Wspólnota wspólnocie

Jakie zadania stoją przed radami parafialnymi? Kto je tworzy? Jak wykorzystać potencjał świeckich zaangażowanych w życie Kościoła

Autor/źródło: , , licencja: 0

Rady parafialne funkcjonujące we wspólnocie Kościoła powinny pokazywać, iż idziemy wszyscy w tym samym kierunku. Razem z Chrystusem, w jednym Kościele.

W naszej diecezji rozpoczęły się rejonowe spotkania rad parafialnych. Spróbujmy poznać historię, zasady funkcjonowania i znaczenie tych ważnych komórek Kościoła, które często znane są tylko z nazwy.

Wspólny cel

Rady parafialne dotyczą ludzi świeckich, bo jest to organ doradczy duszpasterza. Tworzą je osoby blisko związane z Kościołem, pragnące służyć swoją radą, umiejętnościami, talentami czy wiedzą wspólnocie parafialnej.

Tematyka rad parafialnych wpisuje się w szerszy kontekst dotyczący rozumienia Kościoła i jego misji w świecie. Jak wskazuje dyrektor wydziału duszpasterstwa siedleckiej kurii ks. dr Jerzy Duda, istnieje przekonanie wielu osób, że duszpasterstwo to sprawa duchownych. Zapomina się o fakcie, iż na mocy Chrztu Świętego każdy wierzący powołany jest do misji ewangelizacji i budowania rzeczywistości Królestwa Bożego. - Stąd potrzeba ukazania wiernym ich roli oraz płaszczyzn zaangażowania w życie Kościoła. Diecezjalne spotkania rad parafialnych to okazja do przebudzenia „śpiącego olbrzyma”, jakim ciągle są osoby świeckie. Klerykalizacja Kościoła zawsze będzie prowadziła do antyklerykalizmu i budowania „murów” między wiernymi a duchownymi. Rada parafialna to wspólnota osób kompetentnych, reprezentatywnych i doświadczonych, które pod przewodnictwem proboszcza mają szansę wspólnie przyczynić się do ożywienia działalności pasterskiej we własnej społeczności - zaznacza ks. Duda.

Trochę historii

Tradycja rad parafialnych, na tle całości historii Kościoła, może wydawać się krótka. Punktem początkowym jest Sobór Watykański II, który choć nie wypracował żadnego dokumentu, jaki mógłby powoływać takie struktury, to jednak dał impuls i wskazania do dalszych prac nad tą tematyką. Ogłoszony przez Jana Pawła II w 1983 r. nowy Kodeks Prawa Kanonicznego w kanonie 536, §1 podaje: „Jeśli zdaniem biskupa diecezjalnego, po zasięgnięciu opinii Rady Kapłańskiej, byłoby to pożyteczne, należy w każdej parafii ustanowić radę duszpasterską”. Kolejne kanony wskazują na konieczność ustanowienia parafialnej rady ekonomicznej.

W naszej diecezji w 2004 r. biskup siedlecki Zbigniew Kiernikowski zatwierdził statuty parafialnej rady duszpasterskiej i parafialnej rady ds. ekonomicznych, które zostały włączone do dokumentów II Synodu Diecezji Siedleckiej z 2018 r. Na mocy prawa tego typu instytucje zostały powołane w każdej parafii naszej diecezji.

Rzeczywistość

Jak wskazują badania, rady zostały powołane prawie w 96% parafii naszej diecezji. Główne zadanie rady duszpasterskiej to pomoc proboszczowi - jako ciało doradcze - w działalności zmierzającej do ożywienia duszpasterstwa parafialnego. Dokonuje się to przede wszystkim przez wspieranie inicjatyw duszpasterskich w dziedzinie życia liturgicznego, apostolstwa, dzieł pobożności i miłości; pomoc w przeprowadzeniu trafnej diagnozy stanu religijno-moralnego różnych środowisk parafii z uwzględnieniem zachodzących przemian społeczno-kulturowych; udział w opracowaniu rocznego parafialnego planu duszpasterskiego w oparciu o program ogólnopolski i diecezjalny; budzenie wśród parafian zaufania do Kościoła oraz tworzenie dobrego klimatu dla podejmowanych inicjatyw duszpasterskich; wspieranie działalności ruchów, stowarzyszeń katolickich i grup duszpasterstwa specjalistycznego.

