Kard Koch: ostatnie dziesięciolecia to czas intensywnych dyskusji nad kwestią prymatu w Kościele

Wyjaśniając cel powstania dokumentu, kard. Koch zaznacza, że jest to tekst studyjny, który oferuje syntezę 30 lat wydarzeń ekumenicznych na temat prymatu i synodalności. Jego początki sięgają zaproszenia Jana Pawła II skierowanego do wszystkich chrześcijan w encyklice „Ut unum sint”, aby „oczywiście wspólnie znaleźć” formy, w jakich urząd Biskupa Rzymu może „realizować posługę miłości, która jest uznawana przez innych”. Zaproszenie to było wielokrotnie potwierdzane przez papieża Benedykta XVI i papieża Franciszka.

Kwestia prymatu w Kościele jest tu jedną z kluczowych dla dalszej drogi ekumenicznej. Była ona w ostatnich dziesięcioleciach intensywnie dyskutowana. Watykański dokument informuje relacjonuje tę dyskusję i wskazuje, jakie postępy poczyniono.

Rola biskupa Rzymu: pomoc czy przeszkoda na drodze do jedności?

Choć w 1967 roku Paweł VI stwierdził, że „papież [...] jest niewątpliwie największą przeszkodą na drodze do ekumenizmu”, obecnie kwestia prymatu dla całego Kościoła, a w szczególności urząd biskupa Rzymu, nie jest już postrzegana jedynie jako problem, ale raczej jako okazja do wspólnej refleksji nad naturą Kościoła i jego misją w świecie – zauważa kard. Koch. Wyjaśnia, że obecnie istnieją dwa sposoby rozumienia prymatu, pierwszy, historyczny – koncentrujący się na sposobie jego realizacji w pierwszym tysiącleciu (tj. przed Schizmą Wschodnią w 1054 r.) oraz drugi, biorący pod uwagę to, co miało miejsce później, a zwłaszcza – zwracający uwagę na dzisiejsze wyzwania.

Prymat Piotra oddzielony od jurysdykcji papieża nad Kościołem łacińskim?

Jak zwraca uwagę kard. Koch,

niektóre dialogi ekumeniczne, na przykład ostatni dokument dialogu katolicko-prawosławnego z 2023 r., proponują wyraźniejsze rozróżnienie między różnymi obowiązkami biskupa Rzymu, w szczególności między tym, co można nazwać patriarchalnym urzędem papieża w Kościele zachodnim lub łacińskim, a jego prymacjalną służbą na rzecz jedności w komunii wszystkich Kościołów, zarówno zachodnich, jak i wschodnich. Ponadto podkreślają potrzebę odróżnienia patriarchalnej i prymacjalnej roli Biskupa Rzymu od jego funkcji głowy państwa.

Przewodniczący Dykasterii ds. Popierania Jedności Chrześcijan zauważa, że obecne podjęcie na nowo kwestii synodalności w Kościele katolickim sprzyja także dyskusji na tematy związane z ekumenizmem:

Większość odpowiedzi i dokumentów dialogu zgadza się co do współzależności prymatu i synodalności na wszystkich poziomach Kościoła: lokalnym, regionalnym, a także powszechnym. W związku z tym prymat musi być sprawowany w sposób synodalny, a synodalność wymaga prymatu.

Co dalej z prymatem?

Watykański dokument nie daje jednej i oczywistej odpowiedzi na temat tego, jak sprawić, aby prymat św. Piotra nie był przeszkodą w ekumenizmie, zawiera jednak krótką propozycję, zatytułowaną: „W kierunku sprawowania prymatu w XXI wieku”, która przedstawia główne propozycje różnych odpowiedzi i dialogów dotyczących odnowionego sprawowania posługi jedności Biskupa Rzymu. Dykasteria, której przewodzi kard. Koch pragnie teraz przekazać tę propozycję wraz z dokumentem studyjnym różnym wspólnotom chrześcijańskim i poprosić je o opinię na ten temat. To kolejny krok na drodze, która ma w końcu doprowadzić do teologicznego konsensusu i uznania przez wszystkich właściwego modelu sprawowania posługi jedności Biskupa Rzymu.