Eros, agape, osoba
W czasach ważnych pytań o rolę kobiety w Kościele, dopominania się o uznanie i podkreślenie kobiecej perspektywy, Andrea Milano wyjaśnia wiele nieporozumień. Czerpiąc również z feministycznej lektury Pisma Świętego, ukazuje niezwykłość kobiecości, jej bogactwo i piękno, jakie wyłaniają się z natchnionych tekstów. Wątkiem przewijającym się przez całość rozważań jest miłość – istota chrześcijaństwa – rozumiana nie tylko jako agape, ale także jako chciany przez Stwórcę eros.
Na początku niniejszej książki pragnąłbym zapoznać czytelnika z jej podziałem, występującymi kolejno po sobie i przeplatającymi się tematami, które tworzą całość. Dla jasności, niniejsza praca skierowana jest do wszystkich, bez wyjątku; zarazem pragniemy, aby jej najważniejszymi interlokutorkami były kobiety, a wśród nich badaczki feministyczne. Mamy nadzieję, że uda się nawiązać także z nimi – jeśli nie przede wszystkim z nimi – szczery i konstruktywny dialog.
Najpierw postaramy się przedstawić zasady interpretacyjne feministycznej egzegezy, zarówno tej nastawionej krytycznie, jak i tej nastawionej pozytywnie, prezentując osobiste stanowisko autora na temat metod odczytywania Biblii, do których, naturalnie, postara się on dostosować w niniejszej pracy (rozdz. 1-2). Następnie zostaną przedstawione badania na temat pewnych zagadnień, wybranych spośród tych najważniejszych i najciekawszych z całego Starego Testamentu, dotyczących kobiety i miłości, od Księgi Rodzaju, poprzez proroków, do Pieśni nad Pieśniami – aż do judaizmu, w którego historycznym i kulturowym kontekście pojawia się Jezus z Nazaretu (rozdz. 3-6). Później przejdziemy do wydarzenia, paradoksalnie, przepowiedzianego, a zarazem niesłychanego, jakim jest pojawienie się Jezusa pośród ludzi, co z kolei znajduje odbicie w Nowym Testamencie (rozdz. 7). Z Nim wiąże się z jednej strony postać Jego Matki, Maryi (rozdz. 8), a z drugiej strony fascynujące momenty Apokalipsy (rozdz. 10), wraz z natchnioną refleksją teologiczną autorów Nowego Testamentu. Ci ostatni najbardziej powiązani są z treścią niniejszej książki, a spośród nich najważniejszym jest tak szeroko omawiany a mało zrozumiany Paweł (rozdz. 9). Następnie zostanie przedstawione podsumowanie, czyli przemyślane zestawienie najistotniejszych kwestii, które stanowić mają klucze do zrozumienia problematyki kobiety i miłości w Biblii (rozdz. 11). Wszystko zmierza do wezwania, by kobiety i mężczyźni wspierali się wzajemnie w wysiłku coraz lepszego zrozumienia Biblii, poprzez które, w wierze, można usłyszeć rozbrzmiewające w niej słowo samego Boga (rozdz. 12).
Czytelnik nie powinien spodziewać się taniej powieści czy instant book, czyli pozycji jednorazowego użytku, którą można przejrzeć w pośpiechu, bez żadnego wysiłku i trudu, i od razu zrozumieć jej wnioski. Trzeba będzie się nieco zaangażować i okazać trochę cierpliwości, aby przeanalizować i prześledzić argumentację, która może się nawet wydać historyczną, filologiczną, egzegetyczną bądź teologiczną pedanterią. Mimo chęci autora, by ułatwić czytelnikowi zadanie, jest to konieczne i wynika z samych badanych tekstów, jeśli nie chcemy podejść do nich jedynie powierzchownie i łudzić się, że automatycznie je zrozumieliśmy, czytając je wieki później, w zdecydowanie różnych kontekstach kulturowych, na dodatek przetłumaczone z języka oryginalnego na zupełnie inny.
Autor ma nadzieję, że czytelnik, oprócz gotowości śledzenia jego przemyśleń, skłonny będzie cieszyć się z ewentualnych odkryć albo przynajmniej z pytań wywołanych jakimiś wątpliwościami. W ten sposób będzie miał ochotę wyjść poza ciekawość i poddać się osobistej przygodzie wejścia w Biblię, święty tekst żydów i chrześcijan, który z pewnością nie wyczerpał jeszcze swoich bogactw i nie odkrył wszystkich swoich tajemnic.
Andrea Milano (1938) – teolog, filolog i filozof włoski. Studiował na uczelniach w Europie i USA. Jest profesorem na Uniwersytecie Federico II w Neapolu, członkiem międzynarodowych stowarzyszeń i komitetów naukowych. Autor wielu książek, artykułów i haseł encyklopedycznych. Publikacja Kobieta i miłość w Biblii, będąca zwieńczeniem jego ponad piętnastoletnich poszukiwań naukowych, została wyróżniona nagrodą „Capri San Michele" w dziedzinie historii i antropologii.
Jest to fragment "Przedmowy" do książki: Andrea Milano, Kobieta i miłość w Biblii. Eros, agape, osoba", Wydawnictwo Bratni Zew.
Przez stulecia Biblię często cytowano w celu wysuwania argumentów mających na celu uzasadnienie stanu niższości i podporządkowania kobiet w życiu rodzinnym i społecznym. Książka Andrea Milano "Kobieta i miłość w Biblii", choć stanowi szczery i konstruktywny dialog z popularną dziś tak zwaną „feministyczną” egzegezą, jest skierowana do wszystkich, którzy pragną pochylić się nad szczególnym znaczeniem miłości i rolą kobiety w Biblii. Śledząc bogatą paletę znaczeniową słów, jakimi przez wieki filozofia i teologia posługiwała się dla wyrażenia pojęć różnych wymiarów miłości, autor skupia się przede wszystkim na godności kobiety jako osoby, pozostającej zawsze w relacji do osoby mężczyzny, ukazując niepowtarzalne, pełne bogactwa piękno kobiecości odmalowanej na kartach Starego i Nowego Testamentu. Proponuje podkreślenie personalizmu, który przejawia się w całym Piśmie Świętym i który, łącząc się z problematyką eros i agàpe, stanowi bardzo cenną nić rozpoznania najbardziej sprawiedliwych i szlachetnych przypadków współczesnego feminizmu.
opr. ac/ac