Jezus i Samarytanka cz. I

Bogusław Górka

JEZUS I SAMARYTANKA

ISBN: 978-83-7505-216-9

wyd.: WAM 2008

Przedmowa

Rok po opublikowaniu swojej książki pt. Hermeneutyka inicjacji wczesnochrześcijańskiej w Wydawnictwie WAM, Bogusław Górka przygotował następną rozprawę. Poprzednia stanowi w pewnym sensie ogniwo pośrednie między dotychczasową twórczością tego Autora a tą, którą — jak się wydaje — ma w swoich naukowych planach. Niniejsza pozycja stanowi konkretny krok w tym kierunku. Warto przypomnieć, że główny zrąb jego poprzedniej twórczości naukowej merytorycznie oscyluje wokół fenomenu nowotestamentowej inicjacji. Te, w dużej mierze pionierskie badania, które należy zakwalifikować do dziedziny hermeneutyki praktycznej, skupiają się na wydobywaniu — na ile to możliwe — inicjacji wczesnochrześcijańskiej z tekstów Nowego Testamentu, by czynić je bardziej dostępnymi dla współczesności.

Książka wydana przez Bogusława Górkę przed rokiem stanowi między innymi metodyczną podstawę pod jego nowatorskie poszukiwania oraz formułuje priorytety badawcze w odniesieniu do Ewangelii św. Jana. Według Autora, w badaniach nad Janową Ewangelią najważniejszą rzeczą jest dotarcie do szablonów inicjacyjnych występujących w warstwie inicjacji egzystencjalnej: Do nich należą szablony inicjacyjne obecne np. w prologu (1,1-18), w perykopie o Samarytance (4 rozdz.) czy w mowie o chlebie (6 rozdz.) [s. 22]. Bogusław Górka, wierny swojemu programowi, tworzy następną monografię o wizycie Jezusa w Samarii na podstawie narracji J 4,1-42. Czyni to z typową dla siebie pasją i wnikliwością. Narracja o pobycie Jezusa w Samarii (J 4,1-42) to kompozycja często poddawana naukowej analizie. Świadczy o tym liczba rozpraw i przyczynków zamieszczonych w wykazie bibliograficznym. Autorowi jednak nie zależy na tym, aby dorzucić do tego zbioru opracowań jeszcze jedną dysertację, ale raczej na ukazaniu tego specyficznego znamienia, jakim jest inicjacja chrześcijańska.

Na samym początku książki Bogusław Górka koncentruje się na samarytanizmie. Jednak charakterystyka samarytanizmu nie stanowi celu samego w sobie, lecz spełnia rolę służebną w stosunku do wątku rozwijanego w książce. Dzięki niej czytelnik ma możliwość zorientowania się w charakterze i rozmiarach napięcia pomiędzy starożytnym judaizmem a samarytanizmem, napięcia, które tkwi w narracji ewangelicznej a jest mało widoczne dla kogoś, kto nie jest zaznajomiony z tą problematyką. Dlatego potrzeba badań, które by to uchwyciły i wydobyły. Zanim Autor zajmie się wprost tym problemem, przedkłada czytelnikowi stan badań i różne propozycje struktury literackiej analizowanej narracji. Sama analiza tekstu, której poświęcona jest większa część książki, wychodzi z egzegezy, która z założenia nie jest drobiazgową, jednakowo skierowaną na każdy szczegół tekstu. Jest bowiem pojęta i istnieje w funkcji analizy hermeneutycznej. Celem (i w pewnym sensie założeniem) tej analizy hermeneutycznej jest wydobycie i opisanie doktryny inicjacyjnej. Autor jest zdeterminowany tym celem, jednak nie na tyle, by być jego niewolnikiem. Wydaje się, że tematykę inicjacyjną dostrzega tam, gdzie ona rzeczywiście występuje, niczego na siłę nie imputując tekstowi. Przy okazji weryfikuje wiele opinii uczonych odnośnie do konkretnych fragmentów narracji. Rozprawę zamyka konkluzją, w której najpierw charakteryzuje drogę inicjacji Samarytanki, a potem ustala szablon inicjacyjny leżący u podłoża przeanalizowanej sekwencji. Wyrażam moją radość z powodu ukazania się tej monografii, która jest dziełem wnikliwym i prowokującym do myślenia. Może ona stanowić punkt odniesienia do przemyśleń także na polu praktyki kościelnej. Autor, poruszając się po tekście Ewangelii Jana, czyni to w sposób zaskakująco nowy i niezależny. Bogusław Górka, badając Janową Ewangelię, zapewne nie do końca wpisuje się w styl pokaźnych, światowych badań w tej dziedzinie, ale kroczy własną drogą. Na swój sposób stawia problem i wytycza program dla jego rozwiązania, konsekwentnie go realizując. Nie ulegając zależności od rozwiązań innych uczonych, nie ignoruje ich osiągnięć i nie lekceważy ich ustaleń. Dowodem na to są odniesienia do literatury przedmiotu, których rozmiar stanowi pokaźną część objętości całej publikacji. Dzieło przekazywane do rąk Czytelnika powinno zainteresować szczególnie uczonych, którzy zajmują się źródłami chrześcijaństwa, a więc w pierwszym rzędzie: teologów i biblistów, religioznawców i kulturoznawców, historyków religii i filozofów religii, hermeneutów. Korzyść z niego mogą odnieść nie tylko profesjonaliści, ale również ci czytelnicy, którzy szukają prawdy oraz poszerzenia i pogłębienia wiedzy na temat źródeł chrześcijaństwa — co może mieć swoje przełożenie na doświadczenie wiary. Życzę Autorowi, aby ten odkrywczy potencjał naukowy, który w nim jest, aktualizował się w dalszej pracy i owocował następnymi publikacjami.

ks. bp dr hab. Zbigniew Kiernikowski, prof. UMK
Ordynariusz Siedlecki
Siedlce, 1 czerwca 2008 r.

opr. aw/aw