Działania Kościoła w Polsce w obszarze ochrony małoletnich i bezbronnych – podsumowanie 2021 roku

Dzięki kontynuacji badań statystycznych przeprowadzanych na prośbę KEP przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego, których wyniki zostały opublikowane w czerwcu, w tym roku staliśmy się bardziej świadomi fali ujawnień. Wiemy bowiem, że od połowy 2018 do końca 2020, do diecezji oraz zakonów męskich w Polsce wpłynęło 368 zgłoszeń dotyczących wykorzystywania seksualnego osób małoletnich poniżej oraz powyżej 15 roku życia, które dotyczyły czynów z lat 1958-2020. Z jednej strony zawstydza nas krzywda konkretnych osób, które stoją za tymi liczbami. Z drugiej, każde takie zgłoszenie jest przejawem zaufania i potwierdzeniem, że budowany przez Kościół w Polsce system reagowania na przestępstwa seksualne, a także pomocy oraz prewencji działa coraz sprawniej.

Ten rok pokazał, że staje się faktem proces kościelnego rozliczania przełożonych z zaniedbań popełnionych w sprawach dotyczących przestępstw seksualnych wobec małoletnich i bezbronnych. Z komunikatów Nuncjatury lub Metropolitów dowiedzieliśmy się o 10 decyzjach dotyczących biskupów polskich podjętych w tym roku przez Stolicę Apostolską na podstawie „Vos Estis Lux Mundi”. W jednym przypadku zarzuty zostały uznane za bezpodstawne, a w 9 potwierdzone i na biskupów zostały nałożone sankcje pokutne lub karne.

Zagadnienia związane z odpowiedzią Kościoła na dramat wykorzystywania seksualnego małoletnich i bezbronnych były omawiane w październiku podczas spotkań polskich biskupów z papieżem Franciszkiem oraz dykasteriami Stolicy Apostolskiej w ramach wizyty „ad limina apostolorum”. Podczas tych rozmów poruszano m.in. kwestie związane z prawami osób pokrzywdzonych w postępowaniach kościelnych, długością postępowań kanonicznych oraz postępowaniami badającymi odpowiedzialność przełożonych. Biskupi przekazali Ojcu Świętemu oraz pracownikom dykasterii raport ukazujący budowany w Kościele w Polsce system ochrony małoletnich i bezbronnych.

Ważnym wydarzeniem dla Kościoła w Polsce oraz w pozostałych krajach Europy środkowo-wschodniej była międzynarodowa konferencja pt. „Naszą wspólną misją ochrona dzieci Bożych”, która odbyła się we wrześniu w Warszawie. W 4-dniowym spotkaniu zorganizowanym przez Papieską Komisję ds. Ochrony Małoletnich oraz Konferencję Episkopatu Polski wzięło udział blisko 80 uczestników, wśród których byli członkowie Papieskiej Komisji oraz przedstawiciele episkopatów oraz konferencji wyższych przełożonych zakonnych z 20 krajów naszego regionu. Był to intensywny i potrzebny czas, który pozwolił się poznać, posłuchać i wymienić doświadczeniami podejmowanych działań, a także podjąć decyzję o współpracy Kościołów w tej części Europy w dziele ochrony dzieci, młodzieży i dorosłych bezbronnych narażonych na krzywdę. Koordynacji tej współpracy podjęło się Centrum Ochrony Dziecka w Krakowie.

Dla Fundacji Świętego Józefa KEP był to pierwszy rok funkcjonowania regulaminu grantowego. Określa on ścieżki oraz metodologię pomocy oferowanej czy to poprzez wsparcie bezpośrednie indywidualnych osób, czy też wsparcie podmiotów i instytucji, które pomagają skrzywdzonym wykorzystaniem seksualnym. Również w tym roku powołana przez KEP Fundacja rozpoczęła współpracę z męskimi oraz żeńskimi zgromadzeniami zakonnymi. Zakony męskie podjęły współpracę na takich samych zasadach jak diecezje. Jednym z efektów współpracy ze zgromadzeniami żeńskimi jest uruchomiony w grudniu telefon zaufania „Siostry dla Sióstr” skierowany do sióstr zakonnych, które doświadczyły wykorzystania seksualnego lub innej formy przemocy.

To również był rok ważnych działań i projektów dotyczących prewencji w Kościele w Polsce. W czerwcu tego roku Episkopat Polski przyjął nowe zasady formacji w seminariach, które uwzględniają wnioski z kryzysu związanego z wykorzystywaniem seksualnym w Kościele i kładą nacisk na dojrzałość psychoseksualną kandydata do kapłaństwa. W listopadzie podczas ogólnopolskiego spotkania dyrektorów szkół katolickich w Częstochowie przedstawiono do dyskusji roboczą wersję dokumentu nt. profilaktyki przemocy seksualnej wobec uczniów w szkołach katolickich, który został przygotowany przez zespół ekspertów Centrum Ochrony Dziecka. COD kontynuował w tym roku także prace nad systemem prewencji wykorzystania seksualnego osób z niepełnosprawnością oraz kursami e-learningowymi w zakresie prewencji dla dorosłych i młodzieżowych liderów grup duszpasterskich.

ks. Piotr Studnicki, kierownik Biura Delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży

ks. Piotr Studnicki / Warszawa