Grzechy cudze
O grzechach, które prawdopodobnie by nie zaistniały bez udziału drugich osób, a w każdym razie ich popełnienie byłoby znacznie utrudnione - wprowadzenie
Andrzej Zwoliński
GRZECHY CUDZE
ISBN: 978-83-7505-353-1
wyd.: WAM 2009
| Spis treści | |
| Czy grzech innych może być moim? | 5 |
| Czyn ludzki | 6 |
| Normy oceny moralnej | 11 |
| Prawo naturalne. Sumienie | 16 |
| Społeczny aspekt czynu | 21 |
| „Grzechy cudze” | 26 |
| Zło grzechów cudzych | 30 |
| Trudna tożsamość | 34 |
| 1. RADZIĆ DO GRZECHU | 41 |
| Rozeznanie jako warunek wyboru | 41 |
| Przynęta w słowach | 45 |
| Metody dezinformacji | 50 |
| Agitacja jako masowa „zła rada” | 56 |
| Propaganda jako rozpowszechnianie „złej rady” | 62 |
| Obraz jako „zła rada” | 66 |
| 2. ROZKAZYWAĆ DRUGIEMU DO GRZECHU | 72 |
| Potrzeba autorytetu i posłuszeństwa | 73 |
| Ślepe posłuszeństwo | 79 |
| Różne postacie rozkazów | 86 |
| Odpowiedzialność zrzucana na rozkazodawców | 95 |
| Odpowiedzialność przełożonych | 100 |
| „Bardziej słuchać Boga niż ludzi” | 105 |
| 3. ZEZWALAĆ NA GRZECH DRUGIEGO | 111 |
| Zakaz | 111 |
| Brak zakazu w kulturze | 116 |
| Zło w kulturze | 124 |
| Uzasadnienia znoszenia zakazów | 132 |
| Antypedagogika | 134 |
| O czuwanie nad wartościami | 138 |
| 4. POBUDZAĆ DO GRZECHU | 141 |
| Inżynieria społeczna | 142 |
| Tworzenie opinii publicznej | 148 |
| Reklama | 155 |
| Naśladownictwo | 161 |
| Korupcja | 168 |
| Przemoc | 175 |
| 5. POCHWALAĆ GRZECH DRUGIEGO | 183 |
| Pochlebstwo i jego rodzaje | 184 |
| Fałszywe autorytety | 192 |
| Pochlebstwa twórców wobec władzy | 198 |
| Piosenki i pieśni na cześć | 203 |
| Zło pochlebstwa | 206 |
| Odpowiedzialność i upomnienie braterskie | 210 |
| 6. MILCZEĆ NA GRZECH CUDZY | 215 |
| Fenomen milczenia i jego cena | 216 |
| Spirala milczenia | 224 |
| Pamięć manipulowana | 235 |
| Zjawisko lustracji w Polsce i poza nią | 242 |
| Zwolennicy lustracji | 251 |
| Kościół o mówieniu prawdy | 254 |
| 7. NIE KARAĆ GRZECHU | 265 |
| Sprawiedliwość i kara | 266 |
| Ograniczyć karanie (np. utylitaryzm) | 276 |
| Bezprawie (np. komunizm) | 280 |
| Zbrodnie nierozliczone | 295 |
| Wychowanie a system kar i nagród | 303 |
| Co czynić? | 312 |
| 8. POMAGAĆ DO GRZECHU | 316 |
| Człowiek oczekuje pomocy i niesie pomoc | 318 |
| Problem społecznej bierności | 323 |
| Dozwolona i niedozwolona pomoc | 330 |
| Współpracownicy złej władzy | 340 |
| Ocena współpracy ze złem | 346 |
| 9. UNIEWINNIAĆ GRZECH CUDZY | 353 |
| Słowo, które manipuluje oceną moralną | 354 |
| Pseudoreligia jako kłamstwo | 363 |
| Fałszywa moralność | 371 |
| Nauka jako źródło niesprawiedliwości | 380 |
| Bezprawne prawo | 388 |
| Uniewinnić znaczy odkupić | 392 |
| ZAMIAST ZAKOŃCZENIA | |
| Jak wychowywać Judasza? | 398 |
ZAMIAST WPROWADZENIA
Czy grzech innych może być moim?
Stare polskie przysłowie powiada, że Złodziejem jest ten, który kradnie, i ten, który worek trzyma. W wielu sytuacjach grzech nie mógłby zaistnieć, gdyby nie rozkaz, zachęta innych, zła rada, ich pochwała zamiaru lub pomoc, a potem milczenie, brak kary czy nawet uniewinnianie grzechów cudzych.
Starszy brat namawia młodszego do kradzieży lub kłamstwa... Ktoś namawia drugiego do zła.
Przełożony rozkazuje podwładnemu wykonać czyn, z którym nie zgadza się jego sumienie... Ktoś każe drugiemu czynić zło. Uczeń okrada płaszcze w szatni szkolnej, a jego kolega nie upomina go, zezwala na to... Wiem, że ktoś czyni źle, a ja mu na to zezwalam. Dwóch chłopców się bije, jeden atakuje drugiego, a cała klasa otacza ich kołem i zachęca okrzykami do coraz większej przemocy... Zachęcać kogoś, pobudzać, aby uczynił grzech. Hardość i brak kultury ze strony młodego człowieka wobec starszego są pochwalone jako dobry „styl życia”, „bo im się należy, by zrozumieli swe miejsce w życiu”... Ktoś chwali bliźniego za zły czyn. Atak ze strony agresywnych bandytów na bezbronną staruszkę kwitowany jest milczeniem wszystkich świadków tego zdarzenia... Ktoś wie o ciężkich przewinieniach, a nie mówi temu, komu powinien powiedzieć. Milczenie umacnia czyniącego zło w złu.
Brak kary ze strony rodziców za złe zachowanie dzieci... Ktoś zachęca w ten sposób czyniącego zło do dalszych tego typu działań. Złodziej poszukuje wspólnika do realizacji zamierzonej kradzieży... Ktoś wspomaga drugiego w taki sposób, że umożliwia dokonanie złego czynu.
Ukarany awanturnik znajduje często takich, którzy go bronią... Wolno bronić człowieka, np. w sądzie przez obrońcę, ale nigdy nie wolno bronić samego grzechu i złego postępowania.
Są więc takie grzechy, których co prawda sami nie popełniamy, ale odpowiadamy za nie, gdyż bez udziału w nich osób drugich prawdopodobnie by one nie zaistniały, w każdym razie ich powstanie byłoby znacznie utrudnione.
opr. aw/aw
