Kościół na Korsyce jest spadkobiercą niemal dwóch tysięcy lat ewangelizacji. Początki chrześcijaństwa na wyspie sięgają bowiem przełomu III i IV wieku. Impuls do dalszej ewangelizacji dał w VI wieku papież Grzegorz Wielki. Istniało tam pięć diecezji (dziś jest jedna), a na przełomie XI/XII wieku Korsyka była nawet osobną prowincją kościelną (metropolią) – wcześniej metropolitą dla wyspy był sam papież.

Wieki tradycji

W XVII wieku istniała Korsykańska Gwardia Papieska, zajmująca się zarówno ochroną następców św. Piotra, jak też pełniąca rolę policji na ulicach Rzymu i żandarmerii na wsiach w Państwie Kościelnym.

Wyspa była przez wieki przedmiotem sporu między Republiką Genui i Francją. W XVIII w. istniała przez kilkanaście lat Republika Korsykańska. W 1755 r. uchwalono tam pierwszą na świecie demokratyczną konstytucję – wcześniejszą od amerykańskiej (1787) i polskiej (1791).

Obejmująca całą wyspę diecezja Ajaccio liczy 280 tys. wiernych (na 355 tys. mieszkańców). Są tam 434 parafie, w których duszpasterską posługę pełni 80 księży, 19 diakonów stałych i kilkadziesiąt osób konsekrowanych. Od 2021 r. na czele diecezji stoi kard. François-Xavier Bustillo.

Statystyki ukazują wzrost zainteresowania Kościołem katolickim osób dotychczas nieochrzczonych, ale także katolików, którzy od Kościoła się oddalili, a teraz do niego powracają. W tegoroczną Wielkanoc udzielono na Korsyce chrztu 151 osobom dorosłym. Rok wcześniej było ich o 50 mniej, a w 2022 r. – o niemal 100 mniej. Jednocześnie 200 osób przyjęło sakrament bierzmowania.

Lokalna specyfika

Dziesiątki mężczyzn ubranych w peleryny, niosących ciężkie krzyże, figurę swojego świętego lub sztandar bractwa. Tym właśnie jest Granitula, rozśpiewana i wijąca się w spirale korsykańska procesja urządzana zazwyczaj w Wielkim Tygodniu. Organizują je lokalne bractwa, niektóre bardzo stare, istniejące już od średniowiecza. W XX w. w społeczeństwie korsykańskim zaszły radykalne zmiany. Ludność została zdziesiątkowana przez dwie światowe wojny, Korsykanie porzucili wiejski styl życia. W konsekwencji zaczęły też zanikać wielowiekowe tradycje.

Już jednak w latach 60. i 70. ubiegłego wieku rozpoczęło się odrodzenie lokalnej tożsamości, tzw. Riacquistu. Odkrywano tradycje polifonicznego śpiewu, najpierw świeckiego, a potem również sakralnego. W latach 80. ówczesny biskup Casanova promował wykorzystanie tradycyjnej muzyki ludowej w liturgii. Przyjął się zwyczaj śpiewanych pogrzebów. Bractwa powracają do dawnych pieśni, a jeśli nie potrafią ich już odtworzyć, wymyślają nowe w typowo korsykańskim stylu.

Jak mówi Radiu Watykańskiemu Angelina Antonietti, profesor korsykańskiego języka i kultury na Uniwersytecie Pasquale Paoli, liczba bractw na Korsyce szybko rośnie. Przystępuje do nich wielu nastolatków.

„Na początku – zastrzega – niekoniecznie szukają bezpośredniego kontaktu z Bogiem, a większość z nich nawet go nie ma. Ale wszyscy, absolutnie wszyscy bez wyjątku, mówią, że po pewnym czasie spędzonym w bractwach, po pewnej liczbie odprawionych ceremonii, śpiewanych Mszy, wspólnych posiłkach, które również są częścią rytuału, wszyscy, bez wyjątku, przyznają, że odkrywają wiarę”.

vaticannews.va/pl DODANE 23.11.2024

Kard. Bustillo: tak żywa na Korsyce pamięć o świętych może być lekarstwem na „banalność i przeciętność” życia

O tym, że Korsyka to nie tylko wyspa o niezwykle bogatych formach ludowej pobożności, ale też przykład wspólnoty, żyjącej wedle dobrze pojmowanej zasady świeckości, pozwalającej na szacunek i współpracę Kościoła ze środowiskami świeckimi, mówi w rozmowie z mediami watykańskimi kard. François-Xavier Bustillo OFMConv, biskup diecezji Ajaccio, którą 15 grudnia odwiedzi Ojciec Święty.  

Pomaga nie poddawać się
Bractwa religijne mają na Korsyce bardzo długą tradycję. Wprowadzili je przybywający między XIII i XV w. franciszkanie. „Wykorzystywali język korsykański, przenieśli religijne rytuały poza mury kościołów, co dało początek procesjom, w które zaangażowali świeckich, mnożąc struktury konfraterni” – wyjaśnia prof. Antonetti. Dodaje, że bractwa łączyły zawsze działalność rytualną z dobroczynnością, pomocą wzajemną na szczeblu lokalnym.

