Ogień Ewangelii

Relacja (wg. L'Osservatore Romano 11 i 12/2012):

Niedziela, 7 października

O godz. 9.30 na placu przed Bazyliką Watykańską Benedykt XVI przewodniczył uroczystej Mszy św. na rozpoczęcie XIII Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów, poświęconego tematowi: «Nowa ewangelizacja dla przekazu wiary chrześcijańskiej». Na początku Mszy św. ogłosił świętych Jana z Avilii Hildegardę z Bingen doktorami Kościoła powszechnego. W homilii — którą zamieszczamy poniżej — nawiązał do tematu Synodu i podkreślił, że «Kościół istnieje po to, by ewangelizować». W rozważaniu przed modlitwą maryjną, wygłoszonym na zakończenie Mszy św., zachęcił wiernych do odmawiania w Roku Wiary rążańca. W XIII Zgromadzeniu Ogólnym wzięło udział 261 ojców synodalnych z całego świata; wśród nich byli również polscy kardynałowie Stanisław Dziwisz, Kazimierz Nycz, Zenon Grocholewski i Stanisław Ryłko oraz arcybiskupi Stanisław Gądecki, Józef Michalik i Zygmunt Zimowski. Z Polski przybyło na Synod także dwoje «adiutores secretarii specialis», czyli ekspertów — s. Anna Emmanuela Klich OSU, dyrektor Międzyzakonnego Wyższego Instytutu Katechetycznego w Krakowie, i ks. Krzysztof Mielnicki, dyrektor Wydziału Katechezy i Szkolnictwa Katolickiego kurii diecezjalnej w Drohiczynie, oraz audytorka — Ewa Kusz, była przewodnicząca Światowej Konferencji Instytutów Świeckich (CMIS).

Poniedziałek 8 października

Rano odbyła się I kongregacja generalna Synodu Biskupów, w której uczestniczyło 256 ojców. Po wspólnej modlitwie brewiarzowej Papież wygłosił rozważanie w formie lectio divina. Głos zabrał również pierwszy z trzech przewodniczących delegowanych Synodu — kard. John Tong Hon, metropolita Hongkongu. Następnie zgromadzenie wysłuchało obszernej wypowiedzi sekretarza generalnego abpa Nikoli Eterovicia na temat prac Synodu i wygłoszonej po łacinie relatio ante disceptationem metropolity Waszyngtonu kard. Donalda Williama Wuerla, relatora generalnego Synodu, będącej wprowadzeniem do dyskusji.

Po południu, w obecności Papieża, odbyła się II kongregacja generalna, której pracami kierowali kard. Tong Hon i abp Nikola Eterović. Była ona głównie poświęcona relacjom przedstawicieli różnych kontynentów. O sytuacji w Europie mówił kard. Péter Erdő, przewodniczący Rady Konferencji Episkopatów Europy (CCEE) i metropolita Ostrzyhomia-Budapesztu; w Afryce — kard. Polycarp Pengo, przewodniczący Sympozjum Konferencji Episkopatów Afryki i Madagaskaru (SECAM) i metropolita Dar-es-Salaam; w Ameryce — abp Carlos Aguiar Retes, przewodniczący Rady Episkopatów Ameryki Łacińskiej (CELAM) i Konferencji Episkopatu Meksyku oraz metropolita Tlalnepantli; w Azji — kard. Oswald Gracias, sekretarz generalny Federacji Konferencji Episkopatów Azji (FABC) i metropolita Bombaju; w Oceanii — abp John Atcherley Dew, przewodniczący Federacji Katolickich Konferencji Episkopatów Oceanii (FCBCO) i metropolita Wellingtonu. Następnie miały miejsce wystąpienia programowe; przemawiali: kard. Angelo Sodano, dziekan Kolegium Kardynalskiego; abp Salvador Pineiro García-Calderón, metropolita Ayacucho, przewodniczący Konferencji Episkopatu i ordynariatu polowego Peru; kard. Stanisław Ryłko, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Świeckich. Wśród licznych ojców, którzy zabierali głos w dyskusji, byli m.in. metropolita Kolonii kard. Joachim Meisner, który stwierdził, że ewangelizacja to oddanie się miłości bliźniego, czerpiąc z sakramentów. Z kolei metropolita Dublina abp Diarmuid Martin powiedział, że w Kościele irlandzkim, który przeszedł ciężkie próby skandali, konieczne są przede wszystkim dwa elementy: radość i ufność. Melchicki patriarcha Antiochii Grzegorz III Laham zabierał głos dwa razy, najpierw wezwał do nawiązywania ściślejszych kontaktów między Kościołami, później powiedział, że katolicy Bliskiego Wschodu muszą mieć odwagę wyznawać wiarę nawet w sytuacjach najbardziej niebezpiecznych, a w odniesieniu do sytuacji politycznej w tym regionie, że wartości ewangeliczne mogą być również ważnym wkładem — «pięknym programem» — do tzw. «arabskiej wiosny». Również syryjski patriarcha Antiochii Ignacy Józef III Younan mówił, że Kościoły na Bliskim Wschodzie są prześladowane i sytuacja polityczna uniemożliwia im prowadzenie ewangelizacji. Kard. Christoph Schönborn, metropolita Wiednia i przewodniczący Konferencji Episkopatu Austrii, powiedział m.in., że należy zwracać się do osób dalekich od wiary i że pierwszymi ewangelizatorami powinni być biskupi. Przemawiali także amerykański biskup Gerald Frederick Kicanas i metropolita Madrytu kard. Antonio María Rouco Varela. Gaboński biskup Mathieu Madega Lebouakehan mówił, że środki przekazu nie poświęcają uwagi katolikom, którzy mówią o swojej wierze, a nie o sprawach społecznych. Z kolei nigeryjski biskup Matthew Hassan Kukah mówił o trudnościach związanych z prowadzeniem ewangelizacji w Afryce, bowiem w wielu krajach jest ona uważana za prozelityzm. Łaciński patriarcha Jerozolimy Fouad Twal, przewodniczący Konferencji Biskupów Łacińskich w Regionach Arabskich (CCELRA), mówił o bolesnej kwestii tzw. jednostronnych nawróceń, co oznacza, że w wielu krajach chrześcijanin może zostać muzułmaninem, ale nie odwrotnie. Kard. Angelo Bagnasco, przewodniczący Konferencji Episkopatu Włoch, powiedział m.in., że Synod powinien być postrzegany jako wsłuchanie się w głos świata z taką samą świadomością jak Sobór. Następnie stwierdził, że liberyzm gospodarczy i libertarianizm moralny są przejawami upadku wartości, któremu musi się przeciwstawić działalność kościelna, zwłaszcza w dziedzinie edukacji. O roli świeckich w dziele ewangelizacji mówił hiszpański kardynał Lluís Martínez Sistach; przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Józef Michalik — o szczególnym znaczeniu nowych ruchów świeckich w Kościele, nie umniejszając przy tym ważnej roli, jaką pełnią te, które działają od lat. Brazylijski kardynał Odilo Pedro Scherer zachęcał do dzielenia się doświadczeniami wiary i religii i odważnego ich okazywania. Na zakończenie obrad przemówił kard. Donald William Wuerl. Powiedział, że prasa i opinia publiczna z pewnością interesują się Synodem oraz że najczęściej pojawiające się pytania dotyczą ciągłości z soborową odnową.

