Program homiletyczny na rok 1998/99

Ks. ZBIGNIEW ADAMEK

TARNÓW

l . ZAŁOŻENIA OGÓLNE

Program kaznodziejski na rok duszpasterski 1998/99 jest kontynuacją wyznaczonej przez Jana Pawła II w Tertio millennio adveniente problematyki pastoralnej na kolejne lata przygotowania do Wielkiego Jubileuszu Roku 2000. Tam też będziemy sięgać po "wytyczne" przy doborze tematów homilii, jakie mają się pojawić na ambonie. "Celem roku 1999, trzeciego i ostatniego roku przygotowań - jak pisze Papież - będzie rozszerzenie horyzontów człowieka wierzącego zgodnie z perspektywą samego Chrystusa: chodzi o prawdę o «Ojcu, który jest w niebie» (por. Mt 5,45), przez którego On został podany i do którego powrócił (por. .T 16,28)" (TMA 49). Owo "rozszerzenie horyzontów" powinno doprowadzić słuchacza niedzielnych i świątecznych homilii i kazań do uświadomienia sobie, że "całe życie chrześcijańskie jest jakby wielkim pielgrzymowaniem do domu Ojca" (TMA 49). Ojciec zaś czeka na wszystkie swoje dzieci, zwłaszcza na marnotrawnych synów i córki, których nie przestaje ani na chwilę kochać bezwarunkową miłością. Tak więc homilie muszą być wezwaniem zwłaszcza do powrotu wobec tych, którzy odeszli, a więc do nawrócenia. Pojęcie to zawiera zarówno aspekt "negatywny", czy uświadomienie sobie grzeszności i zerwanie z grzechem, jak i "pozytywny", tzn. dobrowolne opowiedzenie się za dobrem, które wyraża się w wartościach etycznych zawartych w prawie naturalnym, objawionym prawie Bożym osiągającym swoją pełnię w Ewangelii Chrystusa. Poszczególne homilie powinny więc zawierać wezwanie do nawrócenia i dostarczać słuchaczowi wystarczających motywów do podejmowania decyzji opowiedzenia się za dobrem. W tym kontekście należy jeszcze raz przypomnieć rzeczywistość sakramentu pokuty i pouczyć jak przystępować do niego, aby w jego głębokim przeżyciu doświadczyć spotkania z miłosiernym Ojcem. Doprowadzenie człowieka do szczerego wyznania: "Ojcze, zgrzeszyłem przeciw niebu i względem Ciebie" jest "szczególnie ważne we współczesnym społeczeństwie, które często, jak się wydaje, zatraca same podstawy etycznej wizji ludzkiej egzystencji" (TMA 50).

Omawialiśmy na ambonie w poprzednich latach teologalne cnoty: wiarę i nadzieję. W roku obecnym należy ukazać miłość, bowiem "Bóg jest miłością". Trzeba więc uświadomić słuchaczom miłość Boga do człowieka, która przejawia się już w dziele stworzenia świata, a osiąga swoją pełnię, gdy "Syna Swego Jednorodzonego dał". W tym kontekście trzeba przypomnieć z ambony "pierwsze i najważniejsze przykazanie": "Będziesz miłował Boga z całego swego serca..." oraz "bliźniego swego jak siebie samego". Jan Paweł II przypomina bowiem, że "miłość w swym podwójnym wymiarze umiłowania Boga i braci jest syntezą życia moralnego człowieka wierzącego. Posiada w Bogu swoje źródło i cel" (TMA 50). Podjęcie tego tematu pozwoli również na ponowne potwierdzenie "opcji preferencyjnej na rzecz ubogich i odepchniętych " , a więc na zwrócenie uwagi na dzieła kościelnej Caritas, w które zaangażować się powinni wszyscy.

Mówiąc o miłości i ojcostwie Boga nie sposób nie zwrócić uwagi na problemy rodziny, zwłaszcza wobec wielorakich jej zagrożeń. Trzeba przypomnieć jej istotę i zadania tworzących ją członków, rodziców i dzieci. Trzeba przypomnieć, że wszelkie ojcostwo od Boga pochodzi, rolę ojca i matki, prawa i obowiązki rodziny w wychowywaniu dzieci, obowiązek poszanowania godności kobiety. Trzeba wesprzeć wszelkie działania na rzecz rodziny i małżeństwa, jako sakramentalnego związku miłości.

Wobec szerzących się defetystycznych i dekadenckich poglądów o kryzysie współczesnej cywilizacji, co jest charakterystycznym objawem wobec "końca wieku", trzeba ukazać jej rzeczywiste negatywne cechy i "odpowiedzieć na nie cywi1izacją miłości , opartą na uniwersalnych wartościach pokoju, solidarności, sprawiedliwości i wolności, które znajdują urzeczywistnienie w Chrystusie" (TMA 52).

Rozważaniom, tak jak to było dotąd, towarzyszyć będzie Najświętsza Maryja Panna, którą program homiletyczny, idąc za sugestią Jana Pawła II, ukazywać będzie w roku bieżącym jako wybraną córkę Boga Ojca, która "jawi się oczom wierzących jako doskonały przykład miłości Boga i bliźniego, jako przykład doskonałego wypełnienia powierzonej Jej przez Ojca misji bycia Matką oczekiwanego Zbawiciela. Będziemy się wsłuchiwać w Jej matczyny glos: «Zróbcie wszystko, cokolwiek wam powie»" (Por. TMA 54).

