Wstęp. Reformacja niemiecka w kontekście historycznym

Rolf Decot

MAŁA HISTORIA REFORMACJI W NIEMCZECH

ISBN: 978-83-7318-743-6

wyd.: WAM 2007

WSTĘP

REFORMACJA NIEMIECKA W KONTEKŚCIE HISTORYCZNYM

Reformacja uważana jest słusznie za jedno z najważniejszych wydarzeń w historii Niemiec, Europy, a nawet świata. Nowsze badania wykazały wprawdzie, że przełom, jaki ona przyniosła, nie był tak wielki, jak przez długi czas sądzono, bowiem wiele politycznych, społecznych i ekonomicznych procesów, które ujawniły się w owym okresie, miało swój początek już w późnym średniowieczu i przetrwało ten burzliwy okres. Reformacja była złożonym współdziałaniem bardzo różnych sił. Pierwszoplanową rolę jako swoisty zapłon odgrywały niewątpliwie ówczesne problemy teologiczne. W związku z tym właśnie Marcin Luter jest osobą łączoną słusznie z początkami reformacji. Przeobrażenie społeczeństwa i Kościoła, zainicjowane przez ten ruch, nastąpiłoby w tej czy innej formie również bez Marcina Lutra, jednakże to właśnie on stał się w tym procesie główną postacią, a jego stanowisko teologiczne zdeterminowało tok historii. Należy jednak rozróżniać między intencją teologiczną Lutra a politycznymi, socjalnymi i społecznymi implikacjami tej intencji oraz praktycznym urzeczywistnieniem reformacji.

Główną postacią okresu reformacji jest więc Marcin Luter (1483-1545). To od niego w czasach potrzebujących reformy i domagających się jej pochodziły decydujące impulsy. To on miał pewną koncepcję teologiczną, jemu chodziło o duszpasterstwo, o praktyczne i konkretne religijne lęki i troski ludzi, najpierw u siebie samego, potem u współchrześcijan w ogóle. Jego idee miały przy tym taką siłę wybuchową, że działały nie tylko w sferze teologicznej i kościelnej, lecz powodowały zmiany w dziedzinie politycznej, społecznej i ekonomicznej. Potem pojawiły się takie skutki tych procesów, których Luter początkowo nie dostrzegał, których nie chciał, a także nie akceptował. W decydujących latach reformacji 1517- 1525 nakładają się na siebie i wiążą ze sobą różne koncepcje zmierzające do zmiany impulsów i idei Lutra. Potem ta skumulowana siła reformatorska rozłożyła się na poszczególne ruchy i straciła wiele ze swego początkowego impetu.

Szesnastowieczna reformacja jest z jednej strony zakończeniem ponad dwustuletniego procesu reform, a ściślej mówiąc: wysuwanego od tak długiego czasu żądania reformy Kościoła i państwa w głowie i członkach, z drugiej zaś przejawem nieodwracalnego złamania średniowiecznej jedności na rzecz rozczłonkowania — najpierw świata państw europejskich, a następnie także dawnego, odziedziczonego po starożytności Kościoła.

opr. aw/aw