Stolica św. Piotra

Opadające łagodnie od północy zbocze Wiminalu, kończy się niespodziewanie znacznie ostrzejszym wejściem na południową stronę kolejnego wzniesienia - Eskwilinu. Spacer uliczkami naturalnego obniżenia terenu odsłania piękno ukrytych tutaj kościołów. Niepozorne z wyglądu, bywają często niezauważane, pozostając w cieniu większych i słynniejszych świątyń. Niejednokrotnie jednak ich ciche wnętrza kryją w sobie ogromne bogactwo tajemnic historii i tradycji. Tak jest w przypadku bazyliki Świętej Pudencjany, dyskretnie schowanej u podnóża Wiminalu i Eskwilinu. Nieoczekiwanie prowadzą w to miejsce również tropy rzymskiej obecności Świętego Piotra.

Niepozorny kościół okazuje się jednym z najstarszych w Wiecznym Mieście. Cisza panująca na pustym dziedzińcu pozwala na spokojne kontemplowanie architektury budowli i wnikanie w jej tajemnice. Świątynia upamiętnia autorytet św. Piotra i sprawowany przez niego urząd nauczycielski.

Według tradycji, pierwotna bazylika została tu zbudowana już w 145 roku, w miejscu, gdzie wiek wcześniej stał dom szanowanego rzymskiego senatora Korneliusza Pudensa. Był on prawdopodobnie jednym z pierwszych Rzymian, którzy ze swoimi rodzinami nawracali się na chrześcijaństwo. Znana stała się również działalność córek senatora - Praksedy i Pudencjany - które troskliwą opieką otaczały biednych i udzielały pomocy prześladowanym. Szczególną zasługą Korneliusza miało być udzielenie gościny przybyłemu do stolicy cesarstwa Piotrowi. Według tradycji, właśnie tu Apostoł założył najważniejszy w całym Kościele rzymskim domus Ecclesiae, czyli miejsce zgromadzeń pierwszych chrześcijan. Dom Pudensa stał się zatem centrum faktycznego sprawowania pasterskiego urzędu Piotra: tutaj głosił Ewangelię, chrzcił i gromadził uczniów na łamaniu Chleba. Kościół pod wezwaniem Świętej Pudencjany, powstały na miejscu domu jej ojca, jest zatem poprzednikiem Lateranu i Watykanu - historycznych siedzib papieży.

Skromne, trzynawowe wnętrze świątyni przechowuje kilka pamiątek związanych z obecnością Apostoła. Świadczy o niej najpierw przepiękna mozaika znajdująca się w absydzie bazyliki, przedstawiająca Chrystusa zasiadającego na tronie, otoczonego przez Apostołów odzianych w senatorskie togi. W postaciach dwóch kobiet nakładających wieńce na głowy Piotra i Pawła bez trudu można rozpoznać święte siostry: Pudencjanę i Praksedę. Nawiązująca do sztuki antycznej mozaika nie jest jednak najważniejszym śladem przypominającym o obecności i sprawowaniu pasterskiego urzędu Księcia Apostołów. W ołtarzu znajdującym się w niewielkiej kaplicy tuż za prezbiterium przechowywana jest niezwykle cenna pamiątka: relikwie drewnianego stołu, na którym - według tradycji - św. Piotr miał sprawować Eucharystię z udziałem pierwszych chrześcijan. Centralne miejsce kaplicy, tuż za ołtarzem, zajmuje marmurowa rzeźba, przedstawiająca Chrystusa przekazującego klucze królestwa Pierwszemu Apostołowi. Symbolika tego gestu wyjaśnia znaczenie władzy danej Piotrowi i wszystkim jego następcom. W mentalności ludzi starożytnego Wschodu przekazanie komuś kluczy oznaczało nadanie najwyższego autorytetu lub władzy zarządzania miastem czy domem. Słowa Jezusa, obiecującego Apostołowi klucze królestwa niebieskiego, należy więc rozumieć jako zapowiedź uczynienia go widzialną Głową całego Kościoła. Łącząca się z tym bezpośrednio moc "związywania i rozwiązywania" spraw na ziemi i w niebie również odnosi się do powierzenia Piotrowi władzy jurysdykcyjnej i doktrynalnej. Pierwszy Apostoł otrzymał zatem od Jezusa hierarchiczny prymat w Kościele oraz szczególny autorytet nauczyciela wiary. Dzięki sukcesji wszyscy następcy św. Piotra - na mocy swojego urzędu - stają się zwierzchnikami Ludu Bożego i pierwszymi świadkami prawd wiary. Naturę i znaczenie nauczycielskiego autorytetu papieża wyjaśnia Sobór Watykański I: "Biskup rzymski, gdy mówi ex cathedra - to znaczy, gdy sprawując urząd pasterza i nauczyciela wszystkich wiernych, swą najwyższą apostolską władzą określa zobowiązującą cały Kościół naukę w sprawach wiary i moralności".

Chłodne wnętrze bazyliki Świętej Pudencjany upamiętnia pierwsze lata rozwoju Kościoła i działalności jego widzialnej Głowy w Wiecznym Mieście. Wpatrzeni w postać św. Piotra - pierwszego nauczyciela wiary - uczymy się pełnego posłuszeństwa Słowu Bożemu. Pokorne przyjęcie nauki głoszonej przez Apostoła, i zachowanej dzięki jego sukcesorom, rozjaśni naszą drogę ku Bogu. Z pewnością też nie pozwoli nam zbłądzić.

opr. mg/mg