Marcjonizm

Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ

LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych

z indeksem angielsko-polskim

Przełożyli Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak

Wydawnictwo WAM, Kraków 2002

Marcjonizm

Ascetyczny ruch dualistyczny, zapoczątkowany przez Marcjona pochodzącego z Pontu w Azji Mniejszej, który przybył do Rzymu ok. roku 140, a w roku 144 został wyłączony ze wspólnoty kościelnej. W napisanych przez siebie Antytezach utrzymywał on, że Stwórca (albo Demiurg) i prawo Starego Testamentu są nie do pogodzenia z Bogiem miłości i łaski, którego głosił Jezus. Na tej podstawie odrzucał on całkowicie hebrajskie księgi Pisma Świętego, a przyjmował tylko Listy św. Pawła i okaleczoną Ewangelię św. Łukasza. Osobę i dzieło Chrystusa interpretował podobnie jak dokeci. Przez jakiś czas Marcjon miał wielu zwolenników, a więksi teologowie, tacy jak św. Ireneusz z Lyonu (ok. 130 — ok. 200) i Tertulian (ok. 160-ok. 220) zbijanie jego poglądów uważali za swój obowiązek. Ukształtowanie się kanonu Pisma Świętego dokonało się częściowo w odpowiedzi na jego błędne nauczanie. Pod koniec III stulecia jego zwolennicy przeważnie stali się manichejczykami. Marcjońskie odrzucanie albo lekceważenie Starego Testamentu pozostało powtarzającą się pokusą dla chrześcijan. Zob. demiurg, doketyzm, dualizm, kanon Pisma Świętego, manicheizm.

opr. mg/mg