Jezus ma do ciebie kilka pytań

Richard C. Antall

JEZUS MA DO CIEBIE KILKA PYTAŃ

WSTĘP

Prowadziłem kiedyś zajęcia z Biblii w małej grupie liderów w Intipuca w Salwadorze. Co piątek w jakieś dwadzieścia osób spotykaliśmy się wieczorem w kościele. Te spotkania były reakcją na działalność pewnej grupy modlitewnej, która zaczęła skłaniać się ku postawie fundamentalistycznej. Właśnie jeden z jej liderów podarował mi książkę pt. Discipleship, napisaną przez pewnego meksykańskiego księdza. Podstawowym założeniem tej książki było pomóc czytelnikowi spotkać Jezusa obecnego w Ewangeliach oraz spojrzeć na siebie jako na Jego ucznia. Jej układ był prosty, a sposób wydania nasuwał mi przypuszczenie, że została wydrukowana własnym nakładem. Cel, jaki przyświecał autorowi, to aby czytelnik po zaznajomieniu się z jej treścią, wziął do ręki Biblię i sam zaczął ją czytać.

Jeden rozdział tej książki zawierał kilkanaście ćwiczeń mających ułatwić czytanie Ewangelii. Jedno z nich polegało na wyszukiwaniu pytań, jakie Jezus zadał swym uczniom i innym słuchaczom. Do tego dochodziło ćwiczenie, polegające na przeczytaniu pytań, które ludzie zadali Jezusowi i które zostały zapisane w Nowym Testamencie, i zastanowieniu się nad nimi. Postanowiłem sporządzić sobie listę tych pytań, a następnie zapytać wszystkich na spotkaniu o ich reakcję na nie — zgodnie z poleceniem, jakie było zawarte w tej książce.

Kiedy zobaczyłem, jak wiele jest pytań, które w Ewangeliach zadaje Jezus, postanowiłem nieco zawęzić obszar pracy. Ponieważ Ewangelia według św. Marka jest najkrótsza ze wszystkich, pomyślałem, że przyjrzę się tylko pytaniom tam zawartym. Biskup z Salwadoru zamówił dla mnie broszurowe wydanie tej Ewangelii. Chciałem zająć się czytaniem jej tekstu razem z moją grupą. Byłem jednak zaskoczony tym, jak wiele pytań Jezus tam zadaje. Jak się okazało, jest to ta Ewangelia, która ze wszystkich czterech zawiera najwięcej pytań.

To były wspaniałe spotkania i nikt się na nich nie nudził. Poprowadziłem je nieco inaczej niż zwykle. Mój wykład był dla słuchaczy nieco ekscytujący, a i ja sam reagowałem entuzjastycznie, widząc ich błyszczące oczy. Przyjęta metoda zafunkcjonowała. Każdy po kolei miał okazję zabrać głos i ustosunkować się do pytania, które było krótkie, ale zarazem dość prowokacyjne. Pytałem każdego z uczestników spotkań, które z pytań zadanych przez Jezusa odbija się w jego lub jej życiu najgłośniejszym echem. Poszczególne osoby wskazywały na różne, co sprawiło, że całe ćwiczenie stało się jeszcze bardziej interesujące.

Porównałem ze sobą pozostałe Ewangelie i odkryłem, że Jezus przedstawiony przez Marka jest, jak to mówimy po hiszpańsku: preguntón, kimś, kto zadaje niezmierzoną ilość pytań. Są to pytania retoryczne, czasami odpowiadał pytaniem na pytanie (wtedy przypominali mi się moi krewni z wysp celtyckich i myślałem, że jest to taki „irlandzki” Jezus), nawet umarł z pytaniem na ustach. Nie pamiętam, abym kiedykolwiek słyszał o tym, że pytania są cechą charakterystyczną Ewangelii Markowej, dlatego zacząłem zgłębiać ten problem i pytać o to moich przyjaciół, uciekając się do pomocy kolegów naukowców. Oni też byli poruszeni wyjątkowym charakterem takiego podejścia i sami zaczęli tak patrzeć na ten tekst. Zadawanie pytań to Boska prerogatywa — powiedział jeden z nich, powołując się na klimat, jaki panuje w Księdze Hioba, gdzie Bóg „przemaglował” biednego, niecierpliwego człowieka, zadając mu parę wyjątkowo absurdalnych, teoretycznych pytań (moim ulubionym jest to odnoszące się do hipopotama, które Bóg zadaje mu w 40. rozdziale).

