Niedziela dniem wolnym od pracy – kolejny europejski kraj zmierza w tym kierunku

Liga Operária Católica (LOC/MTC) podkreśla, że „niedziela bez pracy” jest dziś czymś niezbędnym, aby ochronić życie rodzinne. „Walka o niedzielę bez pracy, bardziej niż sprawiedliwa, jest konieczna, aby istniało życie rodzinne dla wszystkich! Aby rodziny, wszyscy pracownicy, mogli żyć razem, pielęgnować relacje oraz budować bardziej sprawiedliwy i solidarny świat” – wskazuje katolicka organizacja społeczna.

Konsumpcjonizm nie daje życiowego spełnienia

Ostatnie kilkadziesiąt lat to okres coraz silniejszego narastania zjawiska konsumpcjonizmu. Jest to jednak droga do nikąd, nie dająca życiowej satysfakcji. Zapełnianie egzystencjalnej pustki kolejnymi zakupami nie jest sposobem na dobre życie. Czas już zacząć żyć inaczej, mądrzej i lepiej. Niedziela jako dzień odpoczynku jest czymś niezbędnym, aby odejść od zabieganej codzienności i zastanowić się nad stylem własnego życia.

Obecnie szczególnym problemem staje się zjawisko telepracy. Z jednej strony może to być wygodna forma zatrudnienia – unikamy bowiem konieczności dojazdów do pracy. Z drugiej jednak trudno jest oddzielić czas pracy od innych zajęć i odpoczynku. Jak zauważa katolicka organizacja, „w telepracy granica między czasem pracy zawodowej a czasem wolnym jest słabo zdefiniowana, a warunki pracy i jakość życia pracownika uległy pogorszeniu”.

Odpoczynek – tak, ale nie w niedzielę?

Znaczna część społeczeństwa portugalskiego postrzega niedzielę jako dzień odpoczynku, jednak wiele firm prowadzi w tym dniu normalną działalność. Szczególnie pokrzywdzeni są pracownicy sektora sprzedaży detalicznej oraz usług – którzy często nie mają wyboru w kwestii ujęcia niedzieli jako dnia wolnego w swoim harmonogramie pracy. Według Belzuz, firmy prawniczej działającej w Hiszpanii i Portugalii, obecne prawo pracy mówi, że pracownik może wyznaczyć jeden „dzień odpoczynku” w tygodniu. Jednak w wielu przypadkach dzień ten nie może przypadać w niedzielę, ponieważ firmy „nie są zobowiązane do zamknięcia lub zawieszenia działalności na cały dzień w ciągu tygodnia”.

Problematyczne przepisy

Złożony charakter portugalskich przepisów prawa pracy doprowadził do interwencji tamtejszego Sądu Najwyższego. Według raportu 20minutos z listopada ubiegłego roku, Sąd Najwyższy zwolnił rodziców z obowiązku pracy w weekendy, w tym niedziele. Prawo dotyczy jednak tylko rodziców dzieci poniżej 12 roku życia i obowiązuje tylko w przypadkach, gdy pracownika można zastąpić kimś innym. W praktyce orzeczenie niewiele zmienia, ponieważ firmy twierdzą, że obecność pracownika jest „niezbędna” dla utrzymania ich funkcjonowania.

Orzeczenie Trybunału oparte jest na skardze pracownicy, która pracowała w centrum handlowym pod Lizboną. Była ona odpowiedzialna za opiekę nad swoimi dziećmi, podczas gdy jej mąż pracował. W sytuacji, gdy oboje byli wzywani przez pracodawców do podejmowania pracy w weekendy, jej dzieci zostawały same w domu. Napisała stosowny list do własnego pracodawcy, który ze zrozumieniem ustosunkował się do jej prośby, jednak nie udzielił jej żadnych gwarancji, że nie będzie musiała przychodzić do pracy w niedziele. Ostatecznie, w 2022 roku, Sąd Najwyższy orzekł na jej korzyść.