Roman Haller mógł nigdy się nie narodzić, gdyby nie Polka – Irena Gut, bohaterka dramatu wojennego „Przysięga Ireny”, który 19 kwietnia wejdzie do polskich kin. Nastoletnia Irena Gut w czasie II wojny światowej z narażeniem życia ukrywała i uratowała od zagłady kilkunastu Żydów. Jednym z nich był Roman Haller – syn Idy i Lazara, którzy w obawie o swoje życie, nie chcieli przyjąć na świat dziecka. Irena nie dopuściła do aborcji. W filmowym kadrze tłumaczy, że nie pozwala jej na to wiara w Boga.

Przywołuje także sytuację, kiedy na własne oczy widziała, jak żołnierz SS wyrwał z rąk matki dziecko i jej roztrzaskał. „Złożyłam wówczas przysięgę, że jeśli kiedykolwiek będę mogła uratować czyjeś życie to, zrobię to” – mówi w filmie.

W filmie pokazany jest także wzruszający moment spotkania Ireny z „ocalonym” przed aborcją Żydem, które miało miejsce w 1982 r. Powiedziała wówczas do niego: „To moje dziecko!”.

Mój dokument DODANE 14.03.2024 AKTUALIZACJA 15.03.2024

„Bez niej bym nie żył”. Historia Ireny Gut, która uratowała przed aborcją żydowskie dziecko wchodzi do kin

„Ten film to hołd za to, co zrobiła podczas wojny – z odwagą, hojnością, otwartością, miłością i nadzieją” – mówi w wywiadzie dla Opoki Louise Archambault, reżyserka. Dramat wojenny „Przysięga Ireny” 19 kwietnia wejdzie do kin. Opowiada wzruszająca historię Polki, która ratowała Żydów. 

W rozmowie z Opoką, Roman Heller wspomina, jak doszło do tego spotkania. „Na początku lat 80-tych otrzymałem list z Los Angeles od niejakiego rabina Chaima Asa, który zapytał mnie, czy jestem Romanem Hallerem, który urodził się w lesie. Okazało się, że szuka mnie Irena Gut-Opdyke” – mówi.

„Byłem bardzo szczęśliwy, że udało mi się skontaktować z Ireną. Zaprosiłem ją do Monachium, gdzie po wojnie osiedlili się moi rodzice. Przyjechała na lotnisko z ekipą filmową. Zobaczyłem ją wówczas po raz pierwszy, było to bardzo wzruszające spotkanie” – wspomina i dodaje: „Później spotkałem ją ponownie w programie telewizyjnym w Chicago i oczywiście w Yad Vashem w Jerozolimie, gdzie została uhonorowana tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata”.

Roman Haller spotkał na swojej drodze nie tylko Irenę Gut, ale także majora SS Edwarda Rugemera – także odznaczonego tytułem Sprawiedliwi wśród Narodów Świata – jego willi Irena ukrywała Żydów. Po wojnie major był bezdomny i bez środków do życia. Rodzice Romana, Ida i Lazar Hallerowie przygarnęli go do swojego domu. Dla Romana był „dziadkiem”.

„Jestem wdzięczny im obojgu za ryzykowanie życia, aby ratować innych ludzi. Przez całe życie pracowałem w wolontariacie, ponieważ zawsze czułem, że muszę spłacić społeczeństwu dług wdzięczności” – powiedział w rozmowie z Opoką.

Uroczysta premiera filmu „Przysięga Ireny” w udziałem ocalonego Żyda planowana jest na 16 kwietnia w kinie Kinogram w Warszawie. Dzień później – 17 kwietnia – premiera odbędzie się w Lublinie. Gościem specjalnym będzie ocalony przez Irenę Gut Roman Haller. Polsko-kanadyjska produkcja będzie miała równolegle swoją premierę także w USA i Kanadzie, następnie wyświetlony będzie także w Hiszpanii, Portugalii, Francji i Austrii.

W rozmowie z Opokę powiedział, z jakim przesłaniem przyjeżdża do Polski.

„Moim przesłaniem jest uświadomienie ludziom, że nie ma krwi chrześcijańskiej, żydowskiej czy muzułmańskiej, jest tylko krew ludzka” – powiedział.

Nawiązując do toczących się konfliktów wojennych zaapelował, żeby „nie odwracać wzroku, gdy dzieje się niesprawiedliwość”. „Widzieliśmy, co stało się 7 października, widzimy, co dzieje się na Ukrainie. Nie powinniśmy słuchać propagandy, powinniśmy dociekać i widzieć, co naprawdę dzieje się na świecie” – powiedział.

Światowa premiera filmu miała miejsce na 48. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Toronto. Obecny był na niej ocalony przez Irenę Gut Żyd, oraz jej córka Jeannie. Obecność Romana Hallera wywołała bardzo duże zainteresowanie mediów.

„Jest to jeden z niewielu już świadków „cudu”, jaki dokonywali Polacy, ratujący Żydów podczas II wojny światowej, w tym przypadku dokonała tego Irena Gut” – mówi Opoce Beata Pisula, producentka. „Na świecie mało mówi się o polskich bohaterach z czasów II wojny światowej, dlatego zależało nam na szerokiej dystrybucji. Mamy przecież wielu cichych bohaterów, którzy z dobroci serca, by ratować innych, poświęcali swoje życie. W przypadku Ireny Gut – godność i życie” – dodaje.

„Film „Przysięga Ireny” niesie przesłanie, że zawsze trzeba walczyć o życie, bo ono jest najważniejsze. To także film o wierze i podejmowaniu ryzyka, trzeba czasem i uwierzyć i zaryzykować, by osiągnąć cel” – mówi producentka.

Beata Pisula wyjaśnia, że wartością wchodzącego na ekrany filmu jest to, że został on opowiedziany przez osoby „z zewnątrz”, niezwiązane z wojenną historią Polski. „Pokazują one tragedię II wojny światowej oczami Ireny, wydobywając z niej pozytywne przesłanie: jeśli wierzymy, wszystko w życiu jest możliwe” – wyjaśnia.

Roman Haller jest obecnie na emeryturze. W Monachium, gdzie po wojnie osiedlili się jego rodzice, studiował modę, założył sieć sklepów z futrami, a przez ostatnie lata kierował międzynarodową organizacją, zajmującą się odzyskiwaniem żydowskiej własności, zabranej po 1933 r. przez nazistów (Claims Conference Successor Organization). „Odkąd przeszedłem na emeryturę, mam więcej czasu, w szkołach i instytucjach edukacyjnych mówię m.in. o doświadczeniach II wojny światowej, prowadzę wykłady na temat antysemityzmu i dzielę się swoją osobistą historią ocalenia” – mówi.