doskonalszym uczniem Chrystusa.

13. Ustanowienie w posłudze akolity następuje na końcu czwartego roku studiów, po odpowiednim przygotowaniu teologicznym i liturgicznym oraz po odprawieniu trzydniowych rekolekcji.

14. Do zadań akolity należy wspomaganie diakona oraz usługiwanie kapłanowi w wypełnianiu czynności liturgicznych, szczególnie podczas Mszy św.

15. Akolita jest szafarzem nadzwyczajnym udzielania Komunii świętej w przypadku, gdy ci, którzy są do tego zobowiązani na podstawie KPK kan. 845 albo nie mogą tego obowiązku wypełnić z powodu choroby czy podeszłego wieku, albo zajęci są inną posługą duszpasterską, albo też, gdy liczba przystępujących do Komunii św, jest tak wielka, że odprawianie Mszy św, zbytnio by się przedłużyło. W tych samych nadzwyczajnych okolicznościach można akolicie zlecić dokonanie wystawienia Najświętszego Sakramentu oraz repozycji dla adoracji wiernych.

16. Z uwagi na rosnące potrzeby duchowe wiernych biskupi uchylają klauzulę wprowadzoną przez 134 Konferencję Plenarną i pozwalają akolitom na wykonywanie uprawnień przysługujących im w dziedzinie Eucharystii w określonych niżej przypadkach.

17. Akolita może udzielać Komunii świętej:

a) w czasie Mszy świętej,
gdy z powodu wielkiej liczby komunikujących rozdzielanie Komunii św. przez celebransa przedłużyłoby znacznie Mszę św., chyba że może temu zapobiec pomoc innego kapłana lub diakona,
gdy rozdzielanie Komunii św. sprawia celebransowi trudność z powodu wieku lub choroby i nie ma innego kapłana lub diakona, który by go wyręczył,

b) poza Mszą św. może udzielić Komunii św. wiernym, a także zanieść ją chorym i starszym, odpowiednio przygotowanym, pozostającym w domu, w szpitalu lub w innym podobnym zakładzie, gdy kapłanom, na których spoczywa ten obowiązek, byłoby trudno go spełnić z powodu innych zajęć duszpasterskich lub choroby albo wieku podeszłego, a nie mogą być w tym wyręczeni przez diakonów.

18. Akolita może dokonać wystawienia Najświętszego Sakramentu do publicznej adoracji, a następnie repozycji, bez prawa udzielania błogosławieństwa:
gdy nie ma kapłana i diakona,
gdy obecnemu na miejscu kapłanowi byłoby trudno spełnić tę posługę z racji choroby, podeszłego wieku lub innej funkcji duszpasterskiej.

19. Właściwy duszpasterz miejsca osądza, czy w danej sytuacji istnieją warunki, by akolita, jako szafarz nadzwyczajny, mógł pełnić swoją posługę wobec Eucharystii.

20. Obrzędy udzielania Komunii św. oraz wystawienia Najświętszego Sakramentu przez akolitę zawarte są w Dekrecie Kongregacji Kultu Bożego: Komunia święta i kult tajemnicy eucharystycznej poza Mszą świętą.

21. Strojem akolity podczas Mszy świętej jest sutanna i alba; poza Mszą świętą sutanna i komża.

22. Akolita może zajmować się formacją liturgiczną tych, którym czasowo zleca się funkcje liturgiczne, jak: służenie do mszału, krzyża, świec, itd.

23. Akolita powinien odznaczać się szczególnym nabożeństwem do Najświętszej Eucharystii.

24. Akolita, przeznaczony w sposób szczególny do służby Ołtarza, ma obowiązek głębiej wnikać we wszystko, co dotyczy publicznego kultu Bożego tak, by codziennie ofiarowywał siebie Bogu i by wszystkim służył w świątyni przykładem postawy pełnej czci i szacunku. Szczerą miłością powinien otaczać Lud Boży, zwłaszcza słabych i chorych.

25. Lektorami i akolitami w sensie dokumentu Ministeria quaedam są ustanawiani w Polsce alumni, przygotowujący się w Seminariach Duchownych do kapłaństwa. Należy odróżnić od nich tych, którzy po odpowiednim przygotowaniu otrzymują upoważnienie do czytania słowa Bożego i pełnienia rozmaitych posług przy ołtarzu w czasie świętej liturgii.
Konferencja Episkopatu może określić warunki dla powierzenia posług lektoratu i akolitatu także świeckim wiernym, którzy nie zamierzają przyjąć sakramentu kapłaństwa.

