Wzór kobiety kontemplatywnej w działaniu

Główne uroczystości związane z 700-leciem urodzin św. Brygidy Szwedzkiej (1302-1373), współpatronki Europy, odbyły się w Bazylice Watykańskiej 4 października 2002 r. Uczestniczyli w nich m.in. kard. Angelo Sodano, kard. Walter Kasper, kard. Franciszek Macharski, abp Tadeusz Gocłowski, skandynawscy biskupi katoliccy (bp Andres Arborelius ze Sztokholmu, bp Czesław Kozoń z Kopenhagi) oraz duchowni luterańscy (emerytowany arcybiskup Uppsali Bertil Werkström, biskup Helsinek Eero Huovinen), prawosławny metropolita Nicei Johannes, a także przedstawicielka szwedzkiej rodziny królewskiej, księżniczka Wiktoria, oraz siostry z Zakonu Najświętszego Zbawiciela Świętej Brygidy (brygidki). Podobnie jak św. Brygida podczas swych licznych i długich pobytów w Rzymie, przedstawiciele podzielonego Kościoła modlili się wspólnie u grobu Księcia Apostołów o dar jedności dla wszystkich wierzących w Chrystusa. Przed ołtarzem został ustawiony krzyż oraz wizerunek św. Brygidy ze słowami, które były dewizą jej życia: «Amor meus Crucifixus est» («Moją miłością jest Ukrzyżowany»). W homilii Papież przypomniał ekumeniczne przesłanie św. Brygidy: «W złożonej i niełatwej epoce dziejów Kościoła ta niezłomna uczennica Pana niestrudzenie dążyła do zjednoczenia i autentycznego pogłębiania jedności wierzących».

Poniżej zamieszczamy przesłanie Ojca Świętego skierowane do przełożonej generalnej zakonu założonego przez św. Brygidę, a zreformowanego w 1903 r. przez Szwedkę bł. Elżbietę Hesselblad, konwertytkę z luteranizmu. Papież przedstawia w nim główne rysy życia i duchowości świętej, jak również przypomina powody, dla których ogłosił ją wzorem «świętości kobiecej» w Europie (List apostolski «motu proprio» Jana Pawła II ogłaszający św. Brygidę Szwedzką, św. Katarzynę ze Sieny i św. Teresę Benedyktę od Krzyża współpatronkami Europy opublikowaliśmy w wyd. polskim «L'Osservatore Romano», n. 12/1999, ss. 12-16).

W dziale tym publikujemy również homilię Papieża wygłoszoną podczas Nieszporów ekumenicznych.

Jan Paweł II

Wzór kobiety kontemplatywnej w działaniu

Przesłanie Papieża Jana Pawła II

Do czcigodnej
Matki Tekli Famiglietti,
Przełożonej Generalnej
Zakonu Najświętszego
Zbawiciela Świętej Brygidy

1. W związku ze zbliżającą się 700. rocznicą urodzin św. Brygidy Szwedzkiej chętnie przyłączam się do radości waszej rodziny zakonnej. Życząc pomyślnego przebiegu zaplanowanych uroczystości jubileuszowych, a szczególnie sympozjum o charakterze wspomnieniowym na temat: «Droga piękna w realizacji bardziej sprawiedliwego i bardziej godnego świata», ufam, że przyczynią się one do większego uwydatnienia wartości orędzia św. Brygidy dla naszych czasów.

Serdecznie pozdrawiam czcigodną Matkę Przeoryszę oraz Jej Współsiostry i jeszcze raz wyrażam wdzięczność za doniosłą pracę apostolską w służbie jedności chrześcijan, prowadzoną zwłaszcza w Europie, za przykładem szwedzkiej świętej. Po siedmiuset latach, jakie upłynęły od jej urodzin, pragniecie duchowo powrócić do owego wydarzenia niczym do świetlanego punktu, który zapoczątkował wasze dzieje, i ze wspominania tego opatrznościowego początku czerpać na nowo entuzjazm.

Powracając myślą i sercem do jej doświadczenia mistycznego, skoncentrowanego całkowicie na męce Odkupiciela, staracie się dostrzegać w obliczu Kościoła odbicie świętości Chrystusa, Odkupiciela człowieka, na zawsze już «odzianego w szatę we krwi skąpaną» (por. Ap 19, 13), który jest odwieczną i niezłomną gwarancją powszechnego zbawienia.