Rada ds. ekonomicznych ma pomagać proboszczowi, zgodnie z normami ustanowionego prawa, w zarządzaniu i trosce o dobra materialne parafii. „Pełni ona funkcję konsultacyjną, gdyż, w myśl przepisów prawa kanonicznego, organem osoby prawnej, jaką jest parafia, występującym w jej imieniu i podejmującym wiążące decyzje, jest wyłącznie proboszcz. Nie znaczy to jednak, że proboszcz ma całkowitą swobodę w zarządzaniu dobrami parafialnymi. Na poważniejsze przedsięwzięcia w tej dziedzinie musi uzyskać zgodę biskupa siedleckiego, który przed jej wyrażeniem zapoznaje się ze stanowiskiem parafialnej rady ds. ekonomicznych” (II Synod Diecezji Siedleckiej, statut 740). W mniejszych parafiach może być jedna rada parafialna ds. duszpastersko-ekonomicznych. W zależności od potrzeb powoływane są komisje w jej ramach, w celu zajęcia się konkretnym projektem.

W czasie głównych uroczystości jubileuszowych związanych z 200-leciem diecezji siedleckiej, 9 czerwca 2018 r. biskup siedlecki Kazimierz Gurda promulgował statuty II Synodu Diecezji Siedleckiej. Synod ten miał charakter pastoralny. Przygotowane dokumenty to nie tylko rozstrzygnięcia ważnych kwestii dotyczących obecnego kształtu Kościoła lokalnego, ale również wskazania i inspiracje na przyszłość. Teraz rozpoczął się czas ich dostosowania. Pierwszy etapem są parafialne misje ewangelizacyjne. Kolejny to umocnienie ich owoców w życiu wiernych, również przez podjęcie konkretnych nowych inicjatyw pastoralnych na gruncie parafialnym. - Te działania to ogromna szansa dla Kościoła i nie da się ich zrealizować bez zaangażowania i współpracy z radami parafialnymi. To szansa, by „obudzić olbrzyma” - podsumowuje ks. Duda.

Razem

W codziennej praktyce może okazać się, że większą rolę odgrywają rady ekonomiczne. Wynika to z potrzeby konsultacji czy samych spotkań, szczególnie jeśli są prowadzone różnego rodzaju inwestycje. Jak zauważa proboszcz parafii pw. Trójcy Świętej w Radzyniu Podlaskim ks. kan. Krzysztof Pawelec, w takim zespole mogą znaleźć się osoby, które służą radą w danej dziedzinie bądź zajmą się przygotowaniem w dozwolonym zakresie obowiązków.

Rady duszpasterskie są jeszcze potencjałem do wykorzystania. - Trzeba również akcentować, że taki zespół służy radą proboszczowi, poddaje pomysły, ustala pewne zasady i rusza wspólnie z duszpasterzami do pracy - zaznacza ks. Pawelec.

Z kolei Jan Kamiński, członek rady parafialnej w parafii pw. św. Bartłomieja Apostoła w Grębkowie dodaje, że dla człowieka świeckiego to ważne zadanie, bowiem dotyczy jego wspólnoty parafialnej. - Troską rady jest to, aby wszystkie kwestie związane z życiem wspólnoty Kościoła w wymiarze parafii były realizowane w sposób określony przez biskupa. Z jednej strony to zaszczyt należenia do tego typu gremium, ale i odpowiedzialność, zaś przy dobrej współpracy można zrobić bardzo wiele. Rada powinna być organem doradczym, pewnym „łącznikiem” między proboszczem a parafianami, których reprezentuje - zaznacza J. Kamiński.

Ks. Marek Weresa

3 PYTANIA

ks. prof. Jan Przybyłowski
Kierownik Katedry Teologii Pastoralnej i Nauk Pomocniczych na Wydziale Teologicznym UKSW

Skąd rady parafialne w strukturach Kościoła?

Parafialne rady duszpasterskie są odpowiedzią na potrzebę współpracy duchowieństwa i wiernych świeckich. Możliwość stworzenia instytucjonalnej formuły dla funkcjonowania rad parafialnych pojawiła się wraz ze wzrostem aktywności apostolskiej i ewangelizacyjnej ludzi świeckich, a przede wszystkim z ich upodmiotowieniem w Kościele. Punktem początkowym parafialnych rad duszpasterskich jest Sobór Watykański II. Poprzez dekret o apostolstwie świeckich „Apostolicam actuositatem” Kościół pokazał, że laikat może mieć swój instytucjonalny, doradczy głos w realizacji duszpasterskiej misji w parafii. Później zostało to umieszczone w nowym „Kodeksie Prawa Kanonicznego” (promulgowany przez Jana Pawła II w 1983 r.), w którym jasno określone są wszystkie zapisy dotyczące działalności parafialnych rad duszpasterskich.

Rady parafialne w polskiej rzeczywistości, a na Zachodzie - możemy wskazać różnice?

W tych krajach Europy Zachodniej, gdzie wprowadzono „podatek kościelny”, pojawiła się konieczność uregulowania finansów również w parafiach. Dlatego rady parafialne na Zachodzie działają w innej sytuacji ekonomicznej parafii i mają bardzo wiele „do powiedzenia”. To właśnie rady parafialne decydują o inwestycjach i wydatkowaniu pieniędzy, a duszpasterze przestali dbać o sferę ekonomiczną życia i działalności parafii. Jednocześnie bardzo szybko malejąca ilość duszpasterzy miejscowych i napływ do kościołów na Zachodzie kapłanów z innych krajów sprawiły, że rola duszpasterza została „zredukowana” do funkcji czysto kapłańskich, a rady przejęły większość czynności związanych z administrowaniem parafią. Rady parafialne na Zachodzie mają również duży wpływ na szereg spraw duszpasterskich, zwłaszcza na linii współpracy duszpasterzy z wiernymi świeckimi. Duszpasterz uczestniczy w spotkaniach rad parafialnych, ale bardziej jako głos doradczy, a nie decyzyjny. Rada parafialna w wyniku szeregu procesów została upodmiotowiona do tego stopnia, że stała się zarządcą parafii, a proboszcz bardzo często staje się wykonawcą poleceń rady. W polskiej rzeczywistości parafialne rady duszpasterskie są natomiast nadal głosem doradczym, a decyzje należą do proboszcza. Rola członków parafialnych rad duszpasterskich w Polsce polega więc na świadczeniu pomocy duszpasterzom zgodnie z przepisami prawa kanonicznego i zaleceniami Dyrektorium Apostolstwa Świeckich. Ważne wskazania na ten temat znajdują się w „Wytycznych w sprawie Parafialnych Rad Duszpasterskich” - dokumencie przygotowanym przez Komisję ds. świeckich Konferencji Episkopatu Polski.

Jak możemy wykorzystać rady parafialne w Kościele w Polsce?

Istnieje tutaj szereg możliwości. Zacznijmy od demokratycznych wyborów do parafialnej rady duszpasterskiej. Część członków może mieć prawo mianować proboszcz, ale większość powinna być wyłoniona w ogólnym głosowaniu. Kolejna kwestia to regularne spotkania parafialnej rady duszpasterskiej, także z udziałem ludzi reprezentujących różne środowiska, grupy społeczne, zawodowe, wspólnoty religijne. Oprócz głosu doradczego w duszpasterstwie parafialnym członkowie rady powinni poszukiwać możliwości inicjowania nowych działań apostolskich czy też związanych z nową ewangelizacją. Można natomiast wyrazić ostrożny optymizm co do przyszłości parafialnych rad duszpasterskich w Polsce, że uchronią się przed błędami Kościoła na Zachodzie i pozostaną prawdziwym forum dla animowania współpracy między duszpasterzami i wiernymi świeckimi.

Echo Katolickie 8/2019

opr. ab/ab

« ‹ 1 › »

oceń artykuł