Pontificalia Insignia

Kościół z tej racji przepisał i przyjął w ciągu wieków odznaki pontyfikalne, ażeby wiernym jaśniej uwidocznić godność biskupów, co stało się szczególnie wtedy, gdy wprowadzono uroczyste wręczenia tych odznak, włączone i do samego obrzędu święceń czyli konsekracji, z zastosowaniem formuł, które wyrażały zadania pasterskie samego biskupa, jakie miał wypełniać w powierzonej sobie owczarni. Nie brak też było autorów, którzy na temat tych odznak pisali rozprawy ukazujące ich znaczenie już to pasterskie już duchowe. Dzięki nim bowiem ujawnia się godność i władza biskupa, jako pasterza l nauczyciela swoich owiec, którymi winien kierować i karmić je, ponieważ ma być uważany za arcykapłana swojej owczarni, od którego w pewnym stopniu pochodzi i zależy chrześcijańskie życie jego wiernych"⁽¹⁾.

Z czasem jednak pontyfikalne odznaki, które przez wiele wieków przysługiwały tylko biskupom, przyznano również innym duchownym, którzy świadczyli biskupom pomoc w wypełnianiu ich posługiwania albo tym prałatom, którzy jako opaci w swoich klasztorach lub na swoich terytoriach posiadają pewną jurysdykcję niezależnie od miejscowego biskupa - a nawet wielu innym jeszcze duchownym czy pojedynczo czy zespołowo jako wyraz godności lub zaszczytu. Stąd właśnie doszło do tego, że jest wielu duchownych w naszych czasach, którzy chociaż nie posiadają godności biskupiej cieszą Się jednak, z różnych racji i w różnym zakresie, przywilejem używania pontyfikalnych odznak, zgodnie z przepisami czy to Kodeksu Prawa kanonicznego, czy Pisma Apostolskiego "Inter Multiplices", wydanego z własnej woli dnia 21 lutego 1905 roku przez Naszego Poprzednika św. Piusa X, czy wreszcie Konstytucji Apostolskiej "Ad incrementum", wydanej dnia 15 sierpnia 1934 roku przez Naszego Poprzednika ś.p. Plusa XI.

Ostatnio Sobór Watykański II przedstawił w nowym świetle godność i obowiązki biskupów w Kościele oraz jawniej wykazał różnicę, jaka zachodzi między nimi a kapłanami drugiego stopnia. Ponadto tenże Sobór, omawiając celebry liturgiczne, zarządził, aby "obrzędy odznaczały się szlachetną prostotą .... dostosowane były do pojętności wiernych i na ogół nie potrzebowały wielu wyjaśnień"⁽²⁾. Elementy bowiem, jakie wprowadza się w odprawianiu nabożeństw, są znakami, przez które wyraża się niewidzialne sprawy Boże⁽³⁾ i dlatego winny być one przez wiernych łatwo i na Ile to możliwe bezpośrednio zrozumiałe, aby w konsekwencji prowadziły do rzeczy niebieskich.

Z tej też racji wśród norm dotyczących odnowy św. Liturgii jest również i taka, która słusznie nakazuje, aby "noszenie odznak pontyfikalnych było zastrzeżone tym duchownym, którzy posiadają sakrę biskupią albo jakąś szczególną jurysdykcję"⁽⁴⁾. Uwzględniając bowiem mentalność i warunki naszych czasów, gdzie bardzo wielką wagę przywiązuje się do prawdziwości znaków, jako też biorąc pod uwagę postulat, by także obrzędy liturgiczne odznaczały się szlachetną prostotą - jest rzeczą konieczną, aby przywrócić prawdziwość znaków również w używaniu odznak pontyfikalnych, przez które ujawniałaby się godność i obowiązek pasterzowania wśród Ludu Bożego.

Realizując przeto wolę Soboru, Naszą władzą Apostolską, z własnej woli i z pełną świadomością zarządzamy, do następuje:

1. Zgodnie z postanowieniem art. 130 Konstytucji o św. Liturgii zarządzamy, aby na przyszłość odznak pontyfikalnych używali, oprócz biskupów, tylko następujący prałaci, nie posiadający wprawdzie godności biskupiej, ale mający prawdziwą jurysdykcję - a mianowicie:

1. Legaci Biskupa Rzymskiego
2. Opaci i prałaci, którzy posiadają jurysdykcję nad terytorium wydzielonym z jakiejkolwiek diecezji (por. kan. 319 § 1; kan.325 KPK);
3. Administratorzy Apostolscy ustanowieni na stałe (kan. 315 § 1);
4. Opaci rządzący od chwili otrzymania błogosławieństwa (kan. 625).

2. Takich samych odznak pontyfikalnych. jednakże prócz katedry i pastorału mogą używać, chociaż nie posiadają godności biskupiej:

1. Administratorzy apostolscy ustanowieni tymczasowo (kan. 351, § 2, 2°; por. także kan. 308);
2. Wikariusze i Prefekci Apostolscy (kan. 308).

3. Prałaci, o których mowa w nn. 1 i 2 mogą korzystać ze wspomnianych uprawnień jedynie na własnym terytorium i w czasie wykonywania urzędu. Opaci zaś prymasi i opaci generałowie w czasie wykonywania swego urzędu mogą korzystać z odznak pontyfikalnych we wszystkich klasztorach swojego zakonu lub kongregacji. Inni natomiast opaci rządzący cieszą się tym samym prawem w każdym klasztorze swego zakonu, jednakże za zgodą opata lub przełożonego konwentualnego tegoż klasztoru.

4. Opaci rządzący, którzy otrzymali błogosławieństwo, z chwilą utraty urzędu i opaci tytularni - mogą używać odznak pontyfikalnych w każdym klasztorze swego zakonu lub kongregacji, jednakże za zgodą opata lub przełożonego konwentualnego tegoż klasztoru.

5. Inni prałaci, nie posiadający godności biskupiej, zaplanowani przed wydaniem niniejszego Pisma Apostolskiego, cieszą się przywilejami, jakie obecnie posiadają, a które zostały im przyznane czy to indywidualnie czy kolegialnie w zakresie używania odznak pontyfikalnych. Jednakże tych przywilejów mogą się zrzec dobrowolnie, zgodnie z obowiązującym prawem.

6. Uwzględniając zarówno nowe postanowienia Powszechnego Soboru, jak i wyłożone przez Nas zasady co do przestrzegania autentyczności znaków w sprawowaniu liturgii - prałatom, którzy zostaną mianowani w przyszłości, oprócz wymienionych w nn. 1 i 2 nie będzie przysługiwało używanie odznak pontyfikalnych.

7. Co się tutaj postanawia prałatach, odnosi się także do duchownych, którzy z jakiegokolwiek tytułu posiadają prawo używania odznak pontyfikalnych.

8. Postanowienia zawarte w niniejszym Piśmie Apostolskim zaczną obowiązywać dnia 8 września 1968 r.

Co zaś zostało zarządzone niniejszym Pismem wydanym przez nas w własnej woli, winno zachować moc prawną, bez względu na jakiekolwiek przeciwne zarządzenia, choćby były godne najbardziej specjalnej wzmianki.

Dan w Rzymie, u św. Piotra, dnia 21 czerwca 1968 r., szóstego Naszego Pontyfikatu.

PAULUS PP. VI