Wiara inaczej czyli przesądy i zabobony w życiu katolika

Przesądy, zabobony, gusła, wróżby... wydawałoby się, że jest to już zamierzchła przeszłość, że w XXI wieku nikt już nie wierzy w tego typu pogańskie praktyk i pojęcia. A jednak...

W naszym cywilizowanym świecie, w licznych dziedzinach nowoczesnego zdawałoby się życia, wielu z nas zachowuje przesądny sposób myślenia, często nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Warto więc uświadomić sobie i odkryć, w jaki sposób dawne przesądy i praktyki magiczne, które przetrwały od czasów naszych przodków do chwili obecnej, funkcjonują w drobnych, niepozornych przejawach życia codziennego i wywierają wcale niemały wpływ na nasz sposób myślenia i postępowania.

Przyjrzyjmy się przynajmniej niektórym z nich. Ileż osób np. nie przywita się z gośćmi, zanim ci nie przekroczą progu. Gdybyśmy spróbowali zapytać, dlaczego nie podają ręki „przez próg”, odpowiedzą najczęściej: „bo to niedobrze”. Skąd wziął się ten przesąd? Otóż pochodzi on jeszcze z czasów pogańskich, kiedy to próg stanowił miejsce szczególne i był nie tylko granicą między domem a światem zewnętrznym, ale miejscem, gdzie chowano ludzi, którzy zmarli śmiercią nienaturalną. Dlatego wierzono, iż na progu lub pod progiem, przesiadują dusze pochowanych tam osób w towarzystwie innych, przybyłych w odwiedziny z cmentarza. Wiara ta zrodziła związane z progiem liczne rytuały i praktyki obrzędowe takie jak wesela, narodziny, pogrzeby. To właśnie z tych wierzeń wziął się np. zwyczaj przenoszenia przez próg panny młodej, która przechodząc sama mogłaby nieopatrznie potrącić jakiegoś ducha, co spowodowałoby jej śmierć. Próg był też miejscem praktyk magicznych, pod niego podkładano między innymi różne zauroczone przedmioty, które miały szkodzić ludziom i zwierzętom. Dziś już nikt nie wierzy w obecność duchów na progach domów, ale przesądy związane z tym szczególnym miejscem pozostały.

Innym przykładem przesądów może być przepowiadanie przyszłych wydarzeń na podstawie zachowania się przedmiotów martwych. Zegar stanął, choć był nakręcony, obrączka spadła z palca, ze ściany spadł obraz mimo, iż był dobrze przytwierdzony. To tylko kilka przykładów, które jedni określają jako złośliwość przedmiotów martwych, inni zaś zastanawiają się, co też takie wydarzenia mogłyby znaczyć. Tego typu niewyjaśnione zachowania przedmiotów nasi przodkowie przypisywali duchom, przeważnie złym, które w taki właśnie sposób miały dawać swoiste znaki. I tak, np. zegar, który stanął nagle, mimo iż był nakręcony miał wróżyć śmierć. Podobne wróżby wiążą się ze spadającym ze ściany obrazem. Przesądy związane z obrączką są nie mniej pesymistyczne. I tak, fatalną wróżbą było upuszczenie obrączki przed ołtarzem. Zgubienie obrączki wróżyło nieszczęście w małżeństwie. Niektórzy nadal uważają ten przesąd za prawdziwy.¹

Istnieje jeszcze wiele innych przesądów, które do dziś wywierają wpływ na sposób myślenia i działania katolików. Należą do nich chociażby przesądy związane z rozbitym lustrem, rozsypaną solą, czarnym kotem, feralnymi dniami, wiarą w sny i moc amuletów.

Jak ma się to do naszej wiary, która zgodnie z Katechizmem Kościoła Katolickiego ma być osobowym przylgnięciem człowieka do Boga i dobrowolnym uznaniem całej prawdy, którą Bóg objawił. Dalej Katechizm wyjaśnia: „jest więc słuszne i dobre powierzyć się całkowicie Bogu i wierzyć w sposób absolutny w to, co On mówi. Byłoby rzeczą daremną i fałszywą pokładać taką wiarę w stworzeniu.”²

Taka postawa ma wynikać z wiary we wszechmoc Boga, który stworzył niebo i ziemię i wszystkim rozporządza zgodnie ze swoją wolą. To Bóg jest władcą historii i rządzi sercami i wydarzeniami według swego upodobania.³

Warto więc na początku XXI wieku, kiedy na naszych oczach odradzają się wierzenia i praktyki pogańskie wraz z różnego rodzaju rytuałami magicznymi i przesądami, uświadomić sobie Komu, jako chrześcijanie, zawierzyliśmy.

1

Por.Ziółkowska M., Oj, nie przez próg, nie przez próg. Warszawa 2001.
² Por. Katechizm Kościoła Katolickiego. Pallotinum 1994, s. 46-47.
³ Tamże, s.73.

opr. ab/ab