Proces kształtowania się w człowieku obrazu Boga

Fragmenty książki "Mój obraz Boga" Jak rodzice i katecheci mogą pomóc dziecku w kształtowaniu obrazu Boga



Proces kształtowania się
w człowieku obrazu Boga

Marek Studenski

MÓJ OBRAZ BOGA

ISBN: 978-83-7505-083-7

wyd.: WAM 2008




Proces kształtowania się w człowieku obrazu Boga

Bóg objawił się ludziom jako kochający Ojciec. Taki obraz Boga wyłania się z kart Pisma świętego. Dobrze, jeśli pokrywa się on z wyobrażeniami funkcjonującymi w świadomości człowieka. Niestety, proces poznawania Boga może napotkać na pewne przeszkody. Z różnych powodów ten najlepszy Ojciec może odbijać się w sercu i umyśle człowieka niczym w krzywym zwierciadle. Powstały w ten sposób zdeformowany obraz w zasadniczy sposób rzutuje na relację człowieka z Bogiem i warunkuje całe jego życie religijne lub nawet jego brak.

Obraz Boga stanowi bardzo trwały wyznacznik religijności człowieka. Ukształtowany w znacznej mierze już we wczesnym dzieciństwie, wywiera wpływ na całe późniejsze życie religijne. Bardzo często decyzja wyboru światopoglądu, w którym nie ma miejsca dla Boga, w gruncie rzeczy nie polega na odrzuceniu Boga, ale Jego fałszywego obrazu. Tak było prawdopodobnie w przypadku francuskiego egzystencjalisty Jeana Paula Sartra. Pewien powszechnie znany fakt z dzieciństwa filozofa wywarł głęboki wpływ na jego podstawowe odniesienie do Absolutu: Pewnego razu, jako mały chłopczyk, bawił się on zapałkami i zniszczył dywan. Chcąc zatuszować ślady „zakazanej zabawy”, starał się zetrzeć plamę. W pewnym momencie uświadomił sobie jednak, że nawet gdyby udało mu się ukryć „winę” przed ludźmi, jest ktoś, kto i tak o niej będzie wiedział, ktoś, kto widzi wszystko. Do końca życia pozostał w świadomości Sartra obraz Boga podglądającego ludzi i starającego się ich na czymś przyłapać3.

Obraz Boga

Proces myślenia wymaga posługiwania się obrazami. Obrazy — symbole, wyobrażenia stanowią „punkt zaczepienia” dla myśli. Wiele takich wyobrażeń należących do sfery religijnej doczekało się ze względu na swą długą tradycję licznych przedstawień artystycznych.

Dzięki nim to, co tajemnicze i niepojęte, staje się dla człowieka bliższe i przynajmniej w jakiejś mierze zrozumiałe4. Pojęcie „obraz Boga” nie oznacza tego, kim Bóg jest w rzeczywistości, ale Jego „psychiczną reprezentację” w ludzkim umyśle, a więc dotyczy Boga „rozpoznawanego i przeżywanego w ludzkiej psychice”5.

Z. Chlewiński rozróżnia w pojęciu Boga dwa znaczenia — denotacyjne i konotacyjne. Pierwsze z nich oznacza „treść poznawczą, która podobnie przedstawia się wszystkim zdolnym ją zrozumieć”, drugie natomiast, różne dla każdego człowieka, „nadaje zabarwienia emocjonalne, zwykle wyraża pewien rodzaj oceny lub preferencji”6. „Pojęcie Boga” autor określa jako „wielowymiarową przestrzeń semantyczną, którą warunkuje bogactwo rozmaitych skojarzeń świadczących o określonej dyspozycji, postawie, nastawieniu jednostki wobec Boga; skojarzenia te mają rozmaite treści — niektóre z nich poznawcze, inne emocjonalne (czasem nawet negatywne), najczęściej mieszane; treści zaś zróżnicowane są przez olbrzymią ilość indywidualnych doświadczeń”7. Zarówno denotacyjne, jak i konotacyjne znaczenie pojęcia Boga zależne jest od uznawanego światopoglądu8. Rolę, jaką pojęcie Boga spełnia w religijności człowieka, odsłania definicja Cz. Walesy, według którego „obraz Boga stanowi indywidualną, a jednocześnie względnie kompletną część religijności na bardzo istotnej pozycji w jej całości, ze względu na powiązanie strukturalne oraz funkcję pełnioną względem pozostałych jej części i komponentów”9. Należy zauważyć, że posiadany przez człowieka obraz Boga warunkuje między innymi jego poznawcze kategorie interpretacyjne, wpływa na jego sferę normatywną i kieruje realizacją jego ideałów życiowych10.


3 S. Kuczkowski formułuje hipotezę, że jednym z powodów odrzucenia Boga może być zawyżona tendencja do reagowania poczuciem winy. Autor powołuje się na słowa F. Jeansona: „Ateizm, o ile o mnie chodzi, nie ma innego sensu, jak odrzucenie poczucia winy...”. S. Kuczkowski, Psychologia religii, Kraków 1991, s. 214-215.

4 Z. Chlewiński, Psychologiczne uwarunkowania idei Boga, w: F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski (red.), Encyklopedia Katolicka, t. II, Lublin 1976, s. 982.

5J. Bagrowicz, B. Makowska, Wpływ rodziców na proces kształtowania się obrazu Boga u dzieci do szóstego roku życia w świetle literatury psychopedagogicznej, „Paedagogia christiana” 2 (6) 2000, s. 149.

6 Z. Chlewiński, art. cyt., s. 984.

7Tamże, s. 984.

8 Tamże, s. 984.

9 Cz. Walesa, Rozwój religijności człowieka, t. 1: Dziecko, Lublin 2005, s. 61.

10 J. Bagrowicz, B. Makowska, art. cyt., s. 147.

opr. aw/aw



« 1 »
oceń artykuł Pobieranie..

reklama

reklama

reklama