32-letni Nicolas Bras stoi na czele jednego z najstarszych na wyspie bractw. Istnieje ono w Calvi i nosi imię św. Antoniego, opata. Powstało w pierwszej połowie XIV w. Bras opowiada, że wiarę przejął od swej babci, która była bardzo religijna. „Spędzaliśmy z nią dużo czasu. Jej wiara głęboko mnie poruszyła, a w bractwie znalazłem sposób na odkrycie tej wiary i jej osobisty rozwój. Początkowo dołączyłem do bractwa ze względu na śpiew, ale istniała też potrzeba tradycji”. Przyznaje, że członkowie bractwa byli dla niego wsparciem w okresie dorastania, a także w trudnych sytuacjach, jak przed rokiem, kiedy zmarł jego 26-letni brat. „Bractwo pomaga mi zbliżyć się do wiary i nie poddawać się” – dodaje Nicolas Bras.

Rzymscy męczennicy

Na Korsyce działają 92 bractwa. Liturgia odprawiana jest w języku korsykańskim z wykorzystaniem polifonicznych śpiewów (la paghjella), które w 2008 r. zostały wpisane przez UNESCO na listę niematerialnego dziedzictwa ludzkości.

Wyróżnikiem korsykańskiej religijności jest od IV wieku pobożność Maryjna. Ponad sto kościołów i kaplic na wyspie nosi wezwanie Matki Bożej. Istnieje też kilkanaście sanktuariów Maryjnych. Dwa spośród nich, w miejscowościach Campitellu i Pancheraccia, cieszą się sławą miejsc objawień Matki Bożej, które – choć nie uznane przez Kościół – przyciągają tam rzesze pielgrzymów z całej Korsyki. Z kolei w Lavasinie odnotowano niewytłumaczalne medycznie uzdrowienie siostry zakonnej.

Co roku 18 marca w Ajaccio odbywa się Madunnuccia – wielka procesja z figurą Matki Bożej Miłosierdzia, patronki miasta od 1656 roku, upamiętniająca oddanie mieszkańców pod Jej opiekę w obliczu epidemii dżumy. A 8 września do Casamaccioli na święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny pielgrzymują korsykańscy pasterze. Uroczystość Wniebowzięcia NMP 15 sierpnia zbiega się w Ajaccio z rocznicą urodzin najbardziej znanego Korsykanina – Napoleona Bonapartego. Maryja jest często wzywana jako Królowa Korsyki. Śpiew Maryjnej pieśni „Dio Vi Salvi Regina” (parafraza antyfony „Salve Regina”) wieńczy oficjalne ceremonie, religijne i świeckie, od 1735 roku pełniąc funkcję korsykańskiego hymnu.

Żywy jest na wyspie kult świętych, począwszy od męczenników z czasów Cesarstwa Rzymskiego (Restytuty, Julii, Dewoty).

*

Wizyta Franciszka będzie pierwszą w historii papieską podróżą na Korsykę. W 1952 r. odwiedził ją przyszły papież Jan XXIII – abp Angelo Giusppe Roncalli, który jako nuncjusz apostolski we Francji koronował figurę Matki Bożej Łaskawej w sanktuarium w Lavasinie koło Bastii.

W niedzielę 15 grudnia o 9.00 na lotnisku im. Napoleona Bonapartego w Ajaccio papieża powitają korsykańskie dzieci, grające na tradycyjnych instrumentach i śpiewające starą kołysankę-kolędę „Nanna di U bambinu”.

W papamobile Franciszek przejedzie wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego z dzielnicy Saint-Joseph do dzielnicy Saint-Jean. Zatrzyma się tam przy Baptysterium św. Jana, pochodzącym z V wieku. O 10.00 katechumeni, przedstawiciele dzieł charytatywnych, dzieci ze szkół katolickich i delegacje z parafii odnowią w obecności papieża swe przyrzeczenia chrzcielne.

Następnie Ojciec Święty odjedzie do Pałacu Kongresowego, gdzie o 10.15 swoim przemówieniem zakończy sympozjum na temat religijności ludowej w państwach basenu Morza Śródziemnego. Zapali też świecę przed figurą Matki Bożej Miłosierdzia.

W katedrze Matki Bożej Wniebowziętej Franciszek spotka się o 11.20 z biskupami, księżmi, diakonami, osobami konsekrowanymi i seminarzystami, z którymi odmówi modlitwę „Anioł Pański”.

Po obiedzie i odpoczynku papież pojedzie na plac Miot, gdzie o 14.45 pozdrowi i pobłogosławi zgromadzonych wiernych, a stamtąd na plac Austerlitz (zwany też U Casone), gdzie o 15.30 odprawi Mszę św.

Przed odlotem do Rzymu Ojciec Święty spotka się jeszcze na lotnisku o 17.30 z prezydentem Francji Emmanuelem Macronem.

Źródła: KAI, vaticannews.va/pl