Rola internetu w formacji seminaryjnej

Benedykt XVI spotkał się w Sali Konsystorza z uczestnikami zgromadzenia plenarnego Kongregacji Edukacji Katolickiej (Seminariów i Instytucji Naukowych). W przemówieniu stwierdził, że wychowanie i formacja to dzisiaj jedno z najbardziej naglących wyzwań. W kulturze, której «credo» coraz częściej stanowi relatywizm, brakuje światła prawdy.

Księża kardynałowie, czcigodni bracia w biskupstwie i w kapłaństwie, drodzy bracia i siostry!

Witam serdecznie każdego z was, przybyłych tutaj z okazji zgromadzenia plenarnego Kongregacji Edukacji Katolickiej. Pozdrawiam kard. Zenona Grocholewskiego, prefekta dykasterii, dziękując mu za uprzejme słowa, a także sekretarza, podsekretarza, pracowników i współpracowników.

Wspólnym mianownikiem zagadnień, nad którymi w tych dniach pracujecie, są wychowanie i formacja, kwestie stanowiące dziś jedno z najbardziej naglących wyzwań, przed jakimi stoi Kościół i jego instytucje. Wydaje się, że dzieło wychowania staje się coraz trudniejsze, gdyż w kulturze, której credo coraz częściej staje się relatywizm, brakuje światła prawdy, a mówienie o prawdzie uważa się wręcz za niebezpieczne i podaje tym samym w wątpliwość podstawowe wartości ludzkiej i wspólnotowej egzystencji. Dlatego tak ważna jest w świecie posługa licznych intytucji formacyjnych, które inspiruje chrześcijańska wizja człowieka i rzeczywistości. Edukacja to akt miłości, to praktykowanie «miłości intelektualnej», które wymaga odpowiedzialności, samozaparcia i konsekwencji w życiu. Praca waszej Kongregacji oraz decyzje, które podejmiecie w tych dniach, poświęconych refleksji i studiom, z pewnością pomogą stawić czoło obecnemu «kryzysowi wychowawczemu».

Wasza Kongregacja, utworzona w 1915 r. przez Benedykta XV, od prawie 100 lat prowadzi swą doniosłą działalność w służbie różnych katolickich instytucji formacyjnych. Jedną z ważniejszych dla życia Kościoła jest wśród nich, bez wątpienia, seminarium i dlatego potrzebuje ono takiego programu formacyjnego, który uwzględnia wyżej wspomniany kontekst. Wiele razy podkreślałem, jak istotnym etapem życia jest seminarium, w którym kandydat do kapłaństwa doświadcza, co znaczy być «uczniem Jezusa». W tym okresie, przeznaczonym na formację, wymagane jest pewne odsunięcie się od świata, swoista «pustynia», bo Pan mówi do serca głosem, który słychać, gdy panuje cisza (por. 1 Krl 19, 12); ale wymagane są także gotowość do wspólnego życia, do tego, by pokochać «życie rodzinne», i duch wspólnotowy, antycypujące «sakramentalne braterstwo», które powinno charakteryzować każde prezbiterium diecezjalne (por. Presbyterorum ordinis, 8), o czym przypomniałem niedawno również w Liście do seminarzystów: «nie zostaje się kapłanem w pojedynkę. Potrzeba 'wspólnoty uczniów', zbiorowości ludzi, którzy pragną służyć wspólnemu Kościołowi» («L'Osservatore Romano», wyd. polskie, n.11/2010, s. 4).

W tych dniach omawiacie także projekt dokumentu pt. Internet i formacja w seminariach. Internet, który potrafi pokonywać odległości i ułatwiać ludziom wzajemne kontakty, otwiera wielkie możliwości również przed Kościołem i jego misją. Kiedy jest wykorzystywany z rozwagą, w sposób inteligentny i roztropny, stanowi narzędzie, którym można się posłużyć nie tylko w nauce, ale także w działalności duszpasterskiej przyszłych księży w różnych dziedzinach życia kościelnego, takich jak ewangelizacja, misje, katecheza, projekty edukacyjne i zarządzanie instytucjami. Także w tej dziedzinie niezwykle ważną rolę odgrywają odpowiednio przygotowani formatorzy, którzy będą wiernymi i kompetentnymi przewodnikami kandydatów do kapłaństwa w uczeniu się, jak prawidłowo i owocnie korzystać z narzędzi informatycznych.

W tym roku przypada również 70. rocznica powstania Papieskiego Dzieła Powołań Kapłańskich, ustanowionego przez czcigodnego Piusa XII, by ułatwić współpracę między Stolicą Apostolską a Kościołami lokalnymi w cennym dziele promocji powołań do posługi kapłańskiej. Rocznica ta może być okazją do tego, aby poznać i rozpowszechnić najbardziej znaczące inicjatywy na rzecz powołań, podejmowane przez Kościoły lokalne. Duszpasterstwo powołaniowe, oprócz podkreślania wartości uniwersalnego powołania do naśladowania Jezusa, powinno w bardziej wyraźny sposób ukazywać kapłaństwo sakramentalne, którego charakterystyczną cechą jest specyficzne upodobnienie do Chrystusa, zasadniczo odróżniające kapłanów od innych wiernych, którym posługują.

Rozpoczęliście także rewizję tych zaleceń konstytucji apostolskiej Sapientia christiana o studiach kościelnych, które dotyczą prawa kanonicznego, wyższych instytutów nauk religijnych, a ostatnio i filozofii. Dziedzina, której należy poświęcić szczególną uwagę, to teologia. Istotną rzeczą jest ciągłe umacnianie trwałej więzi między teologią a studiami nad Pismem Świętym, tak aby stało się ono jej prawdziwą duszą i sercem (por. Verbum Domini,31). Lecz teolog nie może zapomnieć, że jest człowiekiem, który mówi także do Boga. Należy zatem ściśle łączyć teologię z modlitwą osobistą i wspólnotową, zwłaszcza liturgiczną. Teologia to scientia fidei, a modlitwa karmi wiarę. W jedności z Bogiem można niejako zakosztować misterium, zbliżyć się do niego, a ta bliskość jest światłem dla umysłu. Chciałbym podkreślić także związek teologii z innymi dyscyplinami, zważywszy że jest ona wykładana na uniwersytetach katolickich, a w wielu przypadkach na uczelniach świeckich. Bł. John Henry Newman mówił o «kręgu wiedzy», circle of knowledge, chcąc wskazać, że istnieje wzajemna zależność między różnymi gałęziami wiedzy; ale Bóg, i tylko On, jest w relacji z całą rzeczywistością; dlatego wykluczenie Boga jest równoznaczne z rozerwaniem kręgu wiedzy. W tym kontekście uniwersytety katolickie, ze swoją wyraźną tożsamością i otwarciem na człowieka pojmowanego «w sposób integralny», mogą odegrać cenną rolę w upowszechnianiu jedności wiedzy, wskazując studentom i nauczycielom Światłość świata, «światłość prawdziwą, która oświeca każdego człowieka» (J 1, 9). Uwagi te odnoszą się również do szkół katolickich. Potrzebne jest nade wszystko odważne głoszenie «szeroko pojętej» wartości edukacji, aby kształcić osoby zrównoważone, umiejące współpracować z innymi i nadać sens własnemu życiu. Mówi się obecnie o «edukacji międzykulturowej», która jest przedmiotem analizy również waszego zgromadzenia plenarnego. W tej dziedzinie niezbędna jest odważna innowacyjna wierność, która potrafi łączyć wyraźną świadomość własnej tożsamości z otwartością na odmienność, ze względu na potrzeby wynikające ze współżycia w wielokulturowych społeczeństwach. Również z uwagi na ten cel istotną rolę wychowawczą odgrywa nauczanie religii katolickiej jako przedmiotu szkolnego w interdyscyplinarnym dialogu z innymi przedmiotami. Nauczanie to w dużym stopniu sprzyja nie tylko integralnemu rozwojowi ucznia, ale także poznaniu drugiego człowieka, wzajemnemu zrozumieniu i szacunkowi. Aby osiągnąć te cele, należy szczególnie zadbać o kształcenie kadry kierowniczej i formatorów, nie tylko pod względem zawodowym, ale także religijnym i duchowym, aby dzięki życiu zgodnie z głoszonymi wartościami i osobistemu zaangażowaniu chrześcijański pedagog wyrażał umiłowanie prawdy i dawał jej świadectwo.

Drodzy bracia i siostry, dziekuję wam za kompetentną działalność w służbie instytucji oświatowych. Wpatrujcie się zawsze w Chrystusa, jedynego Nauczyciela, aby Jego Duch sprawił, że wasza praca będzie owocna. Zawierzam was matczynej opiece Najświętszej Maryi Panny, Sedes Sapientiae, i z serca udzielam wszystkim apostolskiego błogosławieństwa.

opr. mg/mg