26. Wykonywanie uprawnień właściwych akolicie odnośnie do Eucharystii, a także uprawnień właściwych lektorowi, ulega zawieszeniu z chwilą przerwania przez nich studiów seminaryjnych z jakiegokolwiek powodu, chyba że ordynariusz inaczej postanowi.

III. KANDYDACI DO DIAKONATU I KAPŁAŃSTWA

27. Dopuszczenie do grona kandydatów, którzy mają przyjąć święcenia diakonatu i kapłaństwa, następuje na początku piątego roku studiów, czyli trzeciego roku teologii, po odprawieniu trzydniowych rekolekcji. Dopuszczenie to powinno być poprzedzone, badaniem, przewidzianym przez Instrukcję Świętej Kongregacji dla Sakramentów z dnia 27 grudnia 1930 (AAS 23/1931/120).

28. Istotę dopuszczenia alumna do grona kandydatów do diakonatu i kapłaństwa stanowi publiczne oświadczenie alumna, że pragnie poświęcić się Bogu i Kościołowi, by wypełnić w przyszłości obowiązki wynikające ze święceń. Kościół przyjmując to oświadczenie wybiera go, aby mógł się przygotować do przyjęcia święceń.

29. Przed dopuszczeniem do grona kandydatów wymagane są następujące warunki:

a) znamiona prawdziwego powołania,

b) wolność od nieprawidłowości i przeszkód kanonicznych,

c) zdecydowana wola poświęcenia się pracy kapłańskiej,

d) ukończony dwudziesty rok życia.

30. Alumn przed dopuszczeniem do grona kandydatów skieruje do biskupa ordynariusza lub wyższego przełożonego kleryckiego instytutu doskonałości własnoręcznie napisaną i podpisaną prośbę. Wybór, którego dokonuje Kościół, następuje w momencie podjętej na piśmie decyzji, dokonanej przez biskupa lub przełożonego zakonnego. Zakonnicy po złożeniu profesji zakonnej, jeśli dążą do kapłaństwa, nie podlegają obowiązkowi włączenia się do grona kandydatów.

31. Dopuszczenie do grona kandydatów dokonuje się przez specjalny obrzęd liturgiczny.

IV. ŚWIĘCENIA DIAKONATU I PREZBITERATU

32. Święcenia diakonatu udzielane są po ukończeniu piątego roku studiów (trzeciego teologii), czyli po końcowych egzaminach tegoż roku. Uzasadnia się to tym, że diakoni będą odbywać w czasie wakacji praktykę duszpasterską, a ponadto cały rok VI ma charakter wybitnie pastoralny, dlatego diakoni mogą pełniej włączyć się w posługę duszpasterską.

33. Przed święceniami diakonatu i kapłaństwa, których szafarzem jest zawsze właściwy biskup, kandydaci odprawią sześciodniowe rekolekcje.

34. Kandydaci do diakonatu, przed święceniami, przekażą biskupowi ordynariuszowi (a w kleryckich instytutach doskonałości przełożonemu wyższemu), własnoręcznie napisaną i podpisaną deklarację, w której oświadczą, że przyjmują święcenia całkowicie dobrowolnie i wyrażą jasno wolę zachowania celibatu przez całe życie.

35. Przed święceniami diakonatu, podczas specjalnego obrzędu, kandydaci również i zakonni w sposób publiczny wobec Boga i Kościoła zobowiązują się do zachowania celibatu, a w czasie obrzędu święceń diakonatu wyrażają zobowiązanie odmawiania godzin kanonicznych.

36. Włączenie do stanu duchownego oraz inkardynacja do diecezji następuje przez przyjęcie święcenia diakonatu.

37. Święceń kapłańskich udziela się diakonowi po całkowitym ukończeniu seminaryjnych studiów teologicznych.

Częstochowa, dnia 4 maja 1982 r.

+ Józef Glemp
Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski

+ Bronisław Dąbrowski
Sekretarz Episkopatu

opr. mg/mg