1 Rozdział Księgi Rodzaju według Targumu Neofiti 1 (Biblia Aramejska: t. 1)
Tom 1
Przekład i opracowanie: Mirosław Stanisław Wróbel
Wydawnictwo Gaudium Lublin 2014
ISBN 978-83-7548-182-2
Od początku w mądrości63 Syn Pana64 udoskonalił niebo i ziemię.
A ziemia była pusta65 i bezkształtna, niezamieszkana przez człowieka66 i zwierzęta, pozbawiona roślin uprawnych i drzew. Ciemność rozciągała się nad powierzchnią otchłani, a duch miłości od Pana powiewał nad powierzchnią wód.
I Słowo Pana67 powiedziało: „Niech stanie się światłość”, i stała się światłość według zarządzenia Jego Słowa.
I było widoczne przed Panem68, że światłość była dobra. Słowo Pana oddzieliło światłość od ciemności.
I Słowo Pana nazwało światłość dniem69, a ciemność nazwało nocą. I był wieczór, i był poranek: w porządku dzieła stworzenia – dzień pierwszy.
A Słowo Pana powiedziało: „Niech powstanie sklepienie w środku wód i niech oddziela wody niższe od wód wyższych”.
I Pan stworzył70 sklepienie, i oddzielił wody, które były pod sklepieniem, od wód, które były ponad sklepieniem. I tak stało się według Jego Słowa.
Słowo Pana nazwało sklepienie niebem. I był wieczór, i był poranek: w porządku dzieła stworzenia – dzień drugi.
I Słowo Pana rzekło: „Niech wody pod niebem zbiorą się razem w jedno miejsce i niech ukaże się suchy ląd”. I tak stało się według Jego Słowa.
A Słowo Pana nazwało suchy ląd ziemią, a zbiorowiska wód nazwało morzami. I ukazało się przed Panem, że było to piękne i właściwe71.
I Słowo Pana rzekło: „Niech ziemia wyda trawę zieloną, która przynosi nasienie, drzewo owocowe rodzące owoc według swego rodzaju, którego pędy są na ziemi. I tak stało się według Jego Słowa.
I ziemia wydała trawę zieloną, która przynosi nasienie według swego rodzaju, i drzewo owocowe rodzące owoc, którego pędy są z niego według jego gatunku. I ukazało się przed Panem, że było to piękne i właściwe.
I był wieczór, i był poranek: w porządku dzieła stworzenia – dzień trzeci.
A Pan rzekł: „Niech staną się światła na sklepieniu nieba, aby oddzielały dzień od nocy, i niech służą one jako znaki i [święte] pory, aby fazy księżyca i miesiące mogły być przez nie uświęcone.
Niech one jaśnieją na sklepieniu nieba, aby oświecać ziemię”. I stało się według Jego Słowa.
I Słowo Pana stworzyło dwa duże światła: większe światło, aby rządziło w dzień, i mniejsze światło, aby rządziło w nocy, oraz układ gwiazd72.
I Chwała Pana umieściła je73 na sklepieniu nieba, aby świeciły nad ziemią
i aby rządziły w dzień i w nocy oraz oddzielały światłość od ciemności. I ukazało się przed Panem, że było to piękne i właściwe.
I był wieczór, i był poranek: w porządku dzieła stworzenia – dzień czwarty.
A Słowo Pana rzekło: „Niech wody zaroją się od istot żywych, a ptaki niech latają ponad ziemią, w powietrzu, wzdłuż sklepienia nieba”.
I Pan stworzył dwa wielkie potwory i wszelkiego rodzaju istoty żywe pełzające, którymi zaroiły się wody według ich gatunku, oraz wszelkie ptactwo latające według jego gatunku. I ukazało się przed Panem, że było to piękne i właściwe.
I Słowo Pana pobłogosławiło ich, mówiąc: „Bądźcie mocni74 i rozmnażajcie się, i zapełnijcie wody w morzach, a ptaki niech się rozmnażają ponad ziemią”.
I był wieczór, i był poranek: w porządku dzieła stworzenia – dzień piąty.
I Słowo Pana powiedziało: „Niech ziemia wyda żywe stworzenia według ich rodzajów: bydło, zwierzęta pełzające i dzikie zwierzęta ziemi według ich rodzajów”. I stało się tak według Jego Słowa.
I Słowo Pana stworzyło dzikie zwierzęta ziemi według ich rodzajów i bydło według ich rodzajów, i wszystkie pełzające zwierzęta ziemi według ich rodzajów. I ukazało się przed Panem, że było to piękne i właściwe.
I Pan rzekł: „Stwórzmy człowieka na Nasze podobieństwo, podobnego Nam75. Niech panuje nad rybami morza i nad ptakami nieba, i nad bydłem, i nad ziemią, i nad wszelkim zwierzęciem pełzającym po ziemi”.
I Słowo Pana stworzyło człowieka na swój obraz; na obraz Pana stworzyło go: stworzyło mężczyznę i jego towarzyszkę [życia]76.
I Chwała Pana pobłogosławiła ich, a Słowo Pana rzekło do nich: „Bądźcie mocni i rozmnażajcie się, napełniajcie ziemię i czyńcie ją sobie poddaną. I panujcie nad rybami morza i nad ptakami nieba, i nad wszelkim dzikim zwierzęciem, które pełza po ziemi”.