2. Ogłaszając św. Brygidę współpatronką Europy, pragnąłem przedstawić wiernym tego kontynentu szczególny wzór «świętości kobiecej». Po wielu latach szczęśliwego życia jako wierna małżonka, przykładna matka i mądra wychowawczyni, Brygida została świątobliwą wdową, a na koniec obrała życie konsekrowane. W każdej fazie swego życia umiała mądrze łączyć kontemplację z niezwykle szeroko zakrojoną działalnością, zawsze czerpiąc wsparcie z miłości do Chrystusa i do Kościoła. Wniosła ona do wspólnoty chrześcijańskiej swoich czasów dary właściwe kobiecości i jako kobieta w pełni zrealizowana poświęciła się służbie braciom.

Jej przykład może być dla współczesnych kobiet skuteczną zachętą do uczestniczenia w budowie społeczeństwa, które będzie w pełni szanowało ich godność; społeczeństwa, które potrafi uznać mężczyznę i kobietę za równoprawnych uczestników uniwersalnego planu Bożego w stosunku do ludzkości. Wystarczy przyjrzeć się biografii tej kobiety, która umiała połączyć w sobie najwznioślejszą kontemplację i niezwykle śmiałą inicjatywę apostolską, by zdać sobie sprawę, że również dzisiejszym kobietom Brygida może udzielić przydatnych wskazówek odnośnie do tego, jak należycie stawiać czoło problemom związanym z rodziną, wspólnotą chrześcijańską, samym społeczeństwem.

3. W Liście apostolskim w formie motu proprio «Spes aedificandi» z 1 października 1999 r. stwierdziłem, że święta «zyskała również uznanie dla swych talentów pedagogicznych, które miała okazję wykorzystać w okresie, gdy powołano ją do służby na dworze królewskim w Sztokholmie. Z tego doświadczenia mogła czerpać później, gdy przy różnych okazjach doradzała książętom i władcom, jak winni właściwie wypełniać swoje zadania. Przede wszystkim jednak — co zrozumiałe — skorzystały z tego jej dzieci, nieprzypadkowo zatem jedna z córek, Katarzyna, jest czczona jako święta» (n. 4). Jakże cenny to przykład dla rodzin naszej epoki!

Św. Brygida jest także nauczycielką życia konsekrowanego. Z wielkim zaangażowaniem zajmowała się bowiem formacją osób, które postanawiały przyjąć regułę założonego przez nią zakonu; wiernie stosowała się przy tym do wskazówek zawartych w Ewangelii, której naukę wpajała w sposób delikatny i pewny tym, którzy przyłączali się do niej w drodze doskonalenia w życiu zakonnym. Jej działalność pedagogiczna oparta była na ugruntowanej dojrzałości moralnej i duchowej. Właśnie dlatego lekcja życia, którą nam przekazała, okazuje się i dziś aktualna. Można by ją podsumować w następujących słowach: wychowanie jest wiarygodne, kiedy stosuje «pedagogię cnoty». A zatem, aby wychowywać, nie wystarczy być mądrym i kompetentnym, ale trzeba odznaczać się cnotą. Jedynie cnota uprawnia do tytułu nauczyciela.

4. Duchowość św. Brygidy jest wielowymiarowa. Może zatem stanowić interesującą propozycję dla wszystkich. Podziwiamy jej chrześcijaństwo, oparte na bezwarunkowym naśladowaniu Chrystusa i ożywiane przez wybory zgodne z Ewangelią. Była nauczycielką w przyjmowaniu krzyża jako najważniejszego doświadczenia wiary; była przykładną uczennicą Kościoła, wyznającą pełny katolicyzm; była wzorem życia zarazem kontemplacyjnego i czynnego oraz apostołką niestrudzenie zabiegającą o jedność chrześcijan; była również obdarzona profetycznym darem odczytywania dziejów w Ewangelii oraz Ewangelii w dziejach.