Aby zrealizować nakreślony przez Ojca Świętego program pastoralny na ambonie, sięgniemy do źródeł kaznodziejstwa. Niezmiennie muszą to być teksty Pisma świętego, które Kościół podaje na stole Słowa Bożego w ramach sprawowanej liturgii, której integralną częścią są homilia czy kazanie, do których to "świętych tekstów należy chętnie przystępować" (KO 25). Sięgać będziemy także do nauki Soboru Watykańskiego II i sformułowań Katechizmu Kościoła Katolickiego, czego nadal domaga się Jan Paweł II. Wielu myśli dostarczą encyklika Dives in misericordia oraz katechezy papieskie wygłoszone podczas środowych audiencji ogólnych w okresie od 5 grudnia 1984 do 20 sierpnia 1986, a wydane w języku polskim pod wspólnym tytułem Wierzę w Boga Ojca Stworzyciela. Sięgniemy także do myśli zawartych w przemówieniach Jana Pawła II wygłoszonych podczas ostatniej pielgrzymki do Ojczyzny, zwłaszcza do sformułowań dotyczących rodziny i wychowania.

II. TEMATY KAZAŃ

1. W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego.
2. Wierzę w Boga.
3. Wierzę w Boga Ojca wszechmogącego.
4. Bóg jest miłością.
5. Stwórca nieba i ziemi.
6. Człowiek stworzeniem-obrazem Boga.
7. "Mężczyzną i niewiastą stworzył ich".
8. Dziecięctwo Boże.
9. Opatrzność Boża.
10. Ojciec - tajemnica Bożego Ojcostwa w Starym Testamencie.
11. Ojciec Jezusa Chrystusa.
12. Chrystus objawia Ojca.
13. "To jest życie wieczne, aby znali Ciebie..."
14. Bądźcie świętymi, jak Ojciec wasz niebieski.
15. "Ojcze nasz, któryś jest w niebie".
16. "W domu Ojca jest mieszkań wiele".
17. Życie ludzkie - w drodze do domu Ojca.
18. Jaką drogą - postawy człowieka wierzącego.
19. "Tego i ja wyznam przed Ojcem" - konieczność świadectwa.
20. Zaangażowanie katolików w życiu społecznym.
21. Bogaty w miłosierdzie Bóg.
22. Miłosierny nie znaczy niesprawiedliwy.
23. "Ojcze, zgrzeszyłem..."
24. Sakrament pojednania.
25. Uwrażliwianie sumienia.
26. Konieczność ciągłego nawracania się.
27. Błogosławieni miłosierni.
28. Miłosierdzie w posłannictwie Kościoła.
29. "Ubogich zawsze mieć będziecie..."
30. Obraz naszego pokolenia - współczesne zagrożenia.
31. Wobec desakralizacji - "abyś dzień święty święcił".
32. Wobec sekularyzmu - "wszystko na chwałę Bożą czyńcie".
33. Dziękujcie zawsze za wszystko Bogu Ojcu..."
34. Wobec konsumpcjonizmu - "cóż pomoże człowiekowi, choćby cały świat posiadł..."
35. Szansa na zbudowanie cywilizacji miłości.
36. Sakrament małżeństwa.
37. Wszelkie ojcostwo od Boga pochodzi.
38. "Czcij ojca i matkę".
39. Wobec tradycji ojców (Ojczyzna i ojcowizna).
40. Rodzina, prawa i obowiązki.
41. Rola ojca rodziny.
42. Matka w rodzinie.
43. Liturgia domowa.
44. Obowiązki wychowawców.
45. Obowiązki społeczeństwa wobec rodziny.
46. "Bądź pozdrowiona, Córko Boga Ojca..."
47. Maryja wzorem doskonałego wypełnienia woli Bożej.
48. Maryja wzywa do pełnienia woli Bożej.

Przedstawione wyżej tematy dają szczegółowy obraz problematyki, jaką - w oparciu o założenia ogólnego programu pastoralnego na rok 1998/99 - zawiera program homiletyczny. Tematy te zostały rozpisane na poszczególne niedziele i święta roku kościelnego po uwzględnieniu charakteru poszczególnych jego okresów liturgicznych i konkretnych czytań mszalnych przypadających w roku "A". Zapoznanie się jednak z systematyczną prezentacją zawartości treściowej programu kaznodziejskiego pozwoli głoszącym słowo Boże nie tylko zorientować się w jego całości stanowiącej kontekst realizacji poszczególnych jednostek homiletycznych programu, ale także ułatwi nawiązanie do niego przy opracowywaniu przemówień z innych okazji, takich jak konferencje, nauki stanowe, rekolekcyjne itp., które warto w bieżącym roku "wpisywać" w ogólny program roku duszpasterskiego, "wspierając" go w ten sposób. Od "synchronizacji" wszystkich działań duszpasterskich zależy przecież w dużej mierze ich skuteczność.

Proponowane niżej teksty nie są propozycją gotowych kazań. Mają, takie jest założenie od lat tej prezentacji, stanowić "prowokację myślową" i być pomocą dla autorów opracowujących materiały homiletyczne na zamówienie periodyków kaznodziejskich i na potrzeby poszczególnych diecezji. Nie ma więc w nich konkretnych przykładów, punktów planu itp. Chodzi wyłącznie o pokazanie, jak dany temat, proponowany przez autora programu kaznodziejskiego akurat na tę czy inną niedzielę, łączy się z czytaniami, charakterem dnia, sprawowanym misterium.