Abp Gądecki w wywiadzie-rzece: nie było bardziej szlachetnego momentu niż zakaz aborcji eugenicznej

Wywiad z abp. Stanisławem Gądeckim - metropolitą poznańskim, przewodniczącym Konferencji Episkopatu Polski w latach 2014-2024.

„Nie jest to publikacja naukowa, choć jej bohater to erudyta i intelektualista. Nie pretenduje do roli podręcznika historii i socjologii, choć opowiada o meandrach współczesnych dziejów Kościoła i Polski. Nie jest także typową opowieścią biograficzną, mimo że życie konkretnego człowieka stanowi jej oś” – pisze we wstępie do książki o. Leszek Gęsiak.

Podczas prezentacji wywiadu-rzeki, która miała miejsce w siedzibie KEP, gdzie przez 10 lat abp Gądecki kierował pracami biskupów, o. Leszek Gęsiak podkreślił, że książka jest przede wszystkim rozmową z człowiekiem, który ma bardzo ciekawą i bogatą w szczegóły historię. „Nie są one najistotniejsze, najważniejsze jest przesłanie, jakie z tej książki wydobywamy” – powiedział.

„To książka o ciężkiej pracy człowieka, który przez kilkadziesiąt lat, na różnych etapach pokazał ogromny kunszt intelektualny, wielką wiedzę, a zarazem ludzki wymiar, który tak często jest najważniejszych we wszystkich międzyludzkich relacjach” – dodał.

Inicjatorami powstania publikacji byli biskupi pomocniczy diecezji poznańskiej. „Praca nad książką, która ostatecznie stała się wywiadem rzeką, była dla mnie dużym wyzwaniem. Po przygotowaniu scenariusza rozmowy spotkaliśmy się z Księdzem Arcybiskupem kilka razy w Poznaniu i Warszawie, nagrywając łącznie bliski 30 godzin rozmów” – mówił.

Rozmowa abp. Gądeckim składa się z kilku części: ukazuje czasy dzieciństwa, rodzinę, dom, szkołę, parafię, arcybiskup opowiada także o rodzącym się powołaniu, studiach i fascynacji Biblią, następnie czas posługi biskupiej w Kościele i w prezydium KEP. „Biblia tak go zafascynowała, że tematy biblijne stały się osią wielu późniejszych działalności księdza biskupa” – mówi. Autor podkreśla, że przechodząc przez różne etapy biografii abp Gądeckiego poznajemy nie tylko jego bogatą biografię, ale także kontekst społeczny i kulturowy Kościoła w Polsce.

Abp Gadecki podsumowując swoją 10-letnią pracę z prezydium Konferencji Episkopatu Polski podzielił się wieloma trudnościami, z którymi się zmagał m.in. wojna na Ukrainie, pandemia, walka z pedofilią czy czarne marsze. Wymienia także wydarzenia, które były „podnoszące na duchu” – wskazuje na pomoc Ukraińcom i podtrzymanie zakazu aborcji eugenicznej przez Trybunał Konstytucyjny w 2020 roku.

„Zakaz aborcji eugenicznej był, według mnie najszlachetniejszym, prawnym momentem w życiu i cywilizacji polskiej, jeśli chodzi o obronę życia” – mówił metropolita poznański. „Nie było innego większego i bardziej szlachetnego momentu” – dodał, podsumowując swoją 10-letnią posługę przewodniczącego KEP abp Stanisław Gądecki.

Nawiązując do wojny na Ukrainie, abp Gadecki podkreślił, że w tamtym czasie w pomoc Ukrainie i wojennym uchodźcom zaangażowały się zarówno instytucje kościelne, jak i państwowe. „To co, było największym osiągnięciem, to był sposób przyjęcia Ukraińców, zwłaszcza przyjęcie ukraińskich dzieci do szkół, przygotowanie miejsc pracy i w ogóle entuzjazm tamtych miesięcy” – dodał.

W książce pojawia się cytat z listu wysłanego przez abp. Stanisława Gądeckiego do Patriarchy Cyryla 2 marca 2022 r.: „Proszę Cię jak najpokorniej, byś zaapelował o wycofanie wojsk rosyjskich z suwerennego państwa, którym jest Ukraina (…) Żaden powód, żadna racja nigdy nie usprawiedliwia decyzji o rozpoczęciu inwazji na niepodległy kraj”. „Kto rozumie związki patriarchy z systemem rządów w Rosji, nie jest zaskoczony tą postawą” – wyjaśnia abp Gądecki, podkreślając, że z perspektywy Cyryla, żołnierze rosyjscy są wyzwolicielami, co niestety wpisuje się w rosyjską optykę tego konfliktu.