Wtorek 9 października

III kongregacji, porannej, przewodniczył kard. Francisco Robles Ortega. Uczestniczyło w niej 256 ojców synodalnych; przemawiali m.in. kardynałowie: Zenon Grocholewski, Giuseppe Betori, Thimothy Michael Dolan, a także ormiański patriarcha Cylicji Nerses Bedros XIX Tarmouni i dwaj bratni delegaci. «Zatroskani tragiczną sytuacją, w jakiej znajduje się ludność Syrii Papież i ojcowie synodalni zapewniają o swojej bliskości ludność tej udręczonej ziemi, która doznaje tak wiele przemocy. Zapewniają też o stałej modlitwie za ofiary tego barbarzyństwa, którymi są przede wszystkim ubodzy i dzieci. Proszą Boga, aby wojna i przemoc wkrótce ustały i by znalazło się nareszcie sprawiedliwe rozwiązanie» — słowa te wypowiedział abp Nikola Eterović na rozpoczęcie prac kongregacji. Wcześniej, podczas brewiarzowej modlitwy przedpołudniowej, medytację wygłosił melchicki abp Joseph Absi z Damaszku. Komentując Psalm 118, abp Absi skupił się w sposób szczególny na prawdziwym znaczeniu umiłowania prawa Pana, miłości, która u człowieka musi przeobrazić się w miłość bliźniego. I tego właśnie wielu wierzących dobrze nie zrozumiało: wszyscy wiedzą bowiem, że prawo — powiedział — może się podobać, może być korzystne, może być słuszne i szanowane; ale fakt, że «może być ono kochane i rozważane, musi pobudzić nas do refleksji». Zwłaszcza nad sposobem, w jaki to prawo zostaje przekazane. Jeśli «przebiega to w sposób zimny — wyjaśnił — i bezosobowy, nieporywający», raczej nie uda się zarazić innych. Wezwanie do refleksji nad sposobem przekazywania Ewangelii w dzisiejszym świecie było niejako nicią przewodnią wszystkich 27 wystąpień. W wielu podkreślano potrzebę odnowy, która musi zacząć się właśnie od ewangelizatorów i doprowadzi do umocnienia ich bezpośredniego związku z Chrystusem, zanim Go zaczną przekazywać innym. Kard. Timothy Dolan, by lepiej wyrazić tę ideę, przypomniał, że pierwszym słowem ewangelizacji jest «przyjdź», a ostatnim «idź». Znaczy to — wyjaśnił — że «ewangelizator jako pierwszy jest wezwany, a zatem najpierw musi wyjść na spotkanie Chrystusa. Dopiero potem może nieść Go innym». Amerykański kardynał w związku z tym zwrócił uwagę na kwestię przywiązywania zbyt wielkiej wagi do struktur, do rzeczy, które nas otaczają, do pozorów, kiedy próbuje się zrozumieć, co w świecie jest błędne. Może byłoby bardziej stosowne pomyśleć, że błąd jest w nas; «a zatem to my — dodał — musimy się nawrócić i odkryć na nowo wartość pojednania». Purpurat posunął się dalej i zaproponował, by właśnie pojednanie było «sakramentem nowej ewangelizacji». Podobny był sens wystąpienia arcybiskupa Manili Luisa Antonia Tagle, który prosił, by pomóc Kościołowi w odkryciu «wielkiej mocy ciszy». Tylko w ciszy można wyraźnie usłyszeć głos Pana, a tylko On jest w stanie naprawdę «dać odpowiedź na wszystko i wszystkim». Aby odnaleźć tę moc, potrzebna jest być może «nowa Pięćdziesiątnica», zasugerował arcybiskup San Antonio Gustavo García-Siller, który wyraził nadzieję na «poświęcenie świata Duchowi Świętemu». Do odnowy wezwał także abp Rino Fisichella, który powiedział, że trzeba zastanowić się nad problemem «biurokratyzacji życia wiary i życia sakramentalnego». Podczas tej kongregacji wystąpili także przedstawiciel Światowej Federacji Luterańskiej — fiński biskup Simo Peura, i pastor Lamar Vest, przewodniczący Amerykańskiego Towarzystwa Biblijnego, z którymi Ojciec Święty przywitał się, zanim opuścił aulę synodalną.

Na popołudniowej, IV kongregacji generalnej 9 ojców synodalnych wypowiedziało się na temat wyzwań stawianych przez nową ewangelizację w różnych sytuacjach. Przekazywanie wiary dzisiaj w Europie czy w Afryce, Azji, Ameryce, a przede wszystkim w Ameryce Łacińskiej ma inny charakter, prawda natomiast pozostaje zawsze ta sama: jest to spotkanie z Osobą, z Chrystusem. Chodzi więc o to, żeby dowartościować uprzywilejowane «miejsca» (jak np. wspólnoty parafialne), szukać odpowiednich metod, posługiwać się odpowiednim językiem, aby współczesny człowiek mógł za pomocą rozumu i wiary «pojąć i pokochać» Dobrą Nowinę, przyjąć ją, żyć nią, a następnie z radością głosić ją innym. Zadaniem ewangelizacji jest wychowywanie w wierze w taki sposób, aby chrześcijanie «żyli sakramentami, a nie przyjmowali je biernie lub tolerowali» — podkreślił w swoim wystąpieniu meksykański arcybiskup Chávez Botello. «Nie ma nowej ewangelizacji bez nowych ewangelizatorów» — powiedział urugwajski biskup Tróccoli Cebedio. Natomiast gwatemalski arcybiskup Molina Palma stwierdził, że w jego kraju założeniem ewangelizacji jest pewność zmartwychwstania Chrystusa, który definitywnie pokonał śmierć. Przeszkodą dla wiary i ewangelizacji jest zło. W jaki więc więc sposób można pogodzić istnienie Boga i zła? — to pytanie zadawał przewodniczący Konferencji Episkopatu Belgii abp André Léonard. Utrata poczucia grzechu jest następstwem utraty wiary w Boga. Powiedział też, że w ewangelizacji muszą odgrywać coraz bardziej decydującą rolę kobiety, które stanowią dwie trzecie członków Kościoła. Przed niebezpieczeństwami związanymi ze wzrostem tendencji materialistycznych i relatywistycznych przestrzegał bp Gervas Rozario z Bangladeszu. Kostarykański biskup Quirós Quirós mówił, że trzeba dowartościować parafię, żeby stała się «miejscem spotkania, braterstwa, działania». Przewodniczący Konferencji Episkopatu Francji kard. Vingt-Trois potwierdził, że jednym z najważniejszych zagadnień jest jedność Kościoła. Jego rodak, abp Yves Patenôtre przypomniał słowa PawłaVI, że «wzorem duchowości Soboru była opowieść o Samarytaninie». Następnie kard. Marc Ouellet (relator generalny XII Zgromadzenia Synodu Biskupów) w obszernym sprawozdaniu omówił wprowadzanie w życie posynodalnej adhortacji apostolskiej Benedykta XVI Verbum Domini. Powiedział m.in., że od czasu ukazania się tego papieskiego dokumentu zainteresowanie wiernych Słowem Bożym wzrosło. Na zakończenie IV kongregacji uczestnicy Synodu obejrzeli skróconą, 50-minutową wersję (pełna wersja trwa ponad 12 godzin) filmu dokumentalnego o Soborze Watykańskim II.

Środa 10 października

Rano uczestnicy Synodu zebrali się w małych grupach roboczych, tzw. circuli minores (4 angielskich, 2 francuskich, 1niemieckiej, 2 hiszpańskich i 3 włoskich).

Po południu odbyła się V kongregacja generalna, w której uczestniczyło 250 ojców. Na jej rozpoczęcie sekretarz generalny Synodu abp Nikola Eterović odczytał nazwiska wybranych rano, na pierwszym spotkaniu, moderatorów i relatorów circuli minores. Następnie głos zabrało 16 ojców, m.in.: kard Jean-Louis Tauran, kard. Stanisław Dziwisz i kard. Vinko Puljić oraz dwóch przełożonych generalnych zgromadzeń zakonnych: ks. Adolfo Nicolás Pachón, jezuita, i o. Josep María Abella Battle, misjonarz klaretyn. W drugiej części obrad, w której uczestniczył Benedykt XVI, przemawiał arcybiskup Canterbury Rowan Douglas Williams, prymas Wspólnoty anglikańskiej (Papież przyjął go na audiencji po zakończeniu V kongregacji). Następnie głos zabrał m.in. arcybiskup Dublina Diarmuid Martin, który mówił o braterskich relacjach irlandzkich anglikanów i katolików w trudnym okresie, w którym Kościół katolicki musiał stawić czoło nie tylko wyzwaniom sekularyzacji, ale także skandalom związanym z nadużyciami seksualnymi.

Czwartek 11 października

Rano Papież na placu św. Piotra koncelebrował z ojcami synodalnymi i z przewodniczącymi krajowych konferencji episkopatów Mszę św. z okazji 50. rocznicy otwarcia Soboru WatykańskiegoII, rozpoczynającą Rok Wiary.

VI kongregacja Synodu odbyła się po południu. Przewodniczył jej kard. Tong Hon, a wzięło w niej udział 250 ojców, z których 11 wygłosiło relacje programowe, a 15 wypowiedziało się w drugiej części kongregacji. Przemawiali także 3 bratni delegaci: przedstawiciel patriarchatu ekumenicznego — arcybiskup Karelii i całej Finlandii Leon; przedstawiciel Ekumenicznej Rady Kościołów — rumuński metropolita Târgovişte abp Nifon i przewodniczący Konferencji Kościołów Europejskich — metropolita Francji Emmanuel. Wypowiedzi ojców dotyczyły sposobu głoszenia Ewangelii współczesnemu człowiekowi, poczynając od środków przekazu — o czym mówił abpTadeusz Kondrusiewicz — a kończąc na organizacji praktycznych aspektów działalności duszpasterskiej w diecezjach, parafiach i małych wspólnotach — ten temat poruszył abp José Dolores Grullón Estrella z Dominikany. Podkreślano też, że żaden środek nie zastąpi osobistego świadectwa każdego chrześcijanina, że trzeba nieść miłość Chrystusa tym, którzy cierpią fizycznie lub duchowo, czy też żyją w niepewności, poszukując, czasem z wielkim wysiłkiem, sensu życia. O problemach osób, które nie mogą przyjmować sakramentów, mówił Włoch, abp Bruno Forte, który wyraził nadzieję, że będzie można przyspieszyć postępowania prawne w sprawach dotyczących orzeczenia nieważności związku małżeńskiego.

