Wspólnota dla bezrobotnych

Bezrobocie jest największym problemem w dzisiejszej rzeczywistości gospodarczo – społecznej. Destrukcyjnym oddziaływaniem dotyka bezpośrednio jednostkę, rodzinę, Państwo. Największym problemem początkowo jest brak funduszy, jednak później w miarę upływu czasu osoba bezrobotna traci o wiele więcej. Osobowość uspołeczniona staje się z czasem niespołeczna i ulega procesowi niszczenia, a osoba bezrobotna organizując sobie i bliskim życie nabywa nowy zestaw zachowań, będący najczęściej w kolizji z interesem społeczeństwa¹. Deficyt postawy pro społecznej wśród bezrobotnych jest problemem hamującym jakikolwiek rozwój społeczny, stwarza to poważne problemy dla życia społecznego, dotykające bezpośrednio i pośrednio każdego członka społeczeństwa. Konsekwencją bezrobocia jest bieda jednostki, która ponosi w następstwie wysokie koszty psychologiczne: niepewność o przyszłość, lęk, depresja, rozpacz, apatia, agresja, poczucie krzywdy². Duży obszar biedy utożsamia się z środowiskiem obfitującym w patologię społeczną, osoby pracujące i biorące udział w życiu społecznym w takim środowisku mogą czuć zagrożenie, co potwierdzają statystyki policyjne(na Śląsku gdzie jest duże bezrobocie popełnia się o wiele więcej przestępstw skierowanych przeciw normatywnemu światu, niż to dzieje się w pozostałych regionach Kraju)³.

W obecnej sytuacji w Polsce mamy kontakt z kryzysem społecznym wywołanym zmianami ustroju Państwa. Kryzys ów przysparza ogromne problemy dla życia codziennego. Zaburzeniu uległo życie rodzinne, rodzina przeżywa poważny kryzys. Obszar biedy w rodzinach jest niebezpiecznie szeroki i wynosi ok. 70%, z tego połowa rodzin żyje poniżej poziomu ubóstwa. W takich warunkach życia społecznego im szybciej rozwiązania społeczne w naszym kraju wejdą w życie tym mniejsze konsekwencje obecnej złej sytuacji socjalnej pokażą się w przyszłości⁴. Sytuacja jest zła. Wielu ludzi w Polsce kształtuje się w rodzinach dysfunkcjonalnych, w warunkach patologicznych, dlatego należy przewidywać powielania i mnożenia się dysfunkcji rodziny i patologii społecznej w przyszłości. Koniecznością jest zatem szukanie rozwiązań dla potencjalnie bardzo trudnej sytuacji, która ujawni się jako konsekwencja obecnych warunków funkcjonowania w rodzinie – dzięki działaniom naprawczym rozmiary tragedii mogą być wyraźnie mniejsze. W obliczu strat społecznych każdy rozwojowy pomysł w kierunku rozwoju rodziny jest ważny⁵.

Opierając się o doświadczenia życia wspólnotowego można wpłynąć na poprawę jakości życia bezrobotnych. Jak życie wspólnotowe jest w stanie zmniejszyć rozmiary tak poważnego i aktualnego problemu jakim jest bezrobocie?

Problemy bezrobocia, największego obciążania dla człowieka żyjącego w nowoczesnej rzeczywistości XXIw. są brzemienne w skutkach, lecz możliwe do rozwiązania za pomocą zorganizowanego życia we wspólnocie, przy warunku odniesienia do zasad regulujących wzajemne kontakty bezrobotnych w grupie. Szukając rozwiązań dla kształtu wspólnoty dla bezrobotnych autor tego artykułu natknął się na gotową formę życia wspólnotowego: wspólnotę Anonimowych Alkoholików - opracowaną przez maklera „giełdowego Bila” i „dr. Boba”, którzy stworzyli program pomocy Anonimowym Alkoholikom - rozwiązujący problemy alkoholizmu, które są jednocześnie problemami w uspołecznieniu. Istota problemu alkoholików i bezrobotnych jest ta sama: są to niespołeczne emocje. W drodze oddziaływań wspólnoty, przez dzielenie się wspólnymi doświadczeniami w atmosferze miłości – Anonimowi Alkoholicy dochodzą do zdrowia i cieszą się życiem. W podobny sposób bezrobotni mogą rozwiązywać problem bezrobocia i obciążeń związanych z brakiem pracy.

Dla potrzeb bezrobotnych program AA został przekształcony i nazwany programem BB (Bronieni Bezrobotni), zachowując jednak naturę programu AA, tak żeby praca terapeutyczna skierowana była na readaptację bezrobotnych do społeczeństwa. Dodatkowym elementem stanowiącym o wadze pomysłu jest organizowanie w ramach BB pracy dla osób, które gotowe są takową podjąć. Wybierając optymalną formę przydziału pracy, wzięto pod uwagę współpracę z samorządem lokalnym opartą na warunkach szczegółowych i specjalnie zawieranych, nie wymagających zmian wychodzących poza obszar samorządu. W żywym interesie samorządu jest redukowanie strat społecznych wynikłych z tytułu bezrobocia, można się więc spodziewać aktywnej współpracy⁶.

Sytuacja człowieka bez pracy jest o tyle trudniejsza, o ile wiąże się ona z długim okresem przebywania na bezrobociu. Bezrobotny w czasie trwania bezrobocia, wolno zatraca umiejętności społeczne, aż do nabycia zupełnie innego zestawu zachowań, niedostosowanego społecznie, jako wynik negatywnego przystosowania w warunkach aspołecznych. Równolegle ulega procesowi deprywacji osobowości, dlatego najważniejszym zadaniem w rozwiązywaniu problemów bezrobocia jest stworzenie takich warunków, które pomogą najmniej boleśnie wejść z powrotem bezrobotnym w społeczeństwo normatywne, do którego przez brak pracy i środków na życie nie mieli dotąd prawa wstępu⁷.

Kolejnym krokiem ułatwiającym osobie bezrobotnej stawanie się członkiem społeczeństwa jest praca, stanowiąca wartość nabytą w drodze starań samorządu i osób wspomagających wspólnotę. W tym konkretnym przypadku praca jest tutaj nagrodą i stanowi motywację dla wszystkich członków wspólnoty. Pracę rozdziela w drodze głosowania cała grupa, w której uczestniczy osoba czuwająca nad prawidłowym życiem grupy, będąca jednocześnie rzecznikiem grupy w kontaktach ze społeczeństwem. Brak etatów pracy nie wyklucza sensu istnienia grupy, jednak samorząd lokalny we własnym interesie może pomagać tak zorganizowanym bezrobotnym, jak również działacze społeczni mogą przysparzać etatów wspólnotom.

Wspólnota dla bezrobotnego powracającego do społeczeństwa jest wsparciem. Rozładowuje napięcia, daje wzajemną pomoc w celu przetrwania trudnej sytuacji, uczy zachowań społecznych, organizuje wspólne formy działań rozwojowych, organizując wzajemną pomoc i wsparcie, które w okresie bezrobocia jest szczególnie ważne bo wiąże się z akceptacją i przynależnością rozproszonych przez brak pracy osób. Przynależność do wspólnoty bezrobotnych przez aktywności pomiędzy bezrobociem a społeczeństwem, eliminuje piętno bezrobotnego, członkowie wspólnot nie są osobami bezrobotnymi, co stawia ich w dobrym świetle w obyczajowości społecznej. Gdy ujęcie normatywne potępia bezrobotnego, uważając go za złego, szkodliwego społecznie i wymagającego pomocy, to przynależność do wspólnoty bezrobotnych redukuje ów stygmat.

