O wybranych aspektach procesu kształtowania się idei nieba oraz jej wpływu na literaturę i wiarę człowieka w kręgu kultury Zachodu - fragmenty
ISBN: 978-83-7505-155-1
wyd.: WAM 2009
Spis treści | |
Przedmowa | 5 |
ROZDZIAŁ 1 | |
Miasto: Nowe Jeruzalem | 7 |
Wyobrażenia a wiara chrześcijańska | 8 |
Miasto Jeruzalem w Starym Testamencie | 14 |
Miasto Jeruzalem w Nowym Testamencie | 18 |
Dwa państwa według świętego Augustyna | 22 |
Niebiańskie państwo w duchowości średniowiecznej | 26 |
Perła i Nowe Jeruzalem | 35 |
Niebiańskie Miasto według Johna Bunyana | 41 |
Cielesność człowieka w niebie | 45 |
ROZDZIAŁ 2 | |
Ogród: Niebo jako raj | 51 |
W poszukiwaniu Edenu | 53 |
Raj według Biblii | 55 |
Raj według wczesnych chrześcijan | 59 |
Raj jako milenium | 64 |
Średniowieczne wyobrażenia raju | 67 |
Boska Komedia | 70 |
Raj jako zamknięty ogród | 76 |
Niebo jako Eden przywrócony | 81 |
ROZDZIAŁ 3 | |
Otwieranie bram nieba: pojednanie i raj | 87 |
Chrystus zwycięzca | 91 |
Chrystus jako heros | 96 |
Chrystus jako pogromca piekła | 101 |
Chrystus odkupiciel — odkupienie jako zadośćuczynienie | 107 |
Chrystus miłujący: odkupienie jako zarzewie miłości | 110 |
Instytucjonalizacja odkupienia: Kościół jako brama do raju | 115 |
Indywidualizacja odkupienia: osobista wiara jako brama do raju | 121 |
ROZDZIAŁ 4 | |
Drogowskazy do nieba: sygnalizacja transcendencji | 127 |
Natura jako antycypacja nieba | 129 |
Miłosne uniesienia i intimizacja nieba | 134 |
Doświadczenie oraz poczucie nieba u Herberta i Traherne'a | 138 |
Natura jako drogowskaz do nieba: romantyzm i transcendentalizm | 142 |
Tęsknota za niebem: C.S. Lewis | 149 |
ROZDZIAŁ 5 | |
Pocieszenie w niebie | 157 |
Zjednoczenie z rodziną w niebie w okresie wczesnego chrześcijaństwa na terenie Imperium Rzymskiego | 159 |
Niebo jako spotkanie z Bogiem | 163 |
Niebo jako ułuda: Feuerbach, Marks i Freud | 168 |
Niebo jako spotkanie z ukochanymi | 173 |
Duchowość afroamerykańska | 179 |
ROZDZIAŁ 6 | |
Koniec wędrówki: niebo jako cel chrześcijańskiego życia | 185 |
Pojęcie duchowości | 186 |
Nadzieja na niebo: podłoże teologiczne | 188 |
Zachęta do wiary: niebo na ziemi | 191 |
Ucztowanie w królestwie | 193 |
Podróż do Ziemi Obiecanej | 196 |
Powrót z wychodźstwa do rodzinnej ziemi | 201 |
Z Bogiem twarzą w twarz | 207 |
Bibliografia | 213 |
Indeks | 219 |
Łatwo określić cel tej skromnej publikacji. Przedstawione w niej rozważania dotyczyć będą wybranych aspektów procesu kształtowania się idei nieba oraz jej wpływu na literaturę i wiarę człowieka w kręgu kultury Zachodu. Jest to temat, który od dawna stanowi przedmiot moich fascynacji zarówno na gruncie akademickim, jak i duchowym. Mam nadzieję, że Czytelnicy tej książki podzielą przynajmniej część z tych uniesień, które towarzyszyły mi podczas jej tworzenia.
W przeciwieństwie do wydawanych ostatnio znakomitych opracowań historycznych na temat idei nieba1publikacja ta nie jest przeglądem poszczególnych znaczeń tego pojęcia w porządku chronologicznym, lecz prezentacją jego rozumienia nadawanego mu w literaturze zachodniej — zarówno religijnej, jak i świeckiej — oraz wpływu, jaki okazuje się ono mieć na nasze życie i sposób myślenia. W tym sensie zaprezentowane tu podejście będzie miało raczej charakter tematyczny niż historyczny.
Geneza książki wiąże się z badaniami podjętymi przeze mnie w celu poszerzenia końcowego rozdziału popularnego podręcznika Christian Theology: An Introduction2.
Rozdział ten poświęcony jest właśnie pojęciu nieba. Podczas prowadzenia badań uświadomiłem sobie dwie podstawowe trudności. Po pierwsze, okazało się, że ze względu na znacznie ograniczone ramy rozdziału będę mógł zaprezentować w nim jedynie niewielki fragment przeprowadzonej analizy. Spowodowało to podjęcie tej tematyki w formie książkowej. Po drugie, analiza idei nieba na obszarze literatury zachodniej okazała się dużo bardziej interesująca niż wszystkie znane mi ujęcia z zakresu teologii systematycznej.
W związku z tym, chociaż dołożono tu wszelkich starań, aby gruntownie odsłonić teologiczne fundamenty omawianych pojęć, główna uwaga skoncentruje się na przedstawieniu idei nieba oraz kontrowersji, które budzi, raczej na gruncie literatury pięknej niż specjalistycznych publikacji z zakresu teologii.
Alister McGrath
Oxford, maj 2002
1 Najbardziej wartościowymi pozycjami dostępnymi obecnie w języku angielskim są: Heaven: A History Colleena McDannella i Bernharda Langa (1988) oraz A History of Heaven: The Singing Silence Jeffreya Burtona Russella (1997).
2 A. McGrath, Christian Theology: An Introduction, Blackwell Publishing, Oxford, 2001.
opr. aw/aw