Ważne pytania - poważne odpowiedzi

Ważne pytania - poważne odpowiedzi

Longin Komołowski, Wojciech Gasparski

O odpowiedzialnym biznesie w minionym i nadchodzącym stuleciu prof. Wojciech Gasparski dyrektor Centrum Etyki Biznesu i Longin Komołowski - Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Pracy i Polityki Społecznej

Co w ostatnich latach XX w. w Polsce miało największe znaczenie dla kształtowania koncepcji odpowiedzialności w biznesie?

Prof. Wojciech Gasparski

• zmiana systemu politycznego
• transformacja gospodarcza
• otwarcie granic Polski
• powstanie sytuacji, w których odpowiedzialność jest składnikiem konstytutywnym sukcesu gospodarczego (konkurencja) i to niezależnie od tego, czy podmioty gospodarcze zdają sobie z tego sprawę, czy nie
• wprowadzanie przez firmy, organizacje i stowarzyszenia kodeksów etycznych; liczba tych kodeksów - w porównaniu z innymi krajami - jest jeszcze niewielka, ale systematycznie rosnąca
• utworzenie polskiego oddziału Transparency International i inne inicjatywy antykorupcyjne
• popularyzacja problematyki przez media
• współpraca z Europejską Siecią Etyki Biznesu (EBEN)

i równie ważne były inicjatywy popularyzujące problematykę:

• dwie ogólnopolskie konferencje etyki biznesu zorganizowane przez Towarzystwo Naukowe Prakseologii i Fundację Edukacyjną Przedsiębiorczości (1994, 1997)
• ogólnopolskie konwersatorium Etyki Biznesu, Gospodarki i Zarządzania zapoczątkowane w 1994 r. przez Towarzystwo Naukowe Prakseologii oraz Zespół Etyki Życia Gospodarczego Instytutu Filozofii i Socjologii PAN w Warszawie
• wprowadzenie etyki biznesu jako przedmiotu wykładanego w licznych uczelniach
• publikacja książek z zakresu etyki biznesu
• utworzenie Polskiego Stowarzyszenia Etyki Biznesu (EBEN Polska) w roku 2000
• promowanie etyki biznesu przez organizacje takie, jak Bussines Center Club, Krajowa Izba Gospodarcza, Narodowy Bank Polski, Business Leaders Forum i inne
• utworzenie Centrum Etyki Biznesu prowadzonego wspólnie przez Instytut Filozofii i Socjologii PAN oraz Wyższą Szkołę Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego w Warszawie (1999)
• utworzenie Forum Odpowiedzialnego Biznesu

Co było nieodpowiedzialne w biznesie w ostatnich latach XX wieku?

Czego nie powinniśmy zabierać ze sobą w nowe czasy?

• korupcja i łapownictwo
• homo sovieticus
• klientelizm
• zwykła nieuczciwość ("dużo, byle jak i prędko", tzw. "przekręty")
• wykorzystywanie niewiedzy, nieuwagi oraz naiwności (łatwowierności) klientów (np. "piramidy") i pracowników
• przedmiotowe (instrumentalne), a nie podmiotowe, traktowanie ludzi
• zachowania niektórych firm zagranicznych poniżej standardów obowiązujących w krajach pochodzenia
• wiele nieodpowiedzialnych podmiotów gospodarczych upadło, albo stało się negatywnymi "bohaterami" licznych kazusów prezentowanych w mediach
• słabość egzekwowania prawa

O co powinniśmy zadbać u progu nowego wieku?

Jakie najważniejsze zmiany w biznesie są konieczne w nowym wieku?

Co w ostatnich latach XX w. w Polsce miało największe znaczenie dla kształtowania koncepcji odpowiedzialności w biznesie?

Longin Komołowski - Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Pracy i Polityki Społecznej.