Piątek 12 października

W VII kongregacji, porannej, uczestniczyło 252 ojców synodalnych, a 22 zabrało głos. Obradom przewodniczył kard. Francisco Robles Ortega. Kanadyjski biskup Brian Joseph Dunn mówił o bolesnej sytuacji ofiar nadużyć seksualnych ze strony duchownych. W pierwszej części kongregacji kard. Robert Sarah, przewodniczący Papieskiej Rady «Cor Unum», wezwał do przywiązywania większej wagi do świadectw miłości. Kard. Gianfranco Ravasi, przewodniczący Papieskiej Rady Kultury, mówił o kwestiach, których ewangelizacja nie może pominąć. Kard. Mauro Piacenza, prefekt Kongregacji ds. Duchowieństwa, zwrócił uwagę ojców na ryzyko «ograniczania istotnej specyfiki urzędu kapłańskiego» i osłabiania duchowej tożsamości kapłana przez podawanie w wątpliwość jego podstawowych cech. O konieczności rozwijania kultury powołaniowej w Kościele i sprzyjania jej mówili rektor salezjanów ks. Pascual Chávez Villanueva, przewodniczący Unii Przełożonych Generalnych, oraz br. Mauro Jöhri, minister generalny braci mniejszych kapucynów. Na temat pilnej potrzeby nowej kultury wypowiedział się również bp Enrico dal Covolo, rektor Papieskiego Uniwersytetu Laterańskiego. Nawiązując do metod nauczania w nowoczesnych strukturach edukacyjnych, stwierdził, że «stopniowa dechrystianizacja Zachodu» nastąpiła również z powodu «upaństwowienia zarówno szkół, jak uniwersytetów», będącego następstwem narzucania przez państwo zarówno programów i podręczników uczniom, jak i instytucjom kształcącym nauczycieli. Dlatego właśnie poważny projekt ewangelizacyjny musi stawiać na edukację. Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Józef Michalik wystąpił w obronie tożsamości wiary. W drugiej części obrad uwagę poświęcono strukturom, w których kształtuje się tożsamość wiernych. Pasterze z Ameryki Łacińskiej — szczególnie Pineda Fasquelle — naświetlili problem biurokratyzacji życia wiary. Bp Desfarges wspomniał też o relacjach z muzułmanami.

Po południu, w obecności Ojca Świętego, odbyła się VIII kongregacja generalna, w której wzięło udział 232 ojców synodalnych; przewodniczył jej kard. Francisco Robles Ortega. Na początku sekretarz generalny Synodu Biskupów abp Nikola Eterović podał nazwiska 8 wybranych członków Komisji ds. Orędzia, którzy dołączyli do 2 mianowanych przez Papieża. Przewodniczącym Komisji jest Włoch kard. Giuseppe Betori, a wiceprzewodniczącym Filipińczyk abp Luis Antonio G. Tagle. Następnie głos zabrał specjalnie zaproszony gość, prezes Papieskiej Akademii Nauk prof. Werner Arber, szwajcarski mikrobiolog, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny, którą otrzymał w 1978 r. wraz z amerykańskimi badaczami Hamiltonem Smithem i Danielem Nathansem. Prof. Arber swoje wystąpienie poświęcił refleksji nad relacjami między nauką i wiarą.

Sobota 13 października

Rano, podczas IX kongregacji, której przewodniczył kard. Laurent Monsengwo Pasinya, głos zabrało 24 ojców z 241 obecnych w auli oraz bratni delegat, amerykański pastor Geoffrey Tunnicliffe, sekretarz generalny Światowego Aliansu Ewangelicznego.

Arcybiskup Tarentu Filippo Santoro w swoim wystąpieniu mówił o solidarności Kościoła z pracownikami znajdujących się w tym mieście największych w Europie zakładów metalurgicznych ILVA. Kolumbijski biskup Julio Hernando García Peláez wypowiedział się na temat podstawowych zadań biskupa. Kard. Peter Kodwo Appiah Turkson, przewodniczący Papieskiej Rady «Iustitia et Pax», mówił o znaczeniu społecznej nauki Kościoła jako podstawowego czynnika ewangelizacji. Kard. Turkson zaproponował, aby na watykańskich stronach internetowych zamieszczono jako ważne pozycje Katechizm Kościoła Katolickiego i Kompendium Nauki Społecznej Kościoła. O świętości jako podstawowym narzędziu ewangelizacji mówił kard. Odilo Pedro Scherer, metropolita Sao Paulo. Wystąpienia w drugiej części kongregacji poświęcone były często wielkim możliwościom wychowawczym rodziny, która może stać się małym «kościołem domowym». W krajach, w których rodzina «przetrwała» — powiedział rumuński biskup Jassów Petru Gherghel — przekazywanie wiary przetrwa nawet w nieprzyjaznym środowisku.

Na zakończenie sekretarz generalny Synodu podał nazwiska członków Komisji ds. Informacji (jest wśród nich abp Tadeusz Kondrusiewicz), na której czele stoi Włoch, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Środków Społecznego Przekazu abp Claudio Maria Celli, a funkcję wiceprzewodniczącego pełni Słowak, bizantyjski metropolita preszowski abp Ján Babjak SJ.

Po południu odbyła się X kongregacja generalna, której również przewodniczył kard. Monsengwo Pasinya. Głos zabrało 15 ojców synodalnych z 222 obecnych w auli. Wypowiedzi dotyczyły głównie podstawowej roli rodziny w Kościele i społeczeństwie, konieczności większego zaangażowania młodzieży w nową ewangelizację, zanczenia dobrej jakościowo formacji katechistów w krajach, w których religii katolickiej zagraża zdominowanie przez islam.

«Kościół — podkreślił o. Heinrich Walter, przełożony generalny ojców szensztackich — nie ma przyszłości bez odnowy rodziny». Również abp José Domingo Ulloa Mendieta OSA z Panamy mówił o rodzinie jako «miejscu par excellence ewangelizacji i spotkania z Panem». Musimy — powiedział — w większym stopniu objąć posługą duszpasterską małżeństwo i rodzinę. Bp Leonardo Ulrich Steiner OFM z Brazylii mówił o ludziach młodych, których trzeba przygotować do ewangelizowania innych młodych. W związku z tym — według bpaSteinera — trzeba poświęcić więcej uwagi nowym «areopagom młodzieży, jak szkolnictwo, media, internet, sztuka», które są narzędziami nowej ewangelizacji. Natomiast bp Benjamin Phiri z Zambii powiedział, że dobrzy teolodzy nie zawsze są dobrymi duszpasterzami; bp Markos Ghebremedhin CM z Etiopii — że katechizm nie jest przeznaczony jedynie dla dzieci. Maronicki patriarcha Antiochii Béchara Boutros Rai z Libanu mówił na temat dialogu z islamem.