I Chwała Pana rzekła: „Oto daję wam wszelką roślinę, która przynosi nasienie na powierzchni całej ziemi, oraz wszelkie drzewo, które ma owoc w sobie; drzewo rodzące nasienie – daję je dla was jako pożywienie.
A dla wszelkiego dzikiego zwierzęcia ziemi i dla wszystkich ptaków nieba, i dla wszelkiego zwierzęcia pełzającego po ziemi, które ma w sobie oddech życia, daję rośliny jako pokarm”. I tak stało się według Jego Słowa.
I wszystko, co uczyniło, zostało ukazane przed Panem, a było to bardzo piękne i właściwe. I był wieczór, i był poranek: w porządku dzieła stworzenia – dzień szósty.
Przypisy:
63 „Od początku w mądrości”: W stworzeniu świata ma swój udział mądrość. Idea ta spotykana jest w tekstach biblijnych (Ps 104,24; Prz 3,19; 8,22; Mdr 9,9). Możliwe jest także tłumaczenie „z mądrością”. Tradycja rabiniczna utożsamia mądrość z Torą, podkreślając, że świat został stworzony przez Torę (Genesis Rabbah 1,1.4).
64 „Syn Pana”: W tekście Targumu Neofiti występuje wyrażenie „Syn Pana”. Tradycja chrześcijańska podkreśla, że w stworzeniu świata miał udział Logos utożsamiony z Jezusem Chrystusem – Synem Bożym (J 1,1-3). Termin „Pan” jest zwykle w Targumie Neofiti tłumaczeniem hebrajskiego określenia Boga „Elohim”.
65 Zob. Jr 4,23.25; 33,10; 2 Ezd 6,39.
66 Lit.: „Przez syna człowieczego”.
67 „Słowo Pana”: „Memra” to rzeczownik odczasownikowy, który oznacza „Słowo” związane z aktem stwórczym i zbawczym Boga. Targum Neofiti podkreśla, że jest to Słowo stwarzające, objawiające i zbawiające. Choć w tradycji targumicznej termin ten nie stanowi odrębnej hipostazy Boga, to jednak ma atrybuty osobowe, takie jak: Mądrość, Duch, Chwała. A zatem jest istotną ideą przygotowującą drogę Janowej prezentacji Jezusa w Prologu jako Słowa (J 1,1-18).
68 „I było widoczne przed Panem”: Wyrażenie to jest typową targumiczną konstrukcją użytą po to, aby nie uczynić z Boga podmiotu akcji w odniesieniu do stworzenia. Zob. Targum Neofiti Wj 3,7; Pwt 11,12.
69 Lit.: „Czas dnia” w opozycji do czasu nocy i w odróżnieniu od terminu „dzień”, który liczy 24 godziny.
70 „I Pan stworzył”: W Biblii Hebrajskiej występuje termin „uczynił”.
71 „Piękne i właściwe”: Targumiczne tłumaczenie tekstu Biblii Hebrajskiej „to było dobre”. Zob. Rdz 1,12.18.21.25.31. Wyjątek stanowi tylko Targum Neofiti Rdz 1,4, gdzie tekst hebrajski pozostaje niezmieniony.
72 „Układ gwiazd”: W Biblii Hebrajskiej występuje termin „gwiazdy”.
73 „I Chwała Pana umieściła je”: W Biblii Hebrajskiej występuje sformułowanie „Bóg umieścił je”. Tekst targumiczny wskazuje na „Chwałę Pana”, która obok „Słowa (Memra) Pana” ma udział w stworzeniu świata. Zob. Targum Neofiti Rdz 1,28.29; 2,3.
74 „Bądźcie mocni”: Zob. też Targum Neofiti Rdz 8,17; 9,1.7; 26,22; 35,11; 47,27; 49,22.
75 „Na Nasze podobieństwo, podobnego Nam”: Tłumaczenie hebrajskiego wyrażenia „na Nasz obraz i podobieństwo”. Tekst targumiczny unika w odniesieniu do Boga terminu „obraz”. Zob. Targum Neofiti Rdz 1,27; 9,6.
76 „Jego towarzyszkę [życia]”: Tłumaczenie targumiczne postrzega kobietę jako komplementarną partnerkę dla mężczyzny. Zob. Targum Neofiti Rdz 2,18.20; 35,9.
Spis treści | |
Słowo abp. Henryka Muszyńskiego, Prymasa Seniora | 9 |
Słowo bp. Mieczysława Cisły, Przewodniczącego Komitetu Konferencji Episkopatu Polski ds. Dialogu z Judaizmem | 15 |
Słowo Michaela Schudricha, naczelnego rabina Polski | 19 |
The Word of Michael Schudrich, Chief Rabbi of Poland | 20 |
Przedmowa | 21 |
Wstęp | 23 |
Wprowadzenie | 29 |
I. Pochodzenie i wiek Targumów Pięcioksięgu | 32 |
II. Historia Targumu Neofiti 1 | 38 |
III. Tekst Targumu Neofiti 1 | 40 |
IV. Teologia Targumu Neofiti 1 | 45 |
V. Znaczenie Targumu Neofiti 1 | 49 |
Targum Neofiti 1 – Księga Rodzaju: Rozdział 1 • Rozdział 2 • Rozdział 3 | 53 |
Bibliografia | 301 |
Indeksy | 321 |
opr. mg/mg