Bardzo szybko niejako uzależniłem się od takiego sposobu patrzenia na sprawę. Pomyślałem, że mogłaby z tego powstać książka: Jezus zadaje nam pytania. Zanim dokonałem całego tego odkrycia, miałem kilka innych pomysłów na książkę — wszystkie one muszą teraz poczekać. Wydałem już dwie inne pozycje — wiem jednak, że do pisania tej przystąpiłem dlatego, że wszystkie te myśli zaczęły się kotłować w mojej głowie. Wziąłem do ręki marker i zacząłem zaznaczać w moim egzemplarzu Biblii wszystkie pytania, które występują w Ewangelii św. Marka. Następnie przepisałem każde z tych pytań do zeszytu — każde na osobnej stronie. Pod tekstem angielskim wpisałem łaciński, przepisany z Wulgaty, a następnie dołożyłem tekst grecki. Zaznaczyłem w nich słowa klucze oraz zapisałem najważniejsze myśli.

Jak się okazało, jest tego materiału tyle, że z powodzeniem wystarczyło na całą książkę. Każde z pytań może się stać punktem wyjścia do rozwinięcia refleksji. Książkę taką można albo przeczytać od razu całą, od deski do deski, albo poszczególne jej części, zależnie od upodobań. Będę się w niej starał udzielić odpowiedzi — albo przynajmniej poprowadzić refleksję — na temat, który w danym pytaniu został poruszony. Pierwszym pytaniem, które opracowałem, było to: „Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił?” (Mk 15, 34), czyli ostatnie pytanie z tej książki. Niemal natychmiast przypomniałem sobie pewną kobietę, którą spotkałem w pierwszej parafii, w jakiej przyszło mi pracować. Opowiedziała mi o tym, jak sama zetknęła się z uczuciem rozpaczy, gdy przechodziła przez wielki, stary most nad Cleveland's Cuyahoga River.

Podczas pisania tej książki przydarzyło mi się wiele rzeczy. Zostałem przeniesiony z Chirilagua do Puerto de La Libertad, portowego miasta, gdzie pracowałem w latach 1986-1993. Tym razem miałem być duszpasterzem wielonarodowego zespołu, polecono mi też wycofać się z tej misji najszybciej, jak to będzie możliwe. Jakby same te zmiany nie były jeszcze doświadczeniem nadzwyczaj traumatycznym („Powrót do przyszłości” — żartowałem, ponieważ był to powrót do pracy, którą przez długi czas i z dużym poświęceniem już wcześniej wykonywałem), Salwador nawiedziły dwa silne trzęsienia ziemi, które zdewastowały kraj, niszcząc tysiące budynków i setki kościołów. Wstrząsy wtórne dopełniły tragedii i w sumie liczba ta przekroczyła dziesięć tysięcy. Osobiste reperkusje tych zmian oraz nowe obowiązki, jakie mi powierzono w archidiecezji, były doświadczeniem niemal równie dramatycznym.

Przez dwa lata starałem się „ociosać” nieco materiał do mojej książki. Pisałem swe refleksje wcześnie rano, a czasami także późno w nocy. Zacząłem tę pracę w Chirilagua, a skończyłem w La Libertad; pracowałem podczas wakacji w domu, podczas wypełniania obowiązków w kościele, a także gdy jeździłem po Kalifornii, zbierając pieniądze na odbudowę kościołów i kaplic w Salwadorze. Pytania te stały się moim intelektualnym bagażem, który zabierałem ze sobą, gdziekolwiek wyruszałem: stały się cząstką mojej modlitwy i mego życia. Zapisywałem w zeszycie wszystkie myśli, które, jak mi się wydawało, mogą coś wnieść do sprawy. Wiele zaczerpnąłem z Catena aurea — komentarza św. Tomasza z Akwinu do Ewangelii. Czasami zapisywałem myśli w takim pośpiechu, że później trudno mi je było odczytać (Browning powiedział kiedyś o pewnych nieczytelnych wersach swojej poezji: „Gdy komponowałem te wersy, wówczas Bóg wiedział i ja też wiedziałem, co chciałem tam zapisać. A teraz już tylko Bóg to wie”).

Wreszcie doszedłem do końca. Przeżyłem wtedy dziwny syndrom związany z wypełnieniem zadania, coś jakby depresję poporodową. O wiele więcej czasu, niż miałoby to miejsce w normalnych warunkach, potrzebowałem na napisanie wstępu. Teraz zaś opanowały mnie wątpliwości i trochę wstydzę się swych refleksji, nad którymi — pisząc je i szlifując — spędziłem dwa lata. Nie wiem, jakie to będzie miało znaczenie z punktu widzenia odbiorcy tej książki, ale wydaje mi się, że jest to dowód szczerości, z jaką pisałem wszystkie te słowa. Takie właśnie są te rozważania. Mam nadzieję, że jako punkt wyjścia do własnej refleksji i modlitwy będą one dla ciebie przynajmniej tak pożyteczne, jak były użyteczne dla mnie.

Niech cię Bóg błogosławi za to, że trwasz w jedności ze mną. Życzę ci powodzenia w odpowiadaniu na wszystkie pytania, jakie Jezus ci zada.

opr. aw/aw