Mosty dialogu między kontynentami

«A Critical Time for Bridge-Building: Catholic Theological Ethics Today» to hasło trzeciej międzynarodowej konferencji Catholic Theological Ethics in the World Church, która rozpoczęła się w Sarajewie 26 lipca i trwała cztery dni. Uczestniczyło w niej prawie 500 teologów z 80 krajów. Przesłanie Papieża, napisane po angielsku, zostało odczytane na rozpoczęcie obrad przez abpa Luigiego Pezzuta, nuncjusza apostolskiego w Bośni
i Hercegowinie.

Drodzy Bracia i Siostry!

Pozdrawiam wszystkich uczestników trzeciej światowej konferencji na temat etyki teologicznej. Odbywa się ona w Sarajewie, mieście o wielkiej wartości symbolicznej dla procesu pojednania i odbudowy pokoju po niedawnej, straszliwej wojnie, która przyniosła ogromne cierpienia ludności tego regionu.

Sarajewo jest miastem mostów. Również wasz kongres jest inspirowany przez tę jego cechę charakterystyczną, która przypomina o konieczności budowania, w panującym obecnie klimacie podziałów i napięć, nowych dróg zbliżenia ludów, kultur, religii, światopoglądów, orientacji politycznych. Cenię ten wasz wysiłek od początku, od wizyty w Watykanie członków waszego Planning Committee w marcu br.

Temat waszego spotkania dotyczy kwestii, na którą ja sam często zwracałem uwagę: potrzeby budowania mostów, nie murów. Powtarzam to z żywą nadzieją, że ludzie na całym świecie zwrócą uwagę na tę potrzebę, która jest coraz mocniej odczuwana, choć niekiedy stawiają jej opór lęki i formy regresu. Jesteśmy natomiast wezwani, by nie rezygnując z roztropności, rozpoznawać każdy znak i mobilizować wszystkie nasze siły, by usuwać w świecie mury podziałów i budować mosty braterstwa.

Trzy istotne kwestie, omawiane podczas waszego spotkania, głęboko się ze sobą krzyżują na tej drodze budowania mostów w tak krytycznych czasach jak nasze. Na głównym miejscu umieściliście wyzwanie ekologiczne, ponieważ pewne jego aspekty mogą spowodować poważne zakłócenia równowagi nie tylko w zakresie relacji między człowiekiem i naturą, ale także między pokoleniami i ludami. To wyzwanie — jak widać w Encyklice Laudato si' — nie jest jednym z wielu, lecz stanowi szerszy kontekst, pozwalający zrozumieć zarówno etykę ekologiczną, jak i etykę społeczną. Dlatego wasze obawy związane z kwestią migrantów i uchodźców są bardzo poważne, a ich efektem jest metanoia, która może pobudzać refleksję etyczną i teologiczną, a następnie inspirować odpowiednie postawy duszpasterskie oraz odpowiedzialną i świadomą politykę.

W tak trudnej i złożonej sytuacji potrzebne są osoby i instytucje, które będą potrafiły sprawować odnowiony typ przywództwa. Niepotrzebne są hałaśliwe slogany, które często są pustymi słowami; niepotrzebne są konflikty między stronami walczącymi o pierwszeństwo. Potrzebujemy takiego typu leadership, który pomoże odkryć i zastosować w praktyce bardziej sprawiedliwy sposób życia w świecie jako osoby dzielące wspólny los.

Odnośnie do pytania, w jaki sposób etyka teologiczna może wnieść w tę kwestię swój specyficzny wkład, uważam, że bardzo trafna jest idea, którą zamierzacie zrealizować, a mianowicie stworzenie sieci osób, które na pięciu kontynentach, w różnych warunkach i w różny sposób, będą mogły poświęcać się refleksji etycznej w kluczu teologicznym, aby znaleźć w niej nowe i skuteczne środki. Dzięki tym środkom można przeprowadzać odpowiednie analizy, ale przede wszystkim można mobilizować siły, by praktyka była nacechowana współczuciem i wrażliwością na tragiczne sytuacje ludzi oraz by im towarzyszyć z miłosierdziem i troską. Do stworzenia tej sieci przede wszystkim wy sami musicie pilnie budować między sobą mosty, dzielić się ideami i programami oraz pracować nad formami zbliżenia. Naturalnie nie jest to równoznaczne z ujednolicaniem punktów widzenia, lecz chodzi o to, by szczerze i z dobrą wolą szukać zbieżności celów drogą otwartego dialogu i dyskusji nad perspektywami. Możecie wykorzystać tu szczególną formę wiedzy, dziś pilnie potrzebnej i bardziej złożonej, o której pisałem w Proemio niedawno opublikowanej Konstytucji apostolskiej Veritatis gaudium. Przypominając tam podstawowe kryteria odnowy i odrodzenia studiów kościelnych, podkreśliłem znaczenie «dialogu w całej jego pełni» (n. 4 b), który może być podstawą otwarcia interdyscyplinarnego i transdyscyplinarnego, mającego istotne znaczenie również dla teologii i etyki teologicznej. Wskazałem również na «pilną potrzebę tworzenia sieci pomiędzy różnymi instytucjami, które w każdej części świata uprawiają i krzewią studia kościelne» (n. 4 d).

Wzywam was, mężczyzn i kobiety, którzy prowadzicie badania w dziedzinie etyki teologicznej, byście z pasją poświęcali się temu dialogowi i tworzeniu sieci. Takie nastawienie może być inspiracją do przenikliwych analiz, uwzględniających złożoność rzeczywistości ludzkiej. A wy sami nauczycie się jeszcze lepiej, jak dochowywać wierności Słowu Boga, które jest dla nas wyzwaniem w historii, i jak okazywać solidarność ze światem, którego zgodnie ze swoim powołaniem nie macie osądzać, lecz wskazywać mu kierunki, towarzyszyć mