Reinkarnacja a uniwersalizm

Andrzej Zwoliński REINKARNACJA I WĘDRÓWKA DUSZ ISBN: 978-83-927267-4-6 wyd.: Wydawnictwo PETRUS 2008

Wybrane fragmenty Reinkarnacja a wizja człowieka Poza granicami dobra i zła Atak na rodzinę Duchowy rasizm W służbie faszyzmu W służbie komunizmu Reinkarnacja a uniwersalizm

Reinkarnacja a uniwersalizm

Oryginalna mądrość indyjska — wedyjska myśl — jest monistyczna, czyli wszystko co istnieje traktuje jako jedność, która jest Bogiem. Jest to zarazem myśl panteistyczna. Wielbiąc Bhagawata, Boga Nieosobowego, hinduista nie neguje zasadności wiary w istnienie bogów osobowych, lecz uważa taką postawę za „niższy” stopień wtajemniczenia religijnego, „wstępny” szczebel wiedzy religijnej. Bóg jest pojmowany jako energia rozproszona w różnej proporcji. Różny jest jej gatunek. Hinduiści porównują tę energię do rozszczepionego światła. Promień biały, rozszczepiony w pryzmacie, daje różne długości fal. Jednolity ładunek energii skumulowany w kosmosie, wskutek ruchu, rozszczepił się na różne rodzaje energii, które po zmaterializowaniu przyjęły różne formy (kształty): świata ludzkiego, zwierzęcego, roślinnego, materii nieożywionej. Ta rozproszona energia dąży do scalenia i utworzenia na nowo jednej wielkiej mocy kosmicznej. Taki jest właśnie zasadniczy kierunek reinkarnacji. Droga poprzez kołowrót wcieleń wiedzie nieuchronnie ku uniwersalnej Jedni⁵⁵.

Koncepcja ta wpisuje człowieka w otaczający go świat jako jeden z elementów Wszechświata. Historia wraz z losem człowieka toczą się same. Człowiek nie powinien dążyć do podporządkowywania sobie przyrody. Mądrość chińska uczy: „Kto zna działanie przyrody, ten żyje z nią w zgodzie” i „Kto chce opanować świat zewnętrzny, zostaje opanowany przez otoczenie”⁵⁶.

Słuchanie głosu natury stało się dla Chin prawem historii, hamując ruch w kierunku rozwoju cywilizacji, zwłaszcza gdy chodzi o nowoczesną myśl techniczną. Pomimo bardzo wielu wynalazków Chińczycy często nie umieli ich wszechstronnie wykorzystać⁵⁷.

Przejście, w łańcuchu reinkarnacji, przez wcielenia roślinne, zwierzęce i ludzkie, stwarza szczególną więź i rzeczywistą jedność człowieka z przyrodą i między ludźmi. Stąd niedaleko do politycznych twierdzeń na temat uniwersalizmu, jako nadrzędnej zasady kształtującej świat.

Annie Besant twierdziła, że zasadniczym zadaniem narodu jest służenie światu. Nacjonalizm jest jedynie fazą, a nie finalnym etapem rozwoju społecznego. Ludzkość osiągnie apogeum swego rozwoju dopiero wówczas, gdy ustanowione zostanie światowe braterstwo ludzi. Formą organizacyjną na tym etapie powinien być Światowy Związek Ludzi, a dominującą postawą moralno-filozoficzną — kosmopolityzm. Według jej koncepcji, władzę nad światem należy powierzyć „wyłącznie ludziom mądrym”⁵⁸. Utrzymywała, że naród angielski ma odegrać szczególną rolę w boskim planie ewolucji świata. Anglicy bowiem ukształtowali w swoim kraju doskonałe instytucje polityczne, stopniowo mieszając się z narodem indyjskim tworzą Światowe Imperium, które powinno stopniowo przekształcać się w Światową Federację⁵⁹.

Podobne myśli sformułował R. Tagore. Oskarżył on nacjonalizm o to, że wzmacnia separatyzm, rozwija specyficzną dumę narodową, która wynika z braku wrażliwości duchowej i jest tworem ciasnej wyobraźni⁶⁰.

Panteizm, który stał się „religijną” bazą uniwersalizmu politycznego, stoi więc w opozycji do narodowych kierunków myślenia społeczno-politycznego, które znajdują swój punkt odniesienia w chrześcijaństwie lub islamie.

C.S. Lewis zwrócił uwagę na interesującą prawidłowość zachodzącą w Europie w spotkaniu się chrześcijaństwa z panteizmem: „Nowożytna Europa unikała panteizmu tylko tak długo, jak długo pozostawała pod przemożnym wpływem nauki chrześcijańskiej (...)

Panteizm, chociaż nie jest ostatecznym szczeblem rozwoju religii, przedstawia w gruncie rzeczy stałą naturalną skłonność umysłu ludzkiego; stały zwykły poziom, poniżej którego spada czasem człowiek (...), lecz ponad który nie może się nigdy wznieść o swych własnych siłach. (...) Panteizm jest postawą, którą umysł ludzki pozostawiony samemu sobie znajdzie automatycznie. Nic dziwnego, że mówimy o pokrewieństwie. Jeśli „religia” znaczy tylko to, co człowiek mówi o Bogu, a nie to, co Bóg mówi o człowieku, to panteizm niemal jest religią. A „religia” w tym znaczeniu ma na dalszą metę tylko jednego przeciwnika, a mianowicie chrześcijaństwo. Filozofia nowożytna (...), nauka nowożytna (...) okazały się zupełnie bezsilne w powściągnięciu popędu człowieka do panteizmu (...). Mimo to jednak każdy nowy powrót do tej odwiecznej „religii” jest witany jako ostatni wyraz nowości i emancypacji”⁶¹.

Przykładem współczesnego zwycięstwa panteizmu w Europie, a także szeroko poza jej granicami, jest New Age. Posiada on również swoją, polityczną wizję „nowego świata”. Jak twierdzi C. Constance, w książce wydanej w 1986 r., ostatecznym jego celem jest całkowita kontrola nad światem poprzez postulowanie „rozwiązania lub zniszczenia indywidualnych państw i poszczególnych narodów w imię pokoju i bezpieczeństwa”. Elementami, które zbliżają świat do realizacji tego celu mają być m.in.: ogólnoświatowy system kart kredytowych, światowa władza kontrolująca zaopatrzenie w żywność, ogólnoświatowy system podatkowy, kontrola biologicznej populacji i chorób oraz obowiązek poddania osobistego życia ogólnoświatowemu zarządowi. Stąd też powiązanie New Age z wybitnymi organizacjami międzynarodowymi, takimi jak: ONZ, UNESCO, Światowa Rada Kościołów, Klub Rzymski, Fundacja Rockefellera, Fundacja Forda czy masoneria.

Grupy polityczne ruchu New Age pracują jako lobby na poziomie federalnym i stanowym mając na celu wprowadzenie zmian, które przyniosą korzyść ruchowi. Grupa znana jako Lucis Trust posiada swoją siedzibę w budynku Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku. Inne organizacje, takie jak np. Planetary Citizens, postrzegane jako nieszkodliwe grupy pracujące dla ogólnoświatowego pokoju, w rzeczywistości za cel swego działania przyjmują stworzenie ogólnoświatowego rządu⁶².

Pod zwierzchnictwem ONZ pozostaje również Światowy Uniwersytet Duchowy Córek Brahmy, propagujący raja-yogę. Zasadniczym programem społeczno-politycznym tego ośrodka jest zlikwidowanie różnic, które dzielą ludzkość na odrębne wspólnoty religijne, językowe i narodowościowe⁶³.

Dla kultywowania uniwersalnej religii powstała idea założenia ośrodka wychowania grupy społecznej, która byłaby „zalążkiem nowej ludzkości”. Rolę takiego ośrodka spełniał aśram „Auroville”, założony jeszcze w latach międzywojennych w Pondicherry, w kolonii francuskiej, który później postanowiono rozbudować na szeroką skalę jako „Miasto Brzasku” lub „Miasto Przyszłości”. Auroville miało być, według jego statutu, „międzynarodową oficjalną enklawą”. Projekt rozbudowy tego miasta i jego dofinansowania, na wniosek Francji i ZSRR, w roku 1968 podjęło się ONZ⁶⁴.

Społeczność aśramu Auroville, zgodnie z wiarą w reinkarnację i wynikającym z niej podziałem kastowym, podzielono na „wyższych” i „niższych”. Już na tym przykładzie widać, że uniwersalizm polityczny nie tylko nie znosi nierówności i niesprawiedliwości społecznej, lecz je pogłębia i uzasadnia. Odwołuje się przy tym do myśli Wschodu, wraz z jej teorią reinkarnacji.

Idee uniwersalizmu politycznego unikają kłopotliwego pytania: jakie kryteria przyjąć, aby kogoś poznać na tyle, by mu oddać władzę nad światem? Czy miarą ma być długość drogi przebytej w kołowrocie wcieleń?

Istota koncepcji reinkarnacji, jak i konsekwencje społeczne, które z niej wynikają, w sposób wyraźny i jednoznaczny wskazują nie tylko na różnice, ale i na przeciwieństwo tej teorii wobec całości myśli chrześcijańskiej.

początek >>

⁵⁵ A. Tokarczyk, Hinduizm, Warszawa 1986, s. 235; F. Koneczny, Prawa dziejowe, dz. cyt., cz. 1, s. 76; A. Zwoliński, Tajemne niemoce, dz. cyt., s. 86—87.

⁵⁶ Mądrość Państwa Środka, z tekstów chińskich wybrał i przełożył W. Jabłoński, Warszawa 1958, s. 46, 51.

⁵⁷ Por. J. Needham, Wielkie miareczkowanie, Warszawa 1984, s. 394 nn.— 136 — — 137 —

⁵⁸ A. Besant, The Future of Indian Politics, Adyar 1922, s. 215.

⁵⁹ Por. A. Besant, The Great Plan, Madras 1920.

⁶⁰ R. Tagore, Nacjonalizm, Warszawa 1922, s. 57—58

⁶¹ C.S. Lewis, Cudy, tłum. S. Pacuła, Warszawa 1988, s. 125—126.— 138 —

⁶² J. McDowell, D. Stewart, Oszukani, Lublin 1994, s. 181.

⁶³ M.Z. Pawlik, Zbiór artykułów..., dz. cyt., s. 35—36.

⁶⁴ S. Tokarski, Dzieje Auroville, w: Orient i kontrkultury, Warszawa 1984, s. 225.

opr. aw/aw