Abp Skworc: modus vivendi Kościoła to postawa miłości

XVI Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów na temat „Ku Kościołowi synodalnemu: komunia, uczestnictwo, misja" rozpoczęło się w październiku ub. roku. Pierwszym etapem synodu były szerokie konsultacje na poziomie diecezji. W niedzielę podsumowano synod w archidiecezji katowickiej i oficjalnie zaprezentowano syntezę synodalną – dokument zawierający wnioski z konsultacji i rekomendacje.

„Zarówno w czasie II synodu archidiecezji katowickiej, zakończonego w roku 2016, jak i w czasie trwania synodu o synodalności, doświadczyliśmy dynamizmu; dynamizmu kościoła, dynamiki ciszy i głosu wypowiadanych słów i uważanego słuchania, modlitwy i mocy eklezjalnego rachunku sumienia” – mówił abp Skworc podczas niedzielnej mszy w katowickiej katedrze.

Jak ocenił, czas synodalny i posynodalny jest dobrą okazją, by Kościół mógł przyjrzeć się sobie – „spojrzeć wstecz, aby w duchu pokory spotkać się z zawodnym i grzesznym swoim obliczem, pamiętając przy tym o świętości swojego założyciela i powszechnym powołaniu do świętości wedle słów Pana: świętymi bądźcie”.

Metropolita katowicki zaznaczył, że podstawowe działanie w Kościele powinno mieć przede wszystkim formę troski każdego ochrzczonego o osobistą świętość. „Bez tej troski o osobistą świętość, zarówno wnioski płynące z synodu o synodalności, jak i podstawowe ewangeliczne wartości, przesłania, mogą stracić swą moc; zamieniając się jedynie w pobożne idee mogą dzielić los ziarna, które padło na ziemię skalistą czy między ciernie” – mówił hierarcha.

„Można przecież przez wszystkie przypadki powtarzać słowo +synodalność+ i zapomnieć, że chodzi w nim o trwałą postawę, styl życia. Postawy zaś kształtują się w czasie; wymagają wytrwałości, przede wszystkim zaś przyjęcia i wytrwałego realizowania przykazania miłości” – podkreślił, akcentując, iż przykazanie miłości obowiązuje także w Kościele.

„Tak wyraża się troska o osobistą świętość, prowadzącą synodalnymi szlakami i postawami, aby przemieniać nasz Kościół lokalny w siostrzaną i braterską wspólnotę; we wspólnotę wierzących, w której każdy ma swoje miejsce i powołanie, obowiązki i prawa, a która istnieje w jednym tylko celu – aby wszystko rosło ku temu, który jest głową - ku Chrystusowi” – podsumował metropolita katowicki.

W archidiecezji katowickiej w ramach synodu odbyło się 351 spotkań na różnych poziomach i o różnych profilach – były to zarówno spotkania w ramach poszczególnych dekanatów czy spotkania duchownych we własnym gronie, jak i spotkania wspólnot i grup parafialnych, a wreszcie otwarte spotkania wszystkich zainteresowanych wiernych – tych ostatnich było 150 w 135 parafiach.

W syntezie konsultacji synodalnych archidiecezji oceniono, iż „odkrywaniu niedoskonałości w funkcjonowaniu Kościoła towarzyszyło poszukiwanie ich przyczyn i wyprowadzanie wniosków na przyszłość”. W dyskusjach padło wiele krytycznych uwag pod adresem Kościoła i duchownych.

„Uczestnicy spotkań synodalnych dzielili się obrazem Kościoła zranionego, dotkniętego skandalami i ludzką biedą, którego grzeszna strona, związana ze słabością człowieka, niejednokrotnie powoduje zgorszenie i cierpienie. To Kościół często bezradny, dotknięty szokiem zmian, który niejednokrotnie powoduje frustracje wiernych, przypominając bardziej źle zarządzaną instytucję niż wspólnotę prowadzoną przez wyrazistych pasterzy” – czytamy w dokumencie.

W synodalnych spotkaniach podnoszono m.in. problem topniejącej liczby wiernych, porzucania przez młodzież wiary, malejącej frekwencji na niedzielnych mszach, czy „zachowawczej postawy tych, którzy co prawda z Kościołem jeszcze się utożsamiają, lecz boją się publicznie do tego przyznawać”.

W syntezie zaznaczono jednak, iż „obraz Kościoła wyłaniający się z tych spotkań (konsultacyjnych – PAP) nie był jednak wyłącznie negatywny. Przeciwnie. Podkreślano, że Kościół – choć jakby uśpiony, wymagający nowego impulsu i przebudzenia – wciąż dla wielu pozostaje domem, przystanią”.

Wśród mocnych punktów Kościoła wymieniano m.in. podtrzymywanie tradycji przekazu wiary, znaczenie religijnego świadectwa rodzin, zaangażowanie sporej grupy świeckich, gorliwość wielu duszpasterzy a także wzrost dojrzałości chrześcijańskiej tych, którzy są w Kościele mimo jego słabości. Wskazywano na pozytywne owoce wielu bezpośrednich form duszpasterstwa oraz dobro płynące z aktywności grup parafialnych.

Za słabości uznano m.in. marginalizowanie niektórych osób (np. żyjących w związkach niesakramentalnych), izolowanie się części księży od wiernych, brak należytego reagowania na zło seksualnych nadużyć, przedmiotowe traktowanie kobiet i niedocenianie ich roli, spadek powołań, podziały panujące wśród wiernych, przepracowanie księży, pogłębiającą się anonimowość wśród parafian, brak wzajemnej współpracy, hermetyczny charakter niektórych wspólnot, pozostawienie ich często samym sobie oraz słaby przekaz wiary w rodzinach.

Jednocześnie – jak czytamy w dokumencie – „spotkania synodalne potwierdziły, że Kościół (zwłaszcza ten parafialny) jest miejscem, do którego mogą przyjść nie tylko po religijną usługę, ale także po to, aby podzielić się swoimi trudnościami, szukać pomocy w życiowych przeciwnościach i znaleźć wsparcie oraz duchową opiekę”.

W konsultacjach doceniano rosnące wykorzystanie przez Kościół nowych środków komunikacji, jak media społecznościowe, transmisje online czy filmy na kanale YouTube, oceniając jednak, że obecność Kościoła w mediach społecznościowych nadal jest skromna. Zachęcano do zwiększenia wykorzystania mediów tradycyjnych i społecznościowych do przekazu ewangelicznego i katechetycznego. Jednym z wniosków synodalnych jest też potrzeba wzmocnienia dialogu między wiernymi a duchownymi, by wierni mieli poczucie, że ich głos liczy się w Kościele.

W niedzielnej prezentacji syntezy synodalnej wzięli udział m.in. koordynatorzy dekanalni i ich świeccy zastępcy, pracownicy Kurii Metropolitalnej i instytucji diecezjalnych, członkowie Rady Ruchów i Stowarzyszeń oraz przedstawicieli żeńskich i męskich wspólnot zakonnych. Kolejnym, po konsultacjach diecezjalnych, etapem synodu będzie faza kontynentalna, a od października 2023 r. - powszechna.