Efekty negocjacji w wybranych obszarach - swobodny przepływ osób

W tym obszarze negocjacyjnym ustalono warunki na jakich obywatele naszego kraju uzyskają dostęp do unijnego rynku pracy. Innymi problemami, które zostały rozstrzygnięte w ramach negocjacji w tym obszarze były: zachowanie przez pracowników migrujących praw do emerytur oraz wzajemne uznawanie kwalifikacji i tytułów zawodowych. Negocjacje w tym obszarze rozpoczęły się 26 maja 2000 r a zamknięto je 21 grudnia 2001 r.

Problem swobodnego przepływu pracowników miał bardzo delikatny charakter ze względu na obawy społeczeństw w niektórych państwach obecnej Unii, co dotyczyło zwłaszcza Niemiec i Austrii. Trzeba zauważyć, iż był to jeden z nielicznych przypadków gdzie odstępstwa od zasad prawa wspólnotowego w traktacie akcesyjnym domagała się strona unijna a nie Polska. Stąd ten obszar był również ważną kartą przetargową w pozostałych obszarach. Warto też zauważyć, iż część państw 15-stki (m. in. Szwecja, Irlandia, Dania) od początku przychylała się dopuszczeniu Polaków do unijnego rynku pracy z chwilą przyłączenia Polski do Unii Europejskiej. Oczywiście również strona polska domagała się pełni praw z chwila akcesji.

Ostatecznie wynegocjowano kompromis, który zdaje się częściowo godzić stanowiska każdej ze stron. Polacy uzyskają pełną możliwość do podejmowania pracy na terenie obecnych państw Unii Europejskiej po zakończeniu 7 letniego okresu przejściowego. Okres ten został podzielony na trzy części to jest 2 + 3 + 2. Po zakończeniu każdego z tych okresów państwa członkowskie UE będą miały prawo zgłosić Komisji Europejskiej przedłużenie jego obowiązywania na kolejny etap, jednak każdy z tych państw będzie mogło wcześniej pozwolić na pełną swobodę w tym zakresie.

Obecnie następujące Państwa UE zgłosiły otwarcie swego rynku pracy dla obywateli Państw Kandydujących: Szwecja, Dania, Irlandia, Grecja, Wielka Brytania, natomiast Włochy i Francja ogłosiły, iż zliberalizują swój rynek pracy w terminie 2 lat od akcesji.

W trakcie trwania tego okresu Polska zachowało prawo do stosowania ograniczeń wobec obywateli tych Państw UE, które nie otworzą swego rynku pracy. Obywatele państw przystępujących mają też mieć preferencje w zatrudnieniu przed osobami pochodzącymi z państw trzecich.

W zakresie emerytur dla przemieszczających się pracowników Polska i UE uzgodniły, iż zasady wspólnotowe będą obowiązywać od dnia akcesji.

Nieco więcej kontrowersji wzbudzała kwestia wzajemnego uznawania dyplomów. Niemal w ostatniej chwili, dopiero na szczycie w Kopenhadze w grudniu 2002 ustalono zasady uznawania w Unii kwalifikacji polskich pielęgniarek i położnych, które mają jedynie dyplom ukończenia szkoły średniej. Dla uznanie ich kwalifikacji za równe unijnym wymagany będzie dodatkowo 5-letni okres praktyki pielęgniarskiej oraz wydanie przez polskie władze krajowe certyfikatu stwierdzającego posiadania dyplomu. Pod naciskiem UE Polska zmieniła nazwę jednego z zawodów — „lekarz stomatologii” stał się „lekarzem dentystą”.

Na zakończenie warto dodać, iż ograniczenia w podejmowaniu pracy nie będą dotyczyły osób prowadzących działalność na zasadzie samozatrudnienia - czyli popularnej w naszym kraju jednoosobowej działalności gospodarczej. Tu, zgodnie z wyrokiem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie państwa Głoszczuk (omówienie tego orzeczenia znajduje się na naszych stronach internetowych) zasadniczo pełną swobodę gwarantuje nam już Układ Europejski (umowa stowarzyszeniowa).

opr. JU/PO