Molinizm

Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ

LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych

z indeksem angielsko-polskim

Przełożyli Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak

Wydawnictwo WAM, Kraków 2002

Molinizm

Doktryna rozwinięta przez hiszpańskiego jezuitę, Ludwika Molinę (1535-1600) o stosunku zachodzącym między wolną wolą, a łaską. Bóg daje łaskę, tak porządkuje okoliczności, żeby wydała ona właściwy owoc i przewiduje nasze przyszłe postępowanie. Ponieważ jednak to przewidywanie „zależy” od naszych wolnych decyzji, Molina je nazywa scientia condicionata (łac „wiedza uwarunkowana”) albo scientia media (łac. „wiedza pośrednia”): wiedza zależna od przyszłych ludzkich decyzji i czynności. Temu systemowi sprzeciwili się dominikanie, szczególnie Dominik Banez (1528-1604). Banez podkreślał nadrzędną wolność Boga i mówił o Bożym współdziałaniu z ludzkimi czynnościami jako o praemotio physica (łac. „uprzednie fizyczne poruszenie”); pojęcie to — jak się wydaje — nie oddaje pełnej sprawiedliwości ludzkiej wolnej woli. W latach 1598-1607 działała w Rzymie komisja De auxiliis, ale nie znalazła ona drogi wyjścia. Skończyło się na tym, że komisja zakazała jezuitom piętnowania dominikanów jako „kalwinów”, a dominikanom znowu nazywania jezuitów „pelagianami” (zob. DH 1997, 2008). Ta dyskusja dowodzi, że najgłębsze zagadnienia teologiczne nie znajdują ostatecznej zadowalającej odpowiedzi. Tajemnica Boża ma pierwsze i ostatnie słowo. Zob. kalwinizm, łaska, pelagianizm, scientia media, semipelagianie, tajemnica, teologia negatywna, wiedza uprzednia, wolna wola.

opr. mg/mg