Duchowość dialogu

W piątek 9 listopada 2001 r. w Sali Klementyńskiej Jan Paweł II przyjął uczestników zgromadzenia plenarnego Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzyreligijnego. Słowo powitania wygłosił jej przewodniczący kard. Francis Arinze, który podkreślił, że w obecnych czasach bardziej niż kiedykolwiek potrzebna jest współpraca różnych religii i odmiennych kultur, aby dialog i jego owoce stały się fundamentem porozumienia i zgody. Ojciec Święty w swym przemówieniu nawiązał do tematyki obrad — duchowości dialogu.

Drogi Kardynale Arinze, Bracia i Siostry w Chrystusie!

1. Z wielką radością witam was wszystkich uczestniczących w zgromadzeniu plenarnym Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzyreligijnego: «Łaska wam i pokój od Boga Ojca naszego i Pana Jezusa Chrystusa!» (1 Kor 1, 3).

Przedmiotem refleksji waszego zgromadzenia jest rozwój dialogu międzyreligijnego w czasie, gdy cała ludzkość wciąż jeszcze pozostaje wstrząśnięta wydarzeniami z 11 września br. Pojawiła się opinia, że jesteśmy świadkami rzeczywistego starcia między religiami. Jednakże, jak już mówiłem przy wielu okazjach, byłoby to równoznaczne z zafałszowaniem samej religii. Ludzie wierzący wiedzą, że nie tylko nie wolno czynić zła, ale że ich obowiązkiem jest czynienie dobra; celem ich działania ma być ulżenie ludzkim cierpieniom oraz wspólne budowanie sprawiedliwego i harmonijnego świata.

2. Skoro społeczność międzynarodowa jest zobowiązana do kształtowania dobrych relacji między ludźmi należącymi do różnych tradycji etnicznych i religijnych, tym bardziej wierzący winni pilnie zadbać o pielęgnowanie relacji opartych na otwartości i zaufaniu, takich, które pozwolą wspólnie zatroszczyć się o dobro całej ludzkiej rodziny.

W Liście apostolskim Novo millennio ineunte napisałem: «W warunkach daleko posuniętego pluralizmu kulturowego i religijnego, jakiego można się spodziewać w społeczeństwie nowego tysiąclecia, dialog [międzyreligijny] jest potrzebny także po to, aby można było położyć trwałe fundamenty pokoju i oddalić złowieszcze widmo wojen religijnych, które stały się przyczyną rozlewu krwi w wielu okresach dziejów ludzkości. Imię jedynego Boga musi się stawać coraz bardziej tym, czym naprawdę jest — imieniem pokoju i wezwaniem do pokoju» (n. 55). Wiemy i przekonujemy się codziennie, jak trudno jest osiągnąć ów cel. Zdajemy sobie bowiem sprawę, że pokój nie nastanie wyłącznie dzięki naszym wysiłkom; nie jest on czymś, co może dać nam świat. Jest to dar Chrystusa Pana. Aby go otrzymać, musimy przygotować nasze serca. Kiedy pojawiają się konflikty, pokój można osiągnąć jedynie w wyniku procesu pojednania, a to wymaga zarówno pokory, jak i wielkoduszności.

3. Stolica Apostolska powierzyła waszej Radzie — od chwili powołania jej do życia przez mojego poprzednika papieża Pawła VI (pod nazwą Sekretariat dla Spraw Niechrześcijan) — szczególne zadanie rozwijania dialogu międzyreligijnego. Na przestrzeni lat Rada w duchu coraz większego zrozumienia i współpracy starała się pogłębiać kontakty z przedstawicielami różnych religii. Uwidoczniło się to m.in. podczas Zgromadzenia Międzyreligijnego, obradującego tu, w Watykanie, w przededniu Wielkiego Jubileuszu. Przemawiając podczas uroczystości zamykającej zgromadzenie przypomniałem, że stoi przed nami doniosłe zadanie pokazania światu, że przekonania religijne są inspiracją dla pokoju oraz zachęcają do solidarności i wspomagają wolność (por. przemówienie na zakończenie Zgromadzenia Międzyreligijnego, 22 października 1999 r., «L'Osservatore Romano», wyd. polskie, n. 1/2000, s. 34-35).

4. Wypowiadam te krótkie uwagi świadom, że tematem waszego zgromadzenia plenarnego jest: «Duchowość dialogu». Zamierzaliście zastanowić się nad duchową inspiracją, którą winny kierować się osoby zaangażowane w dialog międzyreligijny. Kiedy my, chrześcijanie, kontemplujemy naturę Boga, objawioną w Piśmie Świętym, a nade wszystko w Jezusie Chrystusie, pojmujemy, że wspólnota Ojca, Syna i Ducha Świętego jest doskonałym wzorem dla dialogu między ludźmi. Objawienie poucza nas, że Bóg zawsze prowadził dialog z ludzkością; dialog ten jest widoczny w całym Starym Testamencie i osiąga swój szczyt w dniach ostatecznych, kiedy Bóg przemówił bezpośrednio przez swojego Syna (por. Hbr 1, 2). A zatem, uczestnicząc w dialogu międzyreligijnym, musimy pamiętać o napomnieniu św. Pawła: «To dążenie niech was ożywia; ono też było w Chrystusie Jezusie» (Flp 2, 5). W dalszym ciągu apostoł Paweł zwraca uwagę na pokorę Jezusa, Jego kenosis. Jeśli ogołocimy samych siebie, podobnie jak uczynił to Chrystus, wówczas naprawdę będziemy zdolni otworzyć nasze serca na innych ludzi i towarzyszyć im w drodze do celu, który Bóg dla nas przygotował.

5. Owo nawiązanie do kenosis Syna Bożego służy przypomnieniu, że dialog nie zawsze jest łatwy, bądź wolny od cierpienia. Pojawiają się nieporozumienia, uprzedzenia przeszkadzają w wypracowaniu wspólnego stanowiska, a ręka wyciągnięta na znak przyjaźni może zostać odtrącona. Prawdziwa duchowość dialogu musi brać pod uwagę takie sytuacje i dostarczać motywacji potrzebnych do wytrwałego postępowania naprzód, nawet w obliczu sprzeciwów, albo gdy efekty wydają się bardzo nikłe. Konieczna jest zawsze wielka cierpliwość, gdyż owoce pojawią się, lecz w swoim czasie (por. Ps 1, 3); a ci, którzy we łzach siali, «żąć będą w radości» (por. Ps 126 [125], 5).

Kontakt z wyznawcami innych religii jest zarazem często źródłem wielkiej radości i otuchy. Pozwala nam odkryć działanie Boga w umysłach i sercach ludzi, a także w ich obrzędach i zwyczajach. To, co Bóg w nich zasiał, może — dzięki dialogowi — zostać oczyszczone i udoskonalone (por. Lumen gentium, 17). Duchowość dialogu pozwala zatem rozeznawać działanie Ducha Świętego i skłania do dziękczynienia za owoce miłości, radości i pokoju, które Duch przynosi.

6. Niech Maryja, Matka Jezusa i Matka Kościoła, wstawia się za wami wszystkimi, aby Ojciec Niebieski napełnił was mądrością i siłą potrzebną do podążania drogą autentycznego dialogu oraz zachęcania do tego innych. Wdzięczny za waszą pracę, z serca udzielam wam Apostolskiego Błogosławieństwa.

opr. mg/mg