Ordo Iuris: jasełka wolno wystawiać w każdej szkole

W okresie poprzedzającym Boże Narodzenie w wielu szkołach kultywuje się polskie zwyczaje związane z tym świętem takie jak ubieranie choinki, organizowanie spotkań opłatkowych, śpiewanie kolęd czy wystawianie jasełek. Zdarza się jednak, że przeciwko takim praktykom protestują pojedynczy rodzice lub nauczyciele. Instytut Ordo Iuris przypomina o przygotowanych przez siebie dwóch opiniach prawnych wykazujących legalność wystawiania jasełek w placówkach oświatowych.

Przepisy polskiego prawa, które dotyczą systemu edukacji, jasno określają cele oświaty. Zgodnie z preambułą Prawa oświatowego z 2016 r. odbywające się w szkole oraz przedszkolu nauczanie i wychowanie ma respektować chrześcijański system wartości i służyć rozwijaniu poczucia poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, którego integralnym elementem są jasełka i kolędy oraz uroczyste obchodzenie m.in. Świąt Bożego Narodzenia. Wątpliwości w tym zakresie nie pozostawia Konstytucja RP, która przypomina, że polska kultura jest zakorzeniona w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu oraz zobowiązuje Rzeczpospolitą Polską – czyli wszystkie instytucje państwa i samorządu – w art. 5 do stania na straży dziedzictwa narodowego.

Ponadto, zgodnie z art. 13 ustawy o systemie oświaty, na szkole i placówkach publicznych ciąży obowiązek umożliwienia uczniom podtrzymywania ich tożsamości narodowej i religijnej, a więc także polskiej i katolickiej. Jednym ze sposobów wywiązywania się z tego zadania jest wystawianie jasełek, śpiewanie kolęd oraz kultywowanie innych zwyczajów związanych ze Świętami Bożego Narodzenia.

Obecność choinki, kolęd i jasełek w szkole jest także przejawem realizacji prawa rodziców do wychowywania dzieci zgodnie z przekonaniami religijnymi i moralnymi oraz jednym ze sposobów korzystania z wolności religii (art. 48 i 53 Konstytucji). Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z 20 kwietnia 1993 r. wyraźnie stwierdził, że odmawianie modlitwy w szkole jest wypełnieniem konstytucyjnego prawa do swobody praktykowania religii, a uniemożliwienie tego typu praktyk stanowi naruszenie konstytucyjnej zasady wolności wyznania. Analogicznie należy ocenić zakaz przygotowania jasełek czy śpiewania kolęd podczas szkolnej akademii z powodu ich niewątpliwe religijnego charakteru (co w niczym nie umniejsza ich kulturowego znaczenia). Art. 53 ust. 6 Konstytucji wyraźnie zabrania zmuszania do nieuczestniczenia w praktykach religijnych, co obejmuje również przedstawienia o charakterze kulturowo-religijnym. Z kolei Sąd Najwyższy w wyroku z 20 września 2013 r. zauważył, że osoba deklarująca się jako niewierząca nie może oczekiwać, że nie będzie miała kontaktu z osobami wierzącymi, ich praktykami i symbolami religijnymi, bo byłoby to równoznaczne z ograniczeniem swobody sumienia osób wierzących.

„Najczęściej przeciwnicy jasełek czy szerzej symboliki bożonarodzeniowej w placówkach oświatowych podnoszą zarzut, że szkoła jest świecka. Tyle tylko że w polskim prawie takiego przepisu nie ma. Był w PRL, ale w styczniu 1991 r. Trybunał Konstytucyjny uznał przepis o świeckości szkoły za sprzeczny z zasadą demokratycznego państwa prawnego i po kilku miesiącach został uchylony. Współcześnie obowiązki i cele szkoły określają ustawy, które zaliczają do nich edukację w zakresie wiedzy o kulturze narodowej. Obowiązkiem szkoły jest uczyć o polskich tradycjach kulturowych, a nie je redefiniować” – zaznacza dr Marcin Olszówka, ekspert Instytutu Ordo Iuris.

Ordo Iuris udziela bezpłatnej pomocy prawnej rodzinom i nauczycielom, którzy doświadczyli (próby) zakazu szkolnych jasełek lub innych form ograniczania obchodów Bożego Narodzenia. Wiadomości można wysyłać na adres: biuro@ordoiuris.pl.

Opinia (1) na temat jasełek, kolęd i wigilii w szkołach

Opinia (2) dotycząca spotkań wigilijnych i opłatkowych w szkołach