Były przewodniczący KEP opowiada również o swoich wrażeniach z wizyty w Kijowie oraz spotkań z hierarchami katolickimi i prawosławnymi z Ukrainy w maju 2022 roku.

Drugą trudną rzeczywistością, z jaką mierzył się abp Gądecki na stanowisku przewodniczącego KEP to pandemia, która pokazała ludzką niemoc, mimo medycznego postępu. Nawiązał także do restrykcji, ogłoszonych przez Ministerstwo Zdrowia, „do których nie byliśmy przekonani”, a które poskutkowały dużym spadkiem frekwencji na Mszach świętych. „To sprawiło, że musieliśmy powiedzieć, że obecność medialna w radiu czy telewizji, może w pewien sposób uzasadnić nieobecność na Mszy św. Ludzie przyjęli to jako motyw zwalniający w ogóle z uczestnictwa we Mszy św.” – powiedział.

„Trzeba było przywracać z powrotem tę wiedzę teologiczną i biblijną, że ten, kto nie spożywa ciała i krwi Pańskiej, nie ma drogi do zbawienia” – mówił.

Trzecią kwestią to walka z pedofilią. Ks. Gęsiak zauważył, że nominacja na metropolitę poznańskiego odbyła się w wyjątkowo trudnym momencie, po odwołaniu abp. Juliusza Paetza i wyjściu na jaw spraw związanych z molestowaniem kleryków.

„Wielu wiązało zapewne z abp. Gądeckim nadzieję na zamknięcie tej tak bolesnej i trudnej dla Kościoła sprawy” – zauważył rzecznik KEP, pytając co abp. Gądecki czuł w tamtym czasie.

„Czułem ogromny ciężar, nie miałem wtedy żadnej konkretnej wiedzy do opowiedzenia się po jednej albo po drugiej stronie. Rozwiązywaniem sprawy abp. Paetza zajęła się Stolica Apostolska, nie należało to nawet do moich kompetencji” – wyjaśnił, podkreślając, że choć otrzymał ustną informację, że oskarżenia wydają się być uzasadnione, nie dostał formalnego wyroku sądowego, który przesądzałby o winie lub niewinności oskarżonego, chociaż o to wnioskował. „Od początku mojego posługiwania w archidiecezji poznańskiej dziennikarze domagali się natychmiastowego rozwiązania sprawy. Nie byli świadomi, że jeden biskup nie jest władny sądzić drugiego biskupa. Sądzić drugiego biskupa może tylko Stolica Apostolska” – nadmienił.

Z książki można dowiedzieć się również, że na drodze kapłańskiej dla abp. Gądeckiego, największymi autorytetami oraz wzorami do naśladowania byli zawsze św. Jan Paweł II oraz bł. prymas Stefan Wyszyński. „Wielu młodych biskupów podziwiam za różne zdolności i cechy charakteru, których sam nie posiadam. Są to ludzie wielu talentów. Szczególnie cenię sobie tych, którzy posiadają jakby wrodzoną zdolność odkrywania znaków czasu, czyli wymogów obecnego czasu” – akcentuje.

Obecny na konferencji biskup pomocniczy senior archidiecezji poznańskiej, bp Zdzisław Fortuniak podkreślił, że książka jest pewnego rodzaju raportem o Kościele w Polsce, z jednoczesnym wskazaniem kierunku na przyszłość. „To punkt wyjścia do oceny sytuacji” -podkreślił, wskazując jednocześnie na kierunek, który pozostawił abp Gądecki.

„Uważam, że w obecnej sytuacji kryzysu działalności Kościoła, winniśmy zmierzać do przywrócenia wiary w sens Słowa Bożego” – mówił, cytując fragment książki. „Jest to dar dla Kościoła w Polsce” – dodał.

Z kolei wiceprzewodniczący Rady Społecznej przy Arcybiskupie Poznańskim, prof. dr hab. Roman Słowiński zauważył, że książka jest „wyznaniem wiary” i ukazaniem relacji, jakie abp Stanisław Gądecki potrafił budować z ludźmi świeckimi, o czym świadczy powołanie w 2002 roku Rady Społecznej. „Już na pierwszych stronach arcybiskup mówi, że najprostszą drogą dotarcia do człowieka to zauważenie jego dobrych cech, nawet jeśli na pierwszy rzut oka są one głęboko ukryte” – mówił prof. Słowiński.