Dialog międzyreligijny

O. Peter-Hans Kolvenbach SJ
Przełożony generalny Towarzystwa Jezusowego

Dialog międzyreligijny

Pragnę podzielić się pewnymi refleksjami na temat dialogu międzyreligijnego, o którym mówi Instrumentum laboris w rozdziale 5, nn. 135-136. Pod kierownictwem biskupów działających już na tym polu wielu członków instytutów życia konsekrowanego uczestniczy w misji Kościoła polegającej na nawiązywaniu i rozwijaniu dialogu międzyreligijnego. Są oni bowiem przeświadczeni, że znaleźli jedyną prawdziwą religię w wierze przekazywanej im przez Kościół katolicki, któremu Pan Jezus powierzył posłannictwo głoszenia Dobrej Nowiny wszystkim narodom, wyznawcom wszystkich religii. Osoby konsekrowane, które pełnią tę trudną i delikatną misję, stosując jedynie metodę prób i błędów, oczekują wskazówek i wsparcia ze strony biskupów i są im za nie wdzięczne.

W tej misji dialogu wielką pomocą dla osób konsekrowanych będą wszelkie inicjatywy biskupa zmierzające do pogłębiania świadomości znaczenia i praktyki owego dialogu. Wielu katolików bowiem, niemal czterdzieści lat po Soborze, nie rozumie właściwie, na czym polega misja i duchowość dialogu Kościoła. Niektórzy uważają, że należy jedynie przepowiadać «na dachach». Inni natomiast nie czują się przygotowani do podjęcia dyskusji teologicznej z wyznawcami innych religii.

Dialog jest zadaniem nie tylko dla ekspertów i ludzi zajmujących się nim zawodowo. Dialog to dzielenie się własnym życiem na wszystkich poziomach z wyznawcami innych religii. To właśnie ma na względzie nauka Kościoła, kiedy mówi o dobrze znanych czterech poziomach dialogu:

— dzielenie się życiem z innymi idąc wspólną drogą;

— dzielenie się poprzez pracę podejmowaną dla dobra wspólnego w duchu dialogu działania i solidarności;

— dzielenie się z innymi ideami i przekonaniami, zgłębiając i omawiając wspólnie różne kwestie, także teologiczne;

— dzielenie się z innymi doświadczeniem Boga, na ile to możliwe, w dialogu poświęconym zaangażowaniu religijnemu i duchowemu.

Jak napisał Ojciec Święty Jan Paweł II w encyklice Redemptoris missio (por. n. 57), na każdym z tych poziomów za dialog odpowiedzialni są wszyscy, i jest on obowiązkiem każdego chrześcijanina i każdej wspólnoty chrześcijańskiej. Jako wyraz nowego przykazania, dialog ten domaga się integralnego zaangażowania i nie może ograniczać się do uprzejmych słów, dwuznacznego języka albo zebrań, które bardziej niż prawdziwymi spotkaniami są wydarzeniami medialnymi.

Instrumentum laboris podkreśla, że to biskup jest odpowiedzialny za nauczanie słowem i przykładem, co w rzeczywistości oznacza dialog. Za pośrednictwem listów duszpasterskich i publicznych oświadczeń, uwzględniających dialog międzyreligijny, biskup uczy wiernych swej diecezji, jakie jest znaczenie i na czym polega praktyka dialogu, jakie są jego motywacje, możliwości i warunki. Biskup uczy również wtedy, gdy jest gotowy spotykać wyznawców innych religii i podejmować z nimi dyskusję, gdy pragnie ogłaszać wspólne deklaracje odnoszące się do ważnych kwestii; gdy chce pracować wspólnie na rzecz pokoju i pojednania i zawsze jest gotowy — zgodnie z duchem Pana — uczynić pierwszy krok. Biskup uczy, gdy ustanawia w diecezji skutecznie działającą komisję do spraw dialogu, gdy pamięta o życzeniach z okazji świąt innych religii oraz gdy przyjmuje chętnie wizyty ich przedstawicieli z okazji świąt chrześcijańskich. Uczy wreszcie wtedy, gdy stwarza w diecezji odpowiednie warunki, aby wyznawcy różnych religii mogli przebywać wspólnie w seminariach, na wydziałach i w domach formacji życia konsekrowanego. W ten właśnie sposób obecnie Ojciec Święty pootwierał wiele drzwi, które były zamknięte od stuleci.

Wzorem dialogu pozostaje zawsze sposób postępowania Jezusa Chrystusa. Jego dialog z Samarytanką oraz odkrycie wiary przez rzymskiego żołnierza to tylko dwa przykłady tego, jak słowo Boże proponuje, a nie narzuca Dobrą Nowinę. Wymiar kenotyczny, ogołocenie się Pana, ma dla duchowości dialogu znaczenie szczególne. Nie tracąc własnej tożsamości, Pan z miłości stał się podobny do człowieka. Ojciec Święty Jan Paweł II widzi w kenotycznym hymnie z Listu do Filipian istotną cechę charakterystyczną duchowości misyjnej (Redemptoris missio, 88), której jednym z wymiarów jest dialog międzyreligijny.

Biskup powołany jest do uczenia tej miłości pokornej i często upokarzającej, która umacnia dialog, powtarzając — zwłaszcza w sytuacjach przemocy i podziału — prawdę Ewangelii, że Pan miłuje wszystkich bez wyjątku, że nigdy nie można stosować przemocy w imię Chrystusa, który kocha, i że właśnie szczera miłość innych w Duchu powinna charakteryzować chrześcijan, którzy podejmują dialog świadczący o miłości chrześcijańskiej.

opr. mg/mg