Święto Nawrócenia świętego Pawła

ks. prof. Bogusław Nadolski Św. Paweł - Wielki Apostoł ISBN: 978-83-61533-00-9 wyd.: Wydawnictwo PETRUS 2008 Spis wybranych fragmentów Wprowadzenie Uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła Święto Nawrócenia świętego Pawła

Święto Nawrócenia świętego Pawła

Aż do IX wieku w żadnym liturgicznym źródle rzymskim nie znajdziemy takiego święta. Natomiast w Martylogium Hieronima (Martyrologium Hieronimianum) z drugiej połowy V wieku w powstałym w Górnej Italii, znajdujemy tytuł Romae translatio Pauli apostoli (w Rzymie przeniesienie Pawła apostoła).

Święto pojawiło się w źródłach galijskich. Sakramentarz przesłany przez papieża Hadriana cesarzowi Karolowi Wielkiemu nie zawiera tego święta. Natomiast Alkuin umieszcza święto w Dodatku, co oznacza, że uprzednio było praktykowane we Frankonii. Posiada je również sakramentarz tzw. Młodszy z VIII w., jak również Sakramentarz z Angoulęme. Stosuje się wyrażenie Conversio sancti Pauli apostoli.

Natomiast Sakramentarze tzw. Gelazjańskie Młodsze (z VIII w.) określają to święto jako natale sancti Pauli. Po raz pierwszy Mszał laterański z XI/XII w podaje nazwę: II Kalendis iulii, natale seu commemorati sancti Pauli apostoli (30 czerwca narodziny czyli wspomnieniw świętego Pawła apostoła). W kościele św. Piotra wspomnienie to świętowano 30 czerwca i nie nazywano tego dnia dies natalis.

Wyrażenie „nawrócenie” budzi niekiedy opory, przecież, mówi się, Paweł z Tarsu był głęboko wierzący, gorliwy w wypełnienia przykazań Tory, zmawiał trzy razy dziennie Shema Jisrael — słuchaj Izraelu — nasz Bóg Jahwe jedyny”.

Wyrażenie nawrócenie posiada swoją bogatą historię. Dla Platona nawrócenie to odwrócenie się człowieka od cieni do światła”, odwrócenie „od cieni i refleksów światła (obrazów) do prawdy”. O nawróceniu, jako nowym narodzeniu mówili stoicy. W orficyzmie nawrócenie oznaczało przyjęcie „orfickiego życia”, ascetycznych ćwiczeń celem wyzwolenia się z więzów ciała, praktyki poszczenia. Żydzi znali odejście od Boga i powrót z żalem do Odwiecznego. W chrześcijaństwie znaczenie nawrócenia także ewoluowało. Duże znacznie posiadał fakt, że w chrześcijaństwie grzech nie jest najważniejszą sprawa, lecz życie, że sakrament chrztu odpuszcza grzechy i daje człowiekowi zdolność do nowego życia. Monastycyzm stworzył nowy typ nawrócenia — przyjęcia ascetycznych wymogów w codziennym życiu, wyrzeczenia się świata, było to nawiązanie do pitagorejczyków, nazywano nawet życie monastyczne „filozofią”, podjęcie go oznaczało ratowanie swojej duszy.

Słowo translatio użyte przez w martyrologium hieronimianum, znaczy dosłownie przeniesienie, które zwykliśmy łączyć z translacją to jest wydobywaniem z grobu ciała świętego i przenoszenie go na inne miejsce, czyniono to zresztą z rożnych powodów przenoszeniem relikwii. Translacje zrodziły się na Wschodzie, Kościół na Zachodzie przejmował powoli ten zwyczaj poczynając od Grzegorza Wielkiego. Niewątpliwie duży autorytet Wschodu, odbywane na Wschodzie sobory powszechne (aż siedem pierwszych), a także napływ imigrantów ze Wschodu walnie przyczyniły się do przyjęcia tego zwyczaju. Natomiast we wspomnianym martyrologium wyrażenie translatio jest synonimem nawrócenia, łacińskie transferre = przemienić się, stać się. Autor martyrologium pisał o św. Pawle: In vas electionis de persecutore translatus est (z prześladowcy przemienił się w naczynie wybrane). Nawrócenie, więc to głębsze zanurzenie się w Bogu, głębsze rozumienie Jego odwiecznych planów realizowanych w historii stworzenia i zbawienia.

Także współcześnie powraca problem rozumienia nawrócenia. W pracy wydanej w Filadelfii 1976, K. Stendahl: Paweł wśród Żydów i Pogan), a dziesięć lat później Biblista amerykański Beverly Roberts Gaventa w pracy „Od ciemności do światła. Aspekty nawrócenia w Nowym Testamencie” (Filadelfia 1986), stawiają problem „powołanie czy nawrócenie”.

A. Teksty mszalne

Otwiera je Pieśń na Wejście z charakterystycznym wyznaniem św. Pawła, w którym Apostoł chce odpowiedzieć wszystkim, co znaczy dla niego „nawrócenie”: „Wiem, komu uwierzyłem” (2 Tm 1,12; 4, 8).

Skoro św. Paweł głosił, wezwany przez Pana, Dobrą Nowinę wszystkim, uczestnicy liturgii proszą (Kolekta) by życiem swoim głosili prawdę Ewangelii wobec świata — by byli świadkami Chrystusa.

Autentyczne świadectwo wymaga darów i owoców Ducha Świętego, stąd kolejna prośba w Modlitwie nad darami o światło wiary — jej rozumienie i zgłębienie.

Świadectwo o Chrystusie najpełniej realizuje się w miłości, w trosce o człowieka, bo człowiek nie jest fikcją, każdy człowiek jest bratem. Troska ta poszerza się o „inne Kościoły” (Modlitwa Po Komunii), prawdziwy wyznawca Chrystusa jest otwarty, chrześcijanie są „białą kartą”, na której pozwalają pisać Duchowi Świętemu

Święto nie posiada własnej prefacji, stosowana jest wspólna o Apostołach (I), Embolizm prefacji wyraża Bogu Wiecznemu pasterzowi dziękczynienie, że przez Apostołów otacza nieustanną opieką Kościół, swoją ukochaną owczarnie, troszczy się by nią kierowali zwierzchnicy, którym zlecił władze pasterską. Inne tłumaczenia nie podkreślają „władzy pasterskiej”, zresztą w tekście łacińskim użyte jest słowo „praeesse” = stać na czele, kierować, bronić. Francuskie tłumaczenie brzmi „pasterze, którzy dalej prowadzą dzieło Twojego Syna”. Niemiecka wersja akcentuje, że pasterze są przedstawicielami, zastępcami „Twojego Syna”, działają w Jego imieniu.

Stół słowa Bożego

Opis nawrócenia Apostoła Pawła, które się dokonało najprawdopodobniej w 36 roku znajdujemy aż trzykrotnie w Dziejach Apostolskich. W (Dz 22, 3—16) sam Apostoł opowiada o swoim spotkaniu Chrystusa, o słyszanym głosie i otrzymanym poleceniu i kontakcie z Ananiaszem, który udzielił mu chrztu wzywając imienia Jezusa. W Dz 9, 1, 22 o związaniu się Apostoła z Chrystusem opowiada autor tej księgi — św. Łukasz Ewangelista. Te dwa opisy pozostawione są do wyboru. Trzeci raz w (Dz 26, 9—18) znowu św. Paweł opowiada o swoim nawróceniu przed królem Agryppą.

Ewangelia, wyjątkowo odpowiadająca treści święta, przynosi polecenie Chrystusa głoszenia Ewangelii całemu światu — „wszelkiemu stworzeniu”, a równocześnie zapewnienie o Bożej trosce o nawróconych — tym bowiem, którzy uwierzą, towarzyszyć będą znaki działanie w imię Jezusa Chrystusa.

Antyfona na Komunię — to wyznanie wiary św. Pawła, słowa wypowiedziane przez Apostoła w Liście do Galatów (Ga 2, 20), Chrystus mnie umiłował, za mnie wydał samego siebie, tą wiarą Apostoł żyje.

B. Teksty w Liturgii Godzin

Godzinę czytań otwiera hymn:

1

2

3

4

5

6

Hymn pochodzi, co najmniej, z 1795 roku. Nie znamy autora hymnu, śpiewany jest każdego dnia przy grobie Apostoła w Rzymie.

Autor zwraca się do Apostoła Pawła, którego „ogarnął huragan miłości”, „który kocha i broni”, jest „pewnym obrońcą”, prosi o „hojny datek”, a jest nim:

— przywrócenie nadziei łaski niebieskiej „nam gnuśnym”,

— rozwój miłości wzajemnej,

— opieka Apostoła.

Hymn w Jutrzni

1

2

3

4

W oficjalnej wersji Liturgii Godzin znajduje się hymn Mistrzu wybrany, Doctor egregie. Autor hymnu jest nieznany. W polskiej wersji zmieniono ten hymn i umieszczono inną kompozycję autorstwa o. Placyda Galińskiego z Tyńca. Hymn rozpoczyna się od słów: Pawle Apostole, narzędzie wybrane i posiada część nawiązującą do biografii Apostoła, a więc nawrócenia, którego dokonał Jezus. On właśnie stał się życiem Apostoła — jest do nawiązanie do (Ga 2, 14—20). Pojawia się także nuta monastycznego pojmowania życia religijnego „umarłeś dla świata i jego zmienności”. Prośba dotyczy dochowania wierności łasce objawienia i przyjęcia całym sercem radosnej nowiny. Doksologia wielbi mądrość Boga Ojca, Jezusa — Zbawcę grzesznych i jednoczącego Kościół Ducha Świętego.

Hymn w Nieszporach:

1

2

3

4

5

6

W wydaniu wzorcowym Liturgii Godzin podany jest hymn Niech Pawła chwałę najwyższą —Excelsam Pauli gloriam, autorstwa św. Piotra Damiani (zm. 1072) i znowu w polskiej wersji zastąpiony przez hymn ojca Placyda Galińskiego, Niech Kościół święty z radością oddaje chwałę Pawłowi. Przyczyną uwielbienia Boga jest uczynienie św. Pawła Apostołem, głosicielem miłości Chrystusa.

Że ubogacił Apostoła odpowiednimi darami, by rozjaśniał świat promieniami Dobrej Nowiny, by znikały ciemności błędów. Autor nawiązuje także do wyznania św. Pawła, o zachwycie — oglądania „trzeciego nieba” (por. 2 Kor 12, 2 nn)

Czytania

Pierwsze czytanie z Listu do Galatów stanowi bardzo szczere osobiste wyznanie św. Pawła, wspomnienie swojej przeszłości: „z niezwykła gorliwością zwalczałem Kościół Boży”. Apostoł przypomina swoje nawrócenie, dni refleksji w Arabii i wyznaje, że jedyną jego pasją w życiu było głoszenie Dobrej Nowiny, która nie jest wymysłem ludzkim, nie otrzymał jej od człowieka, lecz „objawił mi ją Jezus Chrystus”.

Drugie czytanie to fragment homilii św. Jana Chryzostoma, biskupa Konstantynopola (ok. 350—407) przybliża postać Apostoła znowu w oparciu o jego biografie, popiera wnioski cytatami z listów Pawłowach

Psalmy i kantyk: jak w uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła.

opr. aw/aw