Wspólnym mianownikiem, istotą problemu alkoholików, jak również bezrobotnych, są niespołeczne emocje, których uspołecznianie posiada najlepszy grunt wówczas gdy odbywa się we wspólnocie. Wspólnotowe życie posiada pewne ważne właściwości terapeutyczne najbardziej wskazane osobom bezrobotnym, ponoszącym wysokie koszty psychologiczne. Ze względu na społeczną naturę człowieka przynależność do wspólnoty bezrobotnych daje motywacje do zmiany statusu społecznego w gronie osób związanych takim samym problemem. Wzajemne relacje w grupie, dzielenie się doświadczeniami z życia w doświadczanym trudnym położeniu w atmosferze zrozumienia i miłości pełnia rolę stymulatora w funkcjonowaniu na co dzień, dają pożądany efekt uspołecznienia jednostki, redukują indywidualne cierpienie i mogą wrócić człowieka społeczeństwu. Dlatego warto docenić wagę życia wspólnotowego w rozwoju rozproszonej społeczności bezrobotnych. Jest to powrót do wcześniejszej formy funkcjonowania człowieka w relacjach wspólnotowych, przez rozwój cywilizacyjny zapomnianej ale jakże aktualnej i manifestującej swój powrót.

Ważnym warunkiem utylitarnej koncepcji wspólnoty bezrobotnych są prawa i obowiązki (ułożone dla bezrobotnych specjalnie w aspekcie problemu z osobowością społeczną), oraz osoba prowadząca, psycholog, pedagog, ksiądz, dobrze żeby osoba ta posiadała społeczne zaufanie, autorytet. Najbardziej neutralnym miejscem są parafialne salki, Kościół udziela pomocy lokalowej dla pro rozwojowych pomysłów, można więc zwrócić się o udostępnienie miejsca lub też skorzystać z innych możliwości – należy jednak zwrócić uwagę na optymalną neutralność, żeby nie wyeliminować wpływ na życie grupy.

Wspólnota utworzona na wzór wspólnoty AA, z odpowiednio przystosowanym programem dla bezrobotnych, osobą czuwająca nad prawidłowym funkcjonowaniem grupy, miejscem, negocjacje z samorządem o wsparcie idei, uzyskiwanie etatów, wzajemna pomoc i własne inicjatywy rozwojowe bezrobotnych, wewnętrzne szkolenia, budzenie świadomości bytowania w warunkach gospodarki wolnorynkowej, wzajemna pomoc i wsparcie to elementy wspólnoty bezrobotnych wprowadzającej osoby z poza społeczeństwa do życia społecznego. Problem deprywacji osobowości bezrobotnych w drodze oddziaływań interakcyjnych we wspólnocie oraz programu, ulega redukcji, dlatego ze względu na ten ważny fakt pomysł zasługuje na uwagę. Konsekwencją takich działań jest redukcja problemów społecznych, między innymi patologii, ale również tych ludzi bezrobotnych, którzy cierpiąc biedę starają się żyć uczciwie. Osoby bezrobotne przebywające długo na bezrobociu ulegają procesowi deprywacji zaawansowanej i najczęściej zasilają margines patologii społecznej. Następstwem aktywności w tym środowisku są przestępstwa uciążliwe całemu społeczeństwu(problem ten zbadał prof. Jacek Wódz Uniwersytet Śląski -Socjologia).

Przedstawiono tu zarys tworzonej teoretycznie wspólnoty dla bezrobotnych, jest to tematem pracy doktorskiej. Temat w pełnym brzmieniu to: Idea wspólnot ludzkich i możliwości jej wykorzystania w rozwiązywaniu problemów bezrobocia. Ważnym motywem tej pracy jest pomoc bezrobotnym w rozwiązywania trudnej sytuacji człowieka bez pracy – największego problemu jednostki i społecznego. Ujęcie problemu funkcjonowania wspólnoty w pracy naukowej odbywa się w wielu aspektach, optymalnie dostosowując końcowy twór do praktycznego zastosowania. Bierze się również pod uwagę doświadczenia innych wspólnot ludzkich, tych o charakterze pozytywnym oraz deprawującym – w aspekcie deprywacji osobowości bezrobotnego. Kieruję się wysoką przydatnością zastosowania praktycznego wspólnoty, i pomimo, że jest to rozwiązanie teoretyczne to po napisaniu pracy doktorskiej autor podejmie się próby przeprowadzenia doświadczenia w ramach eksperymentu pedagogicznego a wyniki opublikuje na łamach portalu internetowego „OPOKA” lub w innych czasopismach naukowych.

Przypisy: