Orędzie miłosierdzia Bożego przekazane współczesnemu światu przez Jana Pawła II

Przejście Ojca Świętego Jana Pawła II do domu Ojca dnia 2 kwietnia 2005 r. dokonało się w wigilię święta Miłosierdzia Bożego. Ten zbieg okoliczności został odczytany przez wielu ludzi jako znak działania Bożego. Pan Jezus zabrał do siebie swojego wiernego sługę w dniu, w którym Kościół pielgrzymujący i Kościół w niebie cieszy się świętowaniem tajemnicy miłosierdzia. Dzień ten stał się uwieńczeniem całego ziemskiego życia wielkiego czciciela Bożego miłosierdzia, który ukazywał światu Boga bogatego w miłosierdzie w całym swoim nauczaniu na Stolicy Piotrowej.

W świetle tego wydarzenia pragnąłbym popatrzeć na życie niestrudzonego apostoła Bożego miłosierdzia, który najpierw jako biskup krakowski, a następnie jako Piotr naszych czasów nauczał o Bogu bogatym w miłosierdzie i zawierzał świat Bożemu miłosierdziu. Do takiego spojrzenia na tajemnicę Bożego miłosierdzia w życiu Jana Pawła II zachęca nas również Papież Benedykt XVI, który w II Niedzielę Wielkanocną 2006 r. podczas modlitwy «Anioł Pański» wypowiedział znamienne słowa: «Doceniając duchowe doświadczenie prostej zakonnicy, św. Faustyny Kowalskiej, Sługa Boży Jan Paweł II postanowił, że niedziela po Wielkanocy będzie w sposób szczególny poświęcona Bożemu Miłosierdziu; Opatrzność zrządziła, że umarł on dokładnie w wigilię tego dnia, powierzając się Bożemu miłosierdziu. Tajemnica miłosiernej miłości Boga zajmowała poczesne miejsce w pontyfikacie mojego czcigodnego Poprzednika. Przypomnijmy w szczególności Encyklikę Dives in misericordia z 1980 r. i konsekrację nowego sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie w 2002 r. Słowa, które wówczas wypowiedział, były swoistą syntezą jego nauczania i podkreślały, że kult Miłosierdzia Bożego nie jest drugorzędną formą pobożności, lecz tym, co integruje wiarę i modlitwę chrześcijanina» (Regina caeli, 23 kwietnia 2006 r.; «L'Osservatore Romano», wyd. polskie, n. 8/2006, s. 41).

Nabożeństwo do Bożego Miłosierdzia i duchowa przyjaźń Jana Pawła II ze św. siostrą Faustyną były nie tylko jakąś formą pobożności, lecz wyrazem jego głębokiej wiary w Boga obecnego w świecie i w Kościele, którego człowiek może doświadczyć w życiu osobistym dzięki darowi wiary.

Spotkanie ze św. Faustyną Kowalską i tajemnicą miłosierdzia Bożego

Prawdę o Bożym miłosierdziu poznał Karol Wojtyła bardzo wcześnie. Jak wyznał w czasie pielgrzymki do Łagiewnik w 2002 r., już jako młody robotnik fabryki «Solvay», podczas II wojny światowej, przychodził do kaplicy krakowskiego klasztoru Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia w Łagiewnikach, gdzie modliła się siostra Faustyna, i szukał pociechy w Bożym miłosierdziu u stóp ołtarza, w którym był umieszczony obraz Jezusa Miłosiernego. Problemowi chrześcijańskiego miłosierdzia poświęcił dramat Brat naszego Boga, w którym ukazywał miłosierdzie jako szansę dla rozwiązania trudnych problemów społecznych. W 1965 r. jako arcybiskup krakowski rozpoczął w Krakowie proces beatyfikacyjny siostry Faustyny Kowalskiej i zapoznał się z orędziem miłosierdzia przekazanym światu przez tę prostą siostrę zakonną. Podejmował również starania w Kongregacji do Spraw Kultu Bożego o zdjęcie zakazu publicznego szerzenia kultu Bożego miłosierdzia w formach przekazanych przez siostrę Faustynę Kowalską.

Fakty powyższe pokazują, że ks. Karol Wojtyła, jako arcybiskup krakowski, zanim został wybrany na następcę św. Piotra w Rzymie, nie tylko znał objawienia Jezusa Miłosiernego, jakie otrzymała siostra Faustyna, ale również znał orędzie miłosierdzia i aktywnie włączył się w jego rozszerzanie. W homilii 17 sierpnia 2002 r. w Krakowie-Łagiewnikach zawierzył świat Bożemu miłosierdziu i zobowiązał wierzących do przekazywania orędzia miłosierdzia wszystkim ludziom dobrej woli. Dziś sługa Boży Jan Paweł II staje pośród nas, przynosząc do Rzymu jeszcze raz św. siostrę Faustynę i przypominając nam tę prawdę, o której ona pisała w Dzienniczku: «Nie znajdzie ludzkość uspokojenia, dopokąd się nie zwróci z ufnością do Miłosierdzia Mojego» (Dz 300).

Życie Karola Wojtyły, sługi Bożego Jana Pawła II, złączyło się mocno z życiem i misją apostołki Bożego miłosierdzia. Choć nigdy nie spotkali się osobiście, jednak byli sobie bardzo bliscy duchowo. Siostra Faustyna, córka polskiego ludu, została wybrana przez Boga na powiernicę Jezusa Miłosiernego, by prawdę o miłosierdziu zanieść całemu światu. Jan Paweł II dostrzegł w niej nie tylko wielką apostołkę Jezusa Miłosiernego, ale Jego umiłowaną i oblubienicę, zakochaną w swym Mistrzu, kontemplującą jak ewangeliczna Maria wielkie tajemnice Boga objawione w Jezusie Chrystusie.

Siostra Faustyna przebywała w Krakowie w latach 1926-1928 podczas odbywania nowicjatu. Tu poznała ks. Józefa Andrasza SJ, doświadczonego teologa duchowości, który udzielił jej istotnych wskazówek dotyczących postępu w życiu duchowym, szczególnie przeżywania doświadczeń «nocy ciemnej», które poprzedziły objawienia Jezusa Miłosiernego. W latach 1930-1932 przebywała w klasztorze w Płocku, gdzie pracowała w piekarni, w kuchni i w sklepie piekarniczym. W tym czasie, 22 lutego 1931 r. otrzymała pierwsze wizje Jezusa Miłosiernego i misję głoszenia światu Bożego miłosierdzia. Od tego czasu szukała kierownika duchowego, który pomógłby jej rozeznać wewnętrzne doświadczenia i realizować polecenie Pana Jezusa.

1 czerwca 1933 r. siostra Faustyna złożyła śluby wieczyste w Krakowie i wyjechała na placówkę do Wilna, gdzie przebywała do 1936 r. W Wilnie poznała ks. Michała Sopoćko, który został jej kierownikiem duchowym i pomógł w rozpoznaniu orędzia miłosierdzia. Ks. Sopoćko polecił siostrze Faustynie prowadzenie notatek duchowych — Dzienniczka, w którym miała opisywać wszystkie przeżycia wewnętrzne. W Wilnie powstał pierwszy obraz Jezusa Miłosiernego, namalowany w 1934 r. przez Eugeniusza Kazimierowskiego i wystawiony do publicznego kultu w pierwszą niedzielę po Wielkanocy 29 kwietnia 1935 r.

W czerwcu 1936 r. siostra Faustyna została przeniesiona do Krakowa, gdzie nadal prowadziła Dzienniczek, zapisując swoje przeżycia duchowe. W Krakowie w firmie J. Cybulskiego po raz pierwszy zostały wydrukowane obrazki z podobizną Jezusa Miłosiernego, Koronką do Bożego Miłosierdzia, nowenną i litanią (1937), które rozprowadzał klasztor krakowski przed wojną i w czasie II wojny światowej. W Krakowie 5 października 1938 r. zmarła siostra Faustyna. W październiku 1938 r., gdy zmarła siostra Faustyna, młody Karol Wojtyła rozpoczynał studia na polonistyce na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.

W kaplicy klasztoru krakowskiego w 1943 r. został umieszczony obraz Jezusa Miłosiernego, wykonany przez krakowskiego malarza Adolfa Chyłę na podstawie czarno-białych obrazków, jakie istniały w Krakowie. W tym samym czasie do kaplicy klasztornej przychodził robotnik Karol Wojtyła, który wracając z pracy w pobliskim «Solvayu», wstępował na krótką modlitwę. Wstępując do kaplicy klasztornej, musiał zapoznać się z małą broszurką, zawierającą obrazek Jezusa Miłosiernego i modlitwy do Bożego miłosierdzia.

W 1959 r. Kongregacja Doktryny Wiary na prośbę biskupów polskich wydała dekret zakazujący kultu publicznego Bożego miłosierdzia w formach przedstawionych przez siostrę Faustynę. Decyzja ta była wynikiem nieporozumienia, jakie powstało w związku z drukowaniem wyrwanych z kontekstu fragmentów Dzienniczka siostry Faustyny i dowolnej interpretacji orędzia miłosierdzia. Z wielu kościołów zniknęły obrazy Jezusa Miłosiernego. Kult miłosierdzia rozwijał się w formie prywatnej. Wierzący w osobistych modlitwach zanosili swoje prośby do Bożego miłosierdzia i doświadczali wielu łask.

W tym czasie 21 października 1965 r. abp Karol Wojtyła wydał decyzję rozpoczęcia procesu informacyjnego sługi Bożej siostry Faustyny Kowalskiej. Rozpoczęcia procesu pod nieobecność abpa Wojtyły, który uczestniczył w IV Sesji Soboru Watykańskiego II, dokonał biskup pomocniczy Julian Groblicki. Proces kanoniczny prowadzony przez archidiecezję krakowską i Zgromadzenie Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia spowodował, że został wydany krytycznie cały Dzienniczek siostry Faustyny. Trybunał rogatoryjny w Krakowie przygotował bogaty materiał informacyjny na temat życia i świętości apostołki Bożego miłosierdzia. W momencie zamknięcia procesu beatyfikacyjnego na szczeblu diecezjalnym i po przesłaniu dokumentów procesowych do Rzymu kard. Karol Wojtyła, widząc żywy kult Bożego miłosierdzia, zwrócił się do Kongregacji Doktryny Wiary z zapytaniem, czy nadal obowiązuje zakaz szerzenia kultu w formach publicznych. Otrzymał wtedy odpowiedź od kard. Franjo Šepera, prefekta Kongregacji Doktryny Wiary, że ponieważ zmieniły się okoliczności oraz przedstawiono nowe dokumenty związane z kultem Bożego miłosierdzia w formach przedstawionych przez św. siostrę Faustynę, nie obowiązują już zakazy notyfikacji z 1959 r. Decyzja Kongregacji, która zbiegła się z podjęciem procesu beatyfikacyjnego siostry Faustyny w Rzymie, umożliwiła rozwój kultu Bożego miłosierdzia.

W 1979 r. w Krakowie ukazało się pierwsze pełne wydanie Dzienniczka siostry Faustyny, opracowane krytycznie przez siostrę Beatę Piekut. Kolejne wydania wychodziły w Paryżu i Londynie, z powodu trudności z papierem w komunistycznej Polsce. Dzienniczek został przetłumaczony na języki obce i cieszył się dużą popularnością wśród wiernych. Kongregacja do Spraw Świętych pracowała nad «Pozycją» do beatyfikacji siostry Faustyny.

18 kwietnia 1993 r. Jan Paweł II beatyfikował siostrę Faustynę w Rzymie. Jednocześnie Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów wydała pozwolenie dla Kościoła w Polsce, aby II Niedziela Wielkanocna nazwana była Niedzielą Miłosierdzia. 30 kwietnia 2000 r. Ojciec Święty Jan Paweł II kanonizował siostrę Faustynę i postanowił, że II Niedziela Wielkanocna będzie świętowana jako Niedziela Miłosierdzia w całym Kościele. Kanonizacja i nadanie tytułu Niedzieli Miłosierdzia były ukoronowaniem wielkiej działalności sługi Bożego Jana Pawła II, by przybliżyć nie tylko Kościołowi, ale całej ludzkości tajemnicę Boga obecnego w świecie przez swoje miłosierdzie, pochylającego się nad człowiekiem i przytulającego go do swojego serca.

Jan Paweł II, głosząc kult miłosierdzia Bożego przez zaangażowanie w proces beatyfikacyjny siostry Faustyny Kowalskiej, jednocześnie pogłębiał temat miłosierdzia w nauczaniu papieskim. Miłosierdzie Boże stało się tematem jednej z pierwszych encyklik pt. Dives in misericordia — o Bogu bogatym w miłosierdzie.

Boże miłosierdzie w nauczaniu Jana Pawła II

Po wyborze na Stolicę Piotrową Jan Paweł II zaraz na początku pontyfikatu dał Kościołowi Encyklikę o Bogu bogatym w miłosierdzie — Dives in misericordia (1980), ukazując światu tajemnicę Boga bogatego w miłosierdzie. Dokument papieski stanowi, obok Encykliki Redemptor hominis («Odkupiciel człowieka» — 1979) i Dominum et Vivificantem («Pan i Ożywiciel» — 1986), ważną część jego nauczania o Bogu, który objawia się człowiekowi w Jezusie Chrystusie, Synu Bożym.

W encyklice Ojciec Święty Jan Paweł II przypomniał, że objawienie miłosierdzia Bożego dokonało się etapami w historii Izraela. W Starym Przymierzu Bóg dał się poznać Izraelitom przez miłosierdzie w czasie wyjścia z Egiptu do Ziemi Obiecanej (por. DM 4). Widząc cierpienie swojego ludu w Egipcie, ulitował się nad jego niedolą i uwolnił go z rąk prześladowców. Przeprowadził przez Morze Czerwone i towarzyszył w wędrówce przez pustynię do Ziemi Obiecanej. Dał im wodę i pokarm, aby zrozumieli, że nigdy o nich nie zapomina. Podczas wyjścia dał też ludowi Dekalog — Prawo życia, by nie musiał błądzić w drodze. Na pustyni Bóg objawił Izraelitom swoje imię, które oznacza, że jest On Miłosierdziem: «A Pan zstąpił w obłoku, i [Mojżesz] zatrzymał się koło Niego, i wypowiedział imię Jahwe. Przeszedł Pan przed jego oczyma i wołał: 'Jahwe, Jahwe, Bóg miłosierny i litościwy, cierpliwy, bogaty w łaskę i wierność, zachowujący swą łaskę w tysiączne pokolenia, przebaczający niegodziwość, niewierność, grzech'» (Wj 34, 6-7).

Rozważając ten fragment Księgi Wyjścia, Jan Paweł II podkreśla (DM 4), że miłosierdzie obejmuje różne odcienie miłości Boga do człowieka. Oznacza ono dobroć, życzliwość, łaskę i wierność (hebr. hesed), czułość i współczucie, jakie charakteryzuje matkę (hebr. rahamim), wielkoduszność i życzliwość (hebr. hanan) oraz litość, oszczędzanie przeciwnika i przebaczenie (hebr. hamal). Miłosierdzie, rozumiane jako objawienie miłości Boga na zewnątrz, łączy się nierozerwalnie z dziełem stworzenia, wiążąc Boga Stwórcę z człowiekiem, będącym Jego stworzeniem (DM 4). Jak zauważa Ojciec Święty, do natury miłości należy to, że nie może ona nienawidzić i pragnąć zła dla tego, kogo obdarzyła pełnią dóbr.

Tajemnicę miłości miłosiernej przechowywał naród wybrany jako największy skarb (Iz 54, 10; Jer 31, 3). Miłosierdzie było «treścią obcowania z ich Bogiem» (DM 4) szczególnie w tych momentach, gdy brakowało wierności Przymierzu.

Pełne objawienie miłosierdzia Bożego, jak zauważa Jan Paweł II w Dives in misericordia, dokonało się w Jezusie Chrystusie, Bożym Synu, w Jego życiu, w cudach i znakach, a przede wszystkim w śmierci na krzyżu i w zmartwychwstaniu (DM 2; 1 Tm 6, 16). Pan Jezus ukazuje Boga, Ojca miłosierdzia, w przypowieściach o zaginionej owcy i drachmie (Łk 15, 1-10), a szczególnie w przypowieści o synu marnotrawnym (Łk 15, 11-32). Podkreśla miłość Ojca, który zawsze jest gotowy przebaczyć i na nowo obdarować. Wielkość miłości Boga wobec grzesznego człowieka odsłania wielkość godności syna, który zawsze jest dzieckiem Boga i ma prawo do Jego miłości (DM 6).

Kulminacyjnym momentem objawienia miłosierdzia Bożego jest Misterium Paschalne. Ukazuje ono Boga, który «własnego Syna nie oszczędził» (2 Kor 5, 21). W tajemnicy krzyża Bóg objawił wielkość swej miłości, która była na początku stworzenia człowieka i ponownie ukazała się w dziele odkupienia: «Bóg, którego objawił Chrystus, pozostaje nie tylko w stałej łączności ze światem jako Stwórca, ostateczne źródło istnienia. (...) Jest to miłość, która nie tylko stwarza dobro, ale doprowadza do uczestnictwa we własnym życiu Boga: Ojca, Syna i Ducha Świętego» (DM 7). W śmierci Chrystusa Bóg stał się bliski człowiekowi, dając siebie, aby człowiek mógł uczestniczyć w Jego życiu.

Miejscem spotkania człowieka z miłosierdziem Boga, jak podkreśla Jan Paweł II, są sakramenty, szczególnie pokuta i Eucharystia, w których chrześcijanin dotyka miłości miłosiernej Boga. Kościół wierny Jezusowi Chrystusowi jako pierwsze zadanie swojej misji w świecie ma dać świadectwo miłosierdziu Bożemu (DM 12).

Głoszenie miłosierdzia Boga

W Encyklice Dives in misericordia Jan Paweł II wyraźnie wskazuje na potrzebę dawania świadectwa o miłosierdziu Boga jako podstawowe zadanie posłannictwa Kościoła wobec współczesnego świata: «Kościół winien dawać świadectwo miłosierdziu Boga objawionemu w Chrystusie, w całym Jego mesjańskim posłannictwie, przede wszystkim wyznając je jako zbawczą prawdę wiary i życia z wiary, z kolei starając się wprowadzać je i wcielać w życie zarówno własnych wyznawców, jak też w miarę możliwości wszystkich ludzi dobrej woli. Wreszcie Kościół — wyznając miłosierdzie i nie odstępując od niego w życiu — ma prawo i obowiązek odwoływać się do miłosierdzia Bożego, wzywając go wobec wszystkich przejawów zła fizycznego i moralnego, wobec wszystkich zagrożeń, które tak bardzo ciążą nad całym horyzontem życia współczesnej ludzkości» (DM 12). Misja głoszenia Bożego miłosierdzia wyraża się według Ojca Świętego Jana Pawła II w wyznawaniu prawdy, że Bóg jest miłosierdziem, i w uwielbieniu Boga miłosierdzia. Drugim zadaniem Kościoła, a więc uczniów Chrystusa, jest pełnienie dzieł miłosierdzia. Trzecim polem dawania świadectwa o Bogu jest modlitwa o miłosierdzie dla świata. Punktem wyjścia wszelkiej działalności w dziedzinie apostolstwa miłosierdzia Bożego jest wyznanie wiary w Boga miłosierdzia. Bez tego fundamentu czynienie miłosierdzia staje się zwyczajną filantropią, która może być uprawiana przez człowieka nawet niewierzącego.

Podstawową przestrzenią odkrywania miłosierdzia Bożego, jak przypomina nam Jan Paweł II, jest liturgia Kościoła, czytania liturgiczne i modlitwy, w których słychać echo prawdy wyrażonej na kartach Pisma Świętego. Za nią idzie doświadczenie ludu Bożego, które potwierdza poznanie Boga miłosierdzia w codziennym życiu: «Jeśli niektórzy teologowie twierdzą, że miłosierdzie jest największym wśród przymiotów i doskonałości Boga, to Biblia, Tradycja i całe życie z wiary Ludu Bożego, dostarcza z pewnością swoistego pokrycia dla tego twierdzenia. Nie chodzi tutaj o doskonałość samej niezgłębionej istoty Boga w tajemnicy samego Bóstwa, ale o doskonałość i przymiot, w którym człowiek z całą wewnętrzną prawdą swej egzystencji szczególnie blisko i szczególnie często spotyka się z żywym Bogiem» (DM 13).

Wyznawanie i głoszenie miłosierdzia Bożego dokonuje się wówczas, gdy Kościół głosząc słowo Boże przybliża ludzi do źródeł miłosierdzia — do Eucharystii i do sakramentu pokuty (DM 13). Są one darem Chrystusa, który przez swoją śmierć i zmartwychwstanie w pełni objawił miłosierdzie Ojca. Jan Paweł II przypomina, że Eucharystia jest źródłem niewyczerpanej miłości Boga: «Eucharystia przybliża nas zawsze do tej miłości, która jest potężniejsza niż śmierć; ilekroć bowiem spożywamy ten chleb albo pijemy kielich, nie tylko głosimy śmierć Odkupiciela, ale także wspominamy Jego zmartwychwstanie i oczekujemy Jego przyjścia w chwale» (DM 13). Pierwszym więc zadaniem ucznia Chrystusowego jest szafarstwo i udział w sakramencie Eucharystii. Już sam obrzęd eucharystyczny, uobecniający mękę, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa, jest ukazywaniem nieskończonej miłości Boga, który dał swojego Syna za zbawienie świata (por. J 3,16).

Drogę do spotkania z miłosierdziem Boga w Eucharystii otwiera sakrament pokuty, w którym — jak mówi Jan Paweł II — «każdy człowiek może w sposób szczególny doświadczyć miłosierdzia, czyli tej miłości, która jest potężniejsza niż grzech» (DM 13). Apostolskie zadanie Kościoła w dziedzinie sakramentu pokuty obejmuje głoszenie nawrócenia i ukazywanie Boga przebaczającego i łaskawego. Chrześcijanie podejmują więc wszelkie wysiłki, zbliżając się do sakramentu pokuty i przebaczając sobie nawzajem, aby wszyscy ludzie dostrzegli oblicze Boga przebaczającego.

Ważnym polem ukazywania miłosierdzia Bożego są czyny miłosierdzia, przez które człowiek potwierdza, że nie tylko potrzebuje miłosierdzia, ale gotowy jest do czynienia miłosierdzia wobec bliźnich (DM 14). Spełniając uczynki miłosierdzia wynikające z doświadczenia miłosierdzia Boga, chrześcijanin poznaje ukrytą w sobie zdolność do dzielenia się miłością. Jan Paweł II podkreśla w Encyklice Dives in misericordia, że człowiek jest zdolny do poznania miłosiernej miłości Boga, o ile sam potrafi okazać miłosierdzie innym.

Modlitwa o miłosierdzie wypływająca z doświadczenia miłosierdzia Boga w życiu i spełniania uczynków miłosierdzia jest, jak mówi Jan Paweł II, podstawowym obowiązkiem i prawem Kościoła: «Kościół głosi prawdę o miłosierdziu Boga objawioną w ukrzyżowanym i zmartwychwstałym Chrystusie i wyznaje ją na różne sposoby. Kościół stara się również czynić miłosierdzie ludziom przez ludzi, widząc w tym nieodzowny warunek zabiegów o lepszy, 'bardziej ludzki' świat dnia dzisiejszego i jutrzejszego. Jednakże w żadnym czasie, w żadnym okresie dziejów — a zwłaszcza w okresie tak przełomowym jak nasz — Kościół nie może zapomnieć o modlitwie, która jest wołaniem o miłosierdzie Boga wobec wielorakiego zła, jakie ciąży nad ludzkością i jakie jej zagraża. To właśnie jest podstawowym prawem i zarazem powinnością Kościoła w Jezusie Chrystusie» (DM 15). Wobec sekularyzacji życia, odchodzenia od Boga i życia «jakby Boga nie było» Kościół ma obowiązek modlić się o miłosierdzie jako znak nadziei dla każdego człowieka.

Z doświadczenia bliskości Bożego miłosierdzia wyrasta wyobraźnia miłosierdzia, która według Jana Pawła II wyraża się w otwarciu się na drugiego człowieka, towarzyszeniu mu w jego trudnościach oraz w konkretnej pomocy, prowadzącej do podźwignięcia się z trudnej sytuacji. W trosce o człowieka słabego i wątpiącego Papież zawierzył cały świat Bożemu miłosierdziu.

Zawierzenie świata Bożemu miłosierdziu

Dobrą okazją do przypomnienia światu o Bożym miłosierdziu stała się beatyfikacja i kanonizacja siostry Faustyny Kowalskiej. Jan Paweł II ukazywał uniwersalność orędzia przekazanego światu przez siostrę Faustynę, widząc w miłosierdziu Boga szansę na pojednanie ludzkości.

Beatyfikacja siostry Faustyny Kowalskiej, która miała miejsce w II Niedzielę Wielkanocną 18 kwietnia 1993 r. w Rzymie, stała się dla Jana Pawła II szczególną okazją do mówienia światu o tajemnicy miłosierdzia. W czasie tej uroczystości Ojciec Święty podkreślił, że tajemnica Bożego miłosierdzia, którą Bóg przypomniał całemu światu przez pokorną zakonnicę z Polski, jest «proroczym wołaniem do świata». Dla całej ludzkości, zmęczonej strasznymi wojnami, orędzie miłosierdzia jest znakiem nadziei, wskazującym na obecność Boga obdarowującego miłością i możliwość odrodzenia duchowego człowieka.

Podczas kanonizacji siostry Faustyny Jan Paweł II ogłosił II Niedzielę Wielkanocną «Niedzielą Miłosierdzia». W homilii kanonizacyjnej stwierdził wyraźnie, że miłosierdzie jest szansą poznania «prawdziwego oblicza Boga i prawdziwego oblicza człowieka» (homilia kanonizacyjna, 5). Orędzie miłosierdzia jest jednocześnie przypomnieniem światu o godności i wartości każdego człowieka, za którego Chrystus oddał swoje życie.

Jan Paweł II podkreślił, że orędzie miłosierdzia głoszone nieustannie przez Kościół, a przypomniane dzięki objawieniom św. siostry Faustyny staje się dziś częścią doświadczenia człowieka zagubionego pośród różnych ideologii i prądów myślowych przełomu XX i XXI w. W tajemnicy Bożego miłosierdzia chrześcijanin odnajduje prawdziwe oblicze Boga bliskiego człowiekowi i prawdziwe oblicze człowieka potrzebującego miłosierdzia i gotowego czynić miłosierdzie. Ojciec Święty powracał do tej myśli wielokrotnie, kiedy polemizował z «teologią śmierci Boga», czy też gdy wykazywał błędy współczesnych totalitaryzmów, które usiłują usunąć Boga z historii ludzkiej.

Temat miłosierdzia Bożego pojawił się w nauczaniu Jana Pawła II ponownie w Liście apostolskim Novo millennio ineunte, opublikowanym na progu trzeciego tysiąclecia chrześcijaństwa, 6 stycznia 2001 r. Ojciec Święty pisał wówczas o wyobraźni miłosierdzia w kontekście jednoczącej się Europy. Problem ten podjął ponownie w Adhortacji apostolskiej Ecclesia in Europa (28 kwietnia 2003 r.).

W czasie swojej ostatniej pielgrzymki do Polski 17 sierpnia 2002 r. Ojciec Święty Jan Paweł II dokonał aktu zawierzenia świata Bożemu miłosierdziu. Podkreślił wtedy jeszcze raz, że współczesny świat potrzebuje Bożego miłosierdzia oraz postawił Kościołowi zadanie przybliżania światu tajemnicy miłosierdzia Bożego. W Krakowie-Łagiewnikach mówił: «Dlatego dziś w tym sanktuarium chcę dokonać uroczystego aktu zawierzenia świata Bożemu miłosierdziu. Czynię to z gorącym pragnieniem, aby orędzie o miłosiernej miłości Boga, które tu zostało ogłoszone przez pośrednictwo św. Faustyny, dotarło do wszystkich mieszkańców ziemi i napełniło ich serca nadzieją. Niech to przesłanie rozchodzi się z tego miejsca na całą naszą umiłowaną Ojczyznę i na cały świat. Niech się spełnia zobowiązująca obietnica Pana Jezusa, że stąd ma wyjść 'iskra, która przygotuje świat na ostateczne Jego przyjście' (por. Dz 1732). Trzeba tę iskrę Bożej łaski rozniecać. Trzeba przekazywać światu ogień miłosierdzia. W miłosierdziu Boga świat znajdzie pokój, a człowiek szczęście! To zadanie powierzam wam, drodzy bracia i siostry, Kościołowi w Krakowie i w Polsce oraz wszystkim czcicielom Bożego Miłosierdzia, którzy tu przybywać będą z Polski i z całego świata» (homilia w Łagiewnikach, 17 sierpnia 2002 r.; w: Bóg bogaty w miłosierdzie, Kraków 2002, s. 77).

Zawierzenie świata Bożemu miłosierdziu jest aktem wiary, którego fundamentem jest postawa dziecięcego zaufania Bogu, miłosiernemu Ojcu, że nie opuszcza On nigdy człowieka, obdarowując go bez przerwy swoją miłością. Akt składa się z trzech części: inwokacji do Boga w Trójcy Jedynego, prośby za znękaną złem ludzkość i błagania o miłosierdzie dla świata. Wyraża sytuację modlącego się i jego doświadczenie wiary.

W pierwszej części aktu zawierzenia świata Bożemu miłosierdziu Jan Paweł II wyznaje wiarę w imieniu całego Kościoła w Boga miłosierdzia. Inwokacja do Boga, Ojca miłosierdzia jest streszczeniem wiary chrześcijańskiej: «Boże, Ojcze miłosierny, który objawiłeś swoją miłość w Twoim Synu Jezusie Chrystusie i wylałeś ją na nas w Duchu Świętym, Pocieszycielu, Tobie zawierzamy dziś losy świata i każdego człowieka» (tamże).

Człowiek XXI w. jeszcze bardziej doświadcza pustki życia, lęku przed przyszłością, przed cierpieniem i samotnością. W takim kontekście odczytujemy słowa Ojca Świętego Jana Pawła II w drugiej części aktu zawierzenia: «Pochyl się nad nami grzesznymi, ulecz naszą słabość, przezwycięż wszelkie zło, pozwól wszystkim mieszkańcom ziemi doświadczyć Twojego miłosierdzia, aby w Tobie, Trójjedyny Boże, zawsze odnajdywali źródło nadziei» (tamże).

W modlitwie tej Jan Paweł II staje przed Bogiem jak Mojżesz, przedstawiając wszystkie słabości człowieka, które niszczą dziś ludzkość, jak jadowite węże naród wybrany na pustyni (Lb 21, 4-9). Ojciec Święty jakby zbiera głosy rozpaczy i cierpienia rozlegające się na całej ziemi, by przedstawić je Bogu i prosić o miłosierdzie.

Na końcu aktu zawierzenia jest modlitwa o miłosierdzie, będąca echem Koronki do Bożego Miłosierdzia, przekazanej św. siostrze Faustynie przez Pana Jezusa: «Ojcze przedwieczny, dla bolesnej męki i zmartwychwstania Twojego Syna, miej miłosierdzie dla nas i całego świata! Amen» (tamże). Modlitwa o miłosierdzie jest skierowana do Boga, Ojca miłosierdzia, przez pośrednictwo Syna Bożego, który przyniósł światu miłosierdzie przez swoją śmierć i zmartwychwstanie.

Akt zawierzenia świata Bożemu miłosierdziu stał się ukoronowaniem apostolskiej posługi miłosierdzia Jana Pawła II. Papież z «dalekiego kraju», jak Mojżesz przed wiekami, przeprowadził Kościół przez Morze Czerwone i pustynię systemów totalitarnych XX w. Wprowadził świat w «nowe tysiąclecie», wskazując człowiekowi współczesnemu Boga bogatego w miłosierdzie, który również dziś jest ostatecznym spełnieniem wszystkich aspiracji człowieka poszukującego miłości i pokoju.

Tajemnica miłosierdzia, której służył Jan Paweł II i którą z wielką cierpliwością ukazywał światu, odwołując się do historii zbawienia, do nauczania naszego Mistrza Jezusa Chrystusa i do Tradycji Kościoła, jest wielkim zadaniem, przed jakim staje dziś Kościół.

Słowami Ojca Świętego Benedykta XVI pragnę zakończyć moją refleksję na temat miejsca Bożego miłosierdzia w życiu i nauczaniu Jana Pawła II. Papież wypowiedział je podczas homilii w II Niedzielę Wielkanocną 15 kwietnia 2007 r.: «Ufajcie — mówi nam — w Boże miłosierdzie! Stawajcie się dzień po dniu ludźmi Bożego miłosierdzia! Miłosierdzie jest szatą światłości, którą Pan dał nam w chrzcie. Nie powinniśmy pozwolić, by to światło zgasło; przeciwnie, musi być ono coraz mocniejsze w nas każdego dnia i tym samym być dla świata radosnym głoszeniem Bożego orędzia» («L'Osservatore Romano», wyd. polskie, n. 6/2007, s. 23).

opr. mg/mg