16 swobodnych wystąpień w drugiej części kongregacji poświęconych było przede wszystkim znaczeniu sakramentu bierzmowania.

Poniedziałek 15 października

Rano, w obecności Papieża, odbyła się XI kongregacja generalna, której przewodniczył kard. John Tong Hon. Uczestniczyło w niej 251 ojców synodalnych, a 26 zabrało głos.

Na początku abp Nikola Eterović w imieniu członków Synodu wyraził solidarność ludności Syrii i Nigerii, a także ludności Mali, narażonej na ciągłe cierpienia z powodu aktów terrorystycznych. Sytuację w Mali przedstawił bpJean-Baptiste Tiama, duszpasterz jednej z tamtejszych wspólnot katolickich, będących mniejszością w kraju, w którym od stycznia tego roku na północy rozpoczęły się walki zbrojne rebeliantów. O trudnościach chrześcijan, którzy cierpią z powodu wiary, o «małym laboratorium ewangelizacji» w świecie, w którym większość stanowią buddyści, mówił bp Olivier Schmitthaeusler, wikariusz apostolski w Phnom Penh w Kambodży. Temat dialogu wspólnot kościelnych z buddystami poruszył także Tajlandczyk, abp Francis Xavier Kriengsak Kovithavanij, metropolita Bangkoku. O ewangelizacji w trudnych warunkach, w sytuacji braku zaufania mówił melchicki biskup pomocniczy w Damaszku Joseph Absi. Japoński biskup Ryoji Miyahara, ordynariusz diecezji Fukuoka, podziękował za modlitwy i pomoc chrześcijanom całego świata, którzy wsparli naród japoński po trzęsieniu ziemi. Kard. Josip Bozanić, metropolita Zagrzebia w Chorwacji, mówił o nowych formach męczeństwa; kard. Lluís Martínez Sistach, metropolita Barcelony w Hiszpanii — o «misjach miejskich» i «dziedzińcu pogan»; kard. Francesco Coccopalmerio, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Tekstów Prawnych — o Europie, w której konieczne jest, aby chrześcijanie byli zjednoczeni; abp Stanisław Gądecki, metropolita poznański — o katechezie dorosłych, która dopomoże młodzieży.

Na zakończenie kongregacji sekretarz generalny Synodu zaprezentował Papieżowi książkę poświęconą X Zwyczajnemu Zgromadzeniu Ogólnemu Synodu Biskupów, które odbyło się w 2011 r. nt.: «Biskup sługą Ewangelii Jezusa Chrystusa dla nadziei świata». Jej egzemplarz Benedykt XVI podarował każdemu uczestnikowi tegorocznego zgromadzenia.

Po zakończeniu porannej sesji Synodu Ojciec Święty spotkał się z grupą katolickich patriarchów i biskupów z Bliskiego Wschodu. Byli to: chaldejski biskup pomocniczy i protosyncellus w archidiecezji bagdadzkiej Shlemon Warduni, ormiański patriarcha Cylicji Nerses Bedros XIX Tarmouni, syryjski patriarcha Antiochii Ignacy Józef III Younan, koptyjski biskup Assiut, Lycopolis Kyrillos William, melchicki patriarcha Antiochii Grzegorz III Laham, maronicki patriarcha Antiochii Béchara Boutros Rai.

Po południu pod przewodnictwem kard. Tonga Hona odbyła się XII kongregacja generalna. Wzięło w niej udział 249 ojców synodalnych, z których 26 zabrało głos. Wypowiedzi dotyczyły praw człowieka, kwestii społecznych, o czym w szczególności mówili minister generalny franciszkanów o.José Rodríguez Carballo i jego współbrat kard. Wilfrid Fox Napier, metropolita Durbanu w RPA. Prefekt Kongregacji dla Kościołów Wschodnich kard. Leonardo Sandri przypomniał o prześladowaniach Kościołów w Afryce Południowej. Przewodniczący Konferencji Episkopatu Niemiec abp Robert Zollitsch powiedział, że nowa ewangelizacja ma pomagać współczesnemu człowiekowi w odkrywaniu śladów Boga w życiu codziennym. Na temat świętości wypowiedział się prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych kard. Angelo Amato, mówiąc, że jest ona kluczem do ewangelizacji. O tym, że politycy odwracają się od Kościoła mówił bp Jorge Herbas Balderrama OFM z Boliwii; o antyklerykalizmie międzynarodowych organizacji finansowych, o szerzeniu się sekt i zagrożeniach ze strony ekstremistów islamskich — bp Gabriel Akwasi Ababio Mante z Ghany, a bp Ladislav Nemet SVD z Serbii — o potrzebie ponownego rozpoczęcia misji ludowych i przystosowaniu ich do doby współczesnej. Została również poruszona kwestia praw człowieka. Bp Shlemon Warduni z chaldejskiej kurii w Babilonii mówił o wciąż bardzo trudnej sytuacji w Iraku.

Po zakończeniu XII kongregacji generalnej ojcowie uczestniczyli w projekcji filmu Dzwony Europy.

Wtorek 16 października

W porannej, XIII kongregacji generalnej uczestniczyło 253 ojców synodalnych, z których 22 zabrało głos; przewodniczył jej kard. Francisco Robles Ortega. Przed rozpoczęciem prac abp Nikola Eterović, sekretarz generalny Synodu Biskupów, odczytał po łacinie wypowiedź na piśmie przesłaną przez 90-letniego bpa Lucasa Ly Jingfenga z Chin, będącą prawdziwym świadectwem wiary.

Podczas XIII kongregacji uwaga ojców skierowana była na bardzo trudną sytuację ludności na Haiti, kraju kompletnie zniszczonego przed 2 laty przez trzęsienie ziemi. O tamtejszych problemach mówił haitański biskup Launay Saturné. Kard. Kurt Koch, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan, mówił o ekumenicznym wymiarze nowej ewangelizacji. O ekumenizmie i dialogu międzyreligijnym jako istotnym wyzwaniu dla nowej ewangelizacji mówił także beniński biskup Clet Feliho, który podkreślił, że potrzebni są duszpasterze «przekonani i dobrze uformowani» w zakresie społecznej nauki Kościoła, po to, aby w innym potrafili dostrzec brata, z którym można przebyć pewien odcinek wspólnej drogi. Maltański biskup Mario Grech poruszył bolesną kwestię licznych nieudanych związków małżeńskich; wyraził też nadzieję, że Synod sformułuje przesłanie skierowane do licznych par, które nie są w pełnej jedności z Kościołem, ponieważ żyją w nieuregulowanych związkach. Abp Claudio Maria Celli, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Środków Społecznego Przekazu, powiedział, że «nowe środki przekazu radykalnie zmieniają naszą kulturę i stwarzają nowe sposoby przekazywania Ewangelii», i chociaż Kościół jest już obecny w przestrzeni cyfrowej, jednak «należy zmienić język i styl przekazu». Trzeba — dodał — «dowartościować ‘głosy‘ licznych katolików w blogach, aby mogli oni ewangelizować, prezentować naukę Kościoła i odpowiadać na pytania innych osób». Tematem poruszonym podczas tej kongregacji była także posługa miłosierdzia wobec chorych, o czym mówił abp Zygmunt Zimowski, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia i Chorych. Natomiast metropolita warszawski Kazimierz Nycz w swojej wypowiedzi zwrócił uwagę na potrzebę odpowiedniej katechezy we wspólnotach. Niektóre swobodne wypowiedzi poświęcone były m.in. stałemu wzrostowi liczby ubogich. Stwierdzono w nich, że nowa ewangelizacja dokonuje się również za pośrednictwem nowego spotkania z ubogimi. Na zakończenie zabrało głos 7 audytorów.

Po południu, w obecności Papieża, odbyły się obrady XIV kongregacji generalnej pod przewodnictwem kard. Ortegi, podczas której głos zabrało 9 z 246 ojców synodalnych oraz 6 bratnich delegatów: metropolita wołokołamski Hilarion (Alfiejew), przewodniczący Wydziału Zewnętrznych Kontaktów Kościelnych Patriarchatu Moskiewskiego; o. Massis Zobouian, dyrektor Christian Education Department of the Catholicosate of the Holy See of Cilicia (Liban) — przedstawiciel Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego; Timothy George, dziekan Beeson Divinity School of Samford University (USA) — przedstawiciel Światowego Aliansu Baptystów; Sarah F. Davis, wiceprzewodnicząca Światowej Rady Metodystów (USA); bp Steven Croft — przedstawiciel Wspólnoty anglikańskiej; bp Siluan [Şpan], ordynariusz prawosławnej diecezji rumuńskiej we Włoszech — przedstawiciel rumuńskiego patriarchatu prawosławnego, a także specjalnie zaproszony gość, brat Alois, przeor ekumenicznej Wspólnoty z Taizé.

Na rozpoczęcie prac kongregacji Watykański Sekretarz Stanu kard. Tarcisio Bertone poinformował zebranych, że Benedykt XVI polecił wysłać delegację do Damaszku w Syrii, aby wyrazić udręczonej ludności tego kraju, w imieniu Synodu Biskupów i własnym, solidarność i bliskość oraz zachęcić do porozumienia przy poszanowaniu praw i obowiązków wszystkich. Wystąpienia ojców były poświęcone zasadniczej roli parafii oraz potrzebie współpracy Kościołów katolickiego i prawosławnego na rzecz obrony chrześcijaństwa. «25 tys. parafii istniejących we Włoszech — podkreślił metropolita Genui i przewodniczący Konferencji Episkopatu Włoch kard. Angelo Bagnasco — tworzy sieć bliskości i dziedzictwo, którego nie można zaprzepaścić». Według kardynała, «obecność we Włoszech licznych emigrantów chrześcijańskich jest łaską, stanowią oni często budujący przykład dla wierzących». Natomiast metropolita Hilarion (Papież spotkał się z nim na zakończenie XIV kongregacji) wyraził wielkie zaniepokojenie katastrofalną sytuacją humanitarną wSyrii. Wezwał katolików i prawosławnych, aby wspólnie przeciwstawili się przemocy wobec chrześcijan. «Potrzebna jest współpraca — powiedział — nie możemy pozwolić na to, żeby tysiące chrześcijan opuszczało swoje kraje z powodu prześladowań; musimy zwrócić uwagę wspólnoty międzynarodowej na trudne warunki, w jakich zmuszeni są żyć chrześcijanie. Połączmy nasze wysiłki, aby móc odpowiedzieć na nowe wyzwania».

Środa 17 października

Porannej, XV kongregacji generalnej przewodniczył kard. Monsengwo Pasinya. Uczestniczyło w niej 253 ojców synodalnych, a 25 zabrało głos.

Papież zdecydował zwołać w Rzymie w czerwcu 2013 r. spotkanie wszystkich nuncjuszów i delegatów apostolskich oraz stałych obserwatorów Stolicy Apostolskiej z okazji Roku Wiary — powiedział w swoim wystąpieniu kard. Tarcisio Bertone. Wypowiedź kardynała poświęcona była wkładowi, jaki przedstawiciele papiescy i wszystkie instytucje Stolicy Apostolskiej mogą wnieść w nową ewangelizację. Następnie głos zabrał kard. Marc Ouellet, prefekt Kongregacji ds. Biskupów, który nawiązał do wystąpień ojców zachęcających do odnowy Kościoła. Innym tematem, który często powracał w wypowiedziach podczas XV kongregacji, była parafia. O jej podstawowej roli mówił kard. Agostino Vallini, papieski wikariusz diecezji rzymskiej. Ewangelizacji w trudnych warunkach poświęcono wiele miejsca w drugiej części kongregacji. Mowa była np. o Gwinei, z której w 1967 r. zostali wydaleni wszyscy misjonarze; o Egipcie, gdzie — jak przypomniał koptyjski biskup Kyrillos William — pomimo postępującej islamizacji kraju «uczniowie Jezusa obecni są nie tylko jako wspólnota, ale posiadają 170 szkół, do których uczęszczają również muzułmanie, oraz liczne szpitale i ośrodki zdrowia w całym kraju». Bp Soane Patita Paini Mafi z Tonga wzywał chrześcijan do pokory, której brakuje w naszej epoce. Abp Piotr Herkulan Malczuk, ordynariusz ukraińskiej diecezji kijowsko-żytomierskiej, mówił o rozkwicie wiary na Ukrainie; abp Zbigniew Stankiewicz, metropolita Rygi na Łotwie — o grupach i ruchach kościelnych; natomiast bp Janusz Wiesław Kaleta, ordynariusz Karagandy i administrator apostolski Atyrau w Kazachstanie — o formacji rodzin. Głos zabrały również dwie audytorki: Amerykanka — s. Mary Lou Wirtz FCJM, przewodnicząca Międzynarodowej Unii Przełożonych Generalnych zakonów żeńskich (UISG), i Włoszka — Maria Voce, przewodnicząca Ruchu Focolari.

Na zakończenie kongregacji ojcom synodalnym pokazano migawki z amerykańskiego filmu dokumentalnego Jerzy Popiełuszko: Messenger of the Truth, który w całości mogli oni obejrzeć wieczorem w Instytucie Maria Bambina.

Po południu, w obecności Ojca Świętego, odbyła się XVI kongregacja generalna. Przewodniczył jej również kard. Pasinya, a uczestniczyło w niej 254 ojców synodalnych. Na rozpoczęcie kongregacji relator generalny Synodu kard. Donald William Wuerl wygłosił obszerną Relatio post disceptationem, w której podsumował dotychczasowe dyskusje w auli nad tematem XIII zgromadzenia synodalnego oraz nakreślił linie postępowania w celu ułatwienia pracy w circuli minores. Po czym nastąpiło 15 swobodnych wypowiedzi ojców, którzy jednogłośnie wyrazili uznanie dla kard. Wuerla za jego «wyczerpującą i treściwą relację». Następnie głos zabrało również 7 audytorów i audytorek, wśród nich Hiszpan — Francisco José Gómez Argüello Wirtz, współzałożyciel Drogi Neokatechumenalnej, i Francuz — Michel Roy, sekretarz generalny Międzynarodowego Caritasu.

Czwartek 18 października

Ojcowie synodalni pracowali w grupach językowych — circuli minores; w drugiej sesji uczestniczyło ich 250, a w trzeciej — 243. Natomiast 18 ojców, którzy nie zabrali głosu w auli synodalnej, złożyło w Sekretariacie Synodu wypowiedzi na piśmie.

Tego samego dnia odbyła się konferencjaprasowa,podczas której na temat przebiegu prac synodalnych wypowiedzieli się kard. Tong Hon, kard. Monsengwo Pasinya i abp Światosław Szewczuk.

Piątek 19 października

XVII kongregacja generalna odbyła się rano, w obecności Papieża, i uczestniczyło w niej 257 ojców synodalnych. Pracami kierował kard. John Tong Hon. Oprócz relatorów z 12 circuli minores głos zabrali: bratni delegat prof. Michel Weinrich, wykładowca na Ewangelickim Wydziale Teologicznym niemieckiego Uniwersytetu Ruhr w Bochum, oraz 7 audytorów i audytorek. Wśród nich byli włoski katecheta Tommaso Spinelli, najmłodszy, 23-letni uczestnik Synodu, który zachęcał kapłanów, aby dawali przykład odwagi, siły i wiarygodności całej wspólnocie chrześcijańskiej, a także Polka, Ewa Kusz, była przewodnicząca Światowej Konferencji Instytutów Świeckich.

Sekretarz generalny Synodu Biskupów abp Nikola Eterović podał m.in. do wiadomości, że rozpoczęła się zbiórka ofiar ojców synodalnych, które zostaną przeznaczone na pomoc dla ludności syryjskiej.

Po południu odbyła się kolejna sesja prac w circuli minores, w których uczestniczyło 239 ojców.

Sobota 20 października

W porannej, XVIII kongregacji generalnej uczestniczyło 250 ojców; pracami kierował przewodniczący delegowany kard. Francisco Robles Ortega. Rozpoczęto ją pierwszym głosowaniem, aby wybrać 12 członków Rady Sekretariatu Generalnego XIII Zwyczajnego Zgromadzenia Synodu Biskupów; 3 pozostałych mianował Papież. Kard. Giuseppe Betori, arcybiskup florencki, przewodniczący Komisji ds. Orędzia, zaprezentował i odczytał w auli pierwszy projekt Orędzia do ludu Bożego XIII Zgromadzenia Synodu, którego nowością, w porównaniu z orędziami poprzednich zgromadzeń ogólnych Synodu Biskupów, są «specjalne przesłania skierowane do kontynentów», ponieważ ich «sytuacje bardzo się różnią».

Kongregacja zakończyła się wcześniej, aby ojcowie synodalni mogli wziąć udział w uroczystości wręczenia przez Papieża Nagrody Ratzingera.

Poniedziałek 22 października

W tym dniu nie odbyły się kongregacje generalne, bowiem ojcowie synodalni pracowali nad propozycjami (Propositiones) wysuniętymi przez poszczególne grupy językowe.

Wtorek 23 października

Porannej, XIX kongregacji generalnej, która odbyła się w obecności Benedykta XVI, przewodniczył kard. Monsengwo Pasinya, a wzięło w niej udział 258 ojców synodalnych. Na jej rozpoczęcie kard. Tarcisio Bertone oznajmił, że misja delegacji Synodu w Syrii — którą Papież polecił tam wysłać — zostanie odroczona ze względu na «powagę sytuacji», a delegacja ta, wyjedzie prawdopodobnie nie wcześniej niż po zakończeniu Synodu i jej skład zostanie zmieniony. Po wystąpieniu kard. Bertone sekretarz generalny Synodu Biskupów abp Nikola Eterović wyraził solidarność wszystkich uczestniczących ojców z episkopatem i chrześcijanami Demokratycznej Republiki Konga w związku z porwaniem trzech misjonarzy augustiańskich od Wniebowzięcia, do którego doszło w regionie Butembo, w północno-wschodniej części kraju. Hierarcha przyłączył się też do apelu Konferencji Episkopatu tego afrykańskiego kraju o ich uwolnienie. Następnie abp Eterović wprowadził w prace zgromadzenia, informując, że przedstawionych zostało 326 propozycji, które po uważnej analizie zredukowano do 57. Kard. Donald William Wuerl, relator generalny, i abp Pierre-Marie Carré, sekretarz specjalny Synodu, odczytali po łacinie listę propozycji, które zostały ujęte w czterech działach: charakter nowej ewangelizacji, kontekst aktualnej misji Kościoła, odpowiedzi duszpasterskie na sytuacje naszych czasów oraz promotorzy i uczestnicy nowej ewangelizacji. Po czym odbyło się drugie głosowanie na członków Rady Synodu. Zostali wybrani: dla Afryki — kardynałowie Napier, Turkson i Monsengwo Pasinya; dla Ameryki — kardynałowie Dolan i Scherer oraz bp Silva Retamales; dla Azji i Oceanii — kardynałowie Gracias i Pell oraz abp Tagle; dla Europy — kardynałowie Schönborn i Erdő oraz abp Forte. Następnie abp Eterović odczytał zebranym po łacinie odpowiedź na przesłanie chińskiego biskupa Lucasa Ly Jingfenga, którą zredagował z przewodniczącymi delegowanymi Synodu.

Po południu odbyła się kolejna sesja prac w grupach językowych, circuli minores, w której uczestniczyło 249 ojców synodalnych.

Środa 24 i czwartek 25 października

Ojcowie synodalni kontynuowali prace w circuli minores nad przygotowaniem wspólnych poprawek do Propositiones. Wypowiedzi na piśmie wręczyło 3 ojców i jeden bratni delegat, przedstawiciel Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego. Wieczorem ojcowie obejrzeli wraz z Papieżem film dokumentalny Sztuka i wiara — «Via Pulchritudinis».

Piątek 26 października

Rano odbyła się XX kongregacja generalna, w której pod przewodnictwem kard. Johna Tonga Hona uczestniczyło 258 ojców synodalnych. Na rozpoczęcie prac tej kongregacji kard. Giuseppe Betori, przewodniczący Komisji ds. Orędzia; abp Pierre-Marie Carré, sekretarz specjalny; abp Luis Antonio G. Tagle, wiceprzewodniczący tejże Komisji, dokonali prezentacji w auli synodalnej orędzia duszpasterskiego, nuntius, do ludu Bożego, które następnie ojcowie jednogłośnie zaaprobowali. Definitywny tekst orędzia został przedstawiony po włosku, angielsku, francusku, hiszpańsku i niemiecku.

W drugiej części XX kongregacji generalnej wypowiedzieli się bratni delegat bp Ireneusz (Bulović), przedstawiciel serbskiego Kościoła prawosławnego, oraz 18 audytorek i audytorów. Rita María Petrirena Hernández, odpowiedzialna za wydział koordynacji duszpasterskiej Konferencji Episkopatu Kuby, opowiedziała o swoim doświadczeniu we wspólnocie chrześcijańskiej w tym kraju. José María Simón Castellví, prezes Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Lekarzy Katolickich, mówił o śmiertelności kobiet w krajach ubogich i o konieczności przygotowania swego rodzaju planu «Marshalla» na rzecz macierzyństwa.

XXI kongregacja generalna odbyła się po południu, w obecności Ojca Świętego i pod przewodnictwem kard. Tonga Hona. Uczestniczyło w niej 249 ojców synodalnych. Na rozpoczęcie prac relator generalny Synodu kard. Wuerl i sekretarz specjalny abp Carré odczytali pierwsze 34 Propositiones, dotyczących migracji, nauki społecznej Kościoła, nawrócenia, katechezy dorosłych, katechizmu i katechetów, teologii, ludzi chorych, sakramentu pokuty, wyzwań naszych czasów, świadectwa w zsekularyzowanym świecie. Podczas tej kongregacji abp Eterović podał listę wszystkich członków Rady Sekretariatu Generalnego XIII Zgromadzenia Synodu.

Sobota 27 października

Rano, w obecności Papieża, odbyła się ostatnia, XXII kongregacja generalna — poświęcona prezentacji i zatwierdzeniu ostatecznej listy Propositiones — w której uczestniczyło 252 ojców synodalnych. Sesji przewodniczył kard. Francisco Robles Ortega. Na rozpoczęcie abp Carré i kard. Wuerl odczytali listę pozostałych 24 Propositiones. Natomiast po słowach jednego z przewodniczących delegowanych, kard. Laurenta Monsengwa Pasinyi, głos zabrał Benedykt XVI. Poinformował on zebranych, iż postanowił zmienić kompetencje niektórych dykasterii Kurii Rzymskiej. Sprawami seminariów będzie się zajmowała Kongregacja ds. Duchowieństwa, a nie, jak dotychczas, Kongregacja Edukacji Katolickiej; natomiast sprawami dotyczącymi katechezy, które należały do kompetencji Kongregacji ds. Duchowieństwa, zajmie się Papieska Rada ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji. Zapowiedział również, że napisze w tej sprawie list apostolski w formie motu proprio. W swoim przemówieniu Papież pozdrowił także ojców synodalnych i podziękował im za pracę w tych tygodniach.

W drugiej części porannej kongregacji wypowiedziało się 3 audytorów, a 2 audytorki złożyły wypowiedzi na piśmie.

Przed południem odbyła się konferencja prasowa w watykańskiej Sala Stampa, podczas której kard. Wuerl, abp Carré i abp Michalik przedstawili dziennikarzom ostateczną listę Propositiones; jest ich 58 i posłużą one Benedyktowi XVI do napisania posynodalnej adhortacji apostolskiej.