Polska przez większą część XX wieku znajdowała się w sytuacji dość specyficznej. Pojęcie biznesu w gospodarce centralnie planowanej było abstrakcyjne. Sytuacja zaczęła się zmieniać dopiero w ostatniej dekadzie. Prawodawstwo przybliżyło nasz kraj do standardów europejskich, zaczął napływać kapitał zagraniczny, a wraz z nim standardy przedsiębiorczości, coraz więcej miejsc pracy tworzą pracodawcy prywatni. Polskie środowiska biznesu i organizacje pozarządowe dość szybko zauważyły, że na świecie stawia się kolejny krok w podejściu do tworzenia dobrobytu. Dlatego w ostatnich latach coraz lepiej rozwijają się inicjatywy propagujące te idee np.: Program Solidny Partner, Firma Przychylna Ludziom, czy konkursy Dobroczyńca Roku, Firma Fair Play. Odbywa się coraz więcej seminariów i konferencji nt. etyki w biznesie, tematyka ta istnieje w wielu uczelniach biznesowych w formie zajęć programowych. Te wszystkie czynniki mają coraz większy wpływ na kształtowanie postaw etycznych wśród polskich biznesmenów. Odpowiedzialny biznes w państwie, gdzie coraz mniej jest władzy centralnej, to w coraz większym stopniu odpowiedzialność za ludzi, ich warunki pracy, a nawet poziom życia.

Co było nieodpowiedzialne w biznesie w ostatnich latach XX wieku?

Czego nie powinniśmy zabierać ze sobą w nowe czasy?

Jak w każdym kraju przechodzącym transformację gospodarczą, tak i w Polsce, rozwój prywatnej przedsiębiorczości odbywał się szybciej, niż zmiany regulacji prawnych. Często też dążenie do szybkiego zysku przeważało wśród przedsiębiorców nad myśleniem długofalowym, prowadzącym do stabilnego i trwałego rozwoju firmy. Takich postaw, coraz rzadszych w polskim biznesie, powinniśmy unikać w przyszłości.

O co powinniśmy zadbać u progu nowego wieku?

Stan polskiej gospodarki poprawia się z roku na rok. Nadeszła już chyba pora, żeby ten rozwój zaczął mieć rzeczywisty wpływ nie tylko na stabilne funkcjonowanie polskich firm, ale również na dbałość o pracowników i szeroko rozumiane otoczenie przedsiębiorstwa. Należy pamiętać, że pieniądze w ten sposób zainwestowane w przyszłości zwrócą się kilkukrotnie. Wprowadzanie wysokiej kultury zarządzania w firmie poprzez wdrożenie zasad odpowiedzialności ekologicznej i społecznej prowadzi najczęściej do zwiększenia efektywności produkcji, wzrostu konkurencyjności, poziomu motywacji pracowników, a zatem wielu korzyści na których każdemu zarządowi i akcjonariuszowi powinno zależeć. Nie bez znaczenia jest też nasza integracja z Unią Europejską i związane z nią zmiany w Polskim prawie. Tym bardziej, że Komisja Europejska w przyjętej w czerwcu Nowej Agendzie Socjalnej podkreśla ogromne znaczenie odpowiedzialności społecznej firm w kreowaniu polityki zatrudnienia, a także w adaptowaniu warunków pracy do nowej ekonomii. Dzięki nim dotychczasowe tendencje powinny stać się normą. Pamiętając o znaczeniu edukacji dla jakości pracy świadczonej przez polskich pracowników, należy przeznaczyć więcej środków na rozwój edukacji.

Jakie najważniejsze zmiany w biznesie są konieczne w nowym wieku?

Polska gospodarka musi stawać się coraz bardziej konkurencyjna. Biorąc pod uwagę, że realizacja w przedsiębiorstwie idei odpowiedzialności społecznej wiąże się między innymi z:

• zwiększeniem zainteresowania firmą wśród inwestorów zagranicznych,
• poprawą relacji z interesariuszami,
• zmniejszeniem kosztów operacyjnych,
• określeniem wpływu wywieranego przez przedsiębiorstwo na społeczność i środowisko,

Najważniejsze w najbliższych latach powinno być upowszechnianie tej idei zarówno przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu, jak też i inne instytucje rządowe, pozarządowe oraz gospodarcze. Inwestycje muszą spowodować jak najszybszy wzrost liczby miejsc pracy. Jest to ważne szczególnie w perspektywie pojawienia się na rynku pracy pokolenia wyżu demograficznego oraz otwarcia polskiego rynku po wejściu do UE, gdzie w chwili obecnej idea odpowiedzialności w biznesie jest trendem dominującym. Ważne, aby Ci ludzie mogli stykać się z jak największą liczbą firm realizującą zasadę CSR, na zasadzie czym skorupka za młodu nasiąknie... Dzięki temu możemy być ponownie liderem przemian w Europie Centralnej, tym razem stawiając kolejny krok w dążeniach do jakości życia i budowania dobrobytu bez niszczenia środowiska i przez budowę odpowiednich relacji w otoczeniu firmy.

opr. MK/PO