Sercem duchowości brygidiańskiej jest absolutny prymat Boga, który «nie pozwoli z siebie szydzić» (Ga 6, 7). Wymiar misyjny uzależniony jest od wymiaru mistycznego. Zaangażowanie w pracę charytatywną, misyjną, a nawet polityczną rodziło się w przypadku Brygidy z umiłowania modlitwy i kontemplacji. Miała czas dla Boga, i dlatego miała czas również dla człowieka.

W oświadczeniach składanych podczas procesu kanonizacyjnego córka Katarzyna wspominała, że «kiedy żył tata i później, kiedy mama została wdową, nigdy nie usiadła do stołu, dopóki nie dała jeść dwunastu biedakom».

Nie bez powodu zatem przylgnęło do niej określenie «matka ubogich». Również w czasie pobytu w Rzymie była troskliwą matką dla «ostatnich», dając dowód autentyczności głębokiego życia mistycznego, jakie ją wyróżniało.

Ci, którzy zamierzają zająć się trudnymi sprawami, nowymi i starymi, mogą zatem znaleźć istotne wsparcie w przykładzie tej mistyczki z Europy Północnej. Jej strategia apostolska stanowi formułę o niezawodnej skuteczności dla «nowej ewangelizacji».

5. Na podkreślenie zasługuje pewien szczególny aspekt jej duchowości: maryjny wymiar jej konsekracji Chrystusowi. Maryja, Niewiasta, znajduje się w centrum ekonomii zbawienia. Św. Brygida zachęca do patrzenia na Dziewicę z Nazaretu jako na kobiecą ikonę chrześcijaństwa. Starając się naśladować Maryję, robiła wszystko, by być wierną żoną, matką, zakonnicą; na wzór Dziewicy usiłowała w każdych okolicznościach realizować w pełni wolę Boga. Niebezzasadnie mój poprzednik Bonifacy IX mógł stwierdzić podczas uroczystości kanonizacyjnej, że Brygida przez całe swoje życie była w najwyższym stopniu oddana Świętej Dziewicy (por. bulla Ab origine mundi, 23 lipca 1391 r.).

W księdze objawień, będącej jakby dziennikiem jej duchowej pielgrzymki, czytamy, że często uczyła się od Maryi znaczenia tajemnic Chrystusa. Uczyła się powtarzać, podczas gdy z uwielbieniem kontemplowała wcielone Słowo Boże: «Bądź błogosławiony, mój Boże, mój Panie, mój Synu (VII, 21), pamiętając o słowach Jezusa, który powiedział: «kto pełni wolę Ojca mojego, który jest w niebie, ten jest Mi bratem, siostrą i matką» (Mt 12, 50).

6. Jak nie wspomnieć także o jej wielkiej trosce o jedność Kościoła? Znane są jej modlitwy oraz inicjatywy mające na celu zachowanie nienaruszonej tuniki Chrystusa, która nie miała szwów — świętej wspólnoty uczniów Odkupiciela. Jako kobieta zabiegająca o jedność, jest dla nas świadkiem ekumenizmu. Jej harmonijna osobowość jest źródłem inspiracji dla zakonu, który jej przypisuje swe ekumeniczne nastawienie przejawiające się zarówno w życiu duchowym, jak i czynnym; dotyczy to również zdecydowanego nurtu reformatorskiego, jaki nadała tej rodzinie zakonnej bł. Elżbieta Hesselblad. Jedność Kościoła jest łaską Ducha, o którą należy nieustannie prosić w modlitwie.

Oby ten rok jubileuszowy stał się dla Zakonu Najświętszego Zbawiciela bodźcem do radosnego realizowania tego, co mój czcigodny poprzednik papież Paweł VI nazywał często «drogą piękna», czyli do pójścia drogą świętości, która jest najwyższą formą piękna, z pełną wiernością własnemu powołaniu.

W tym duchu proszę Boga, za wstawiennictwem Matki Pana, św. Brygidy i bł. Elżbiety Hesselblad, o obfite łaski dla całej wspólnoty brygidek, a czcigodnej Matce i wszystkim jej córkom udzielam jako zadatku trwałej miłości specjalnego Błogosławieństwa Apostolskiego.

Castel Gandolfo, 21 września 2002 r.

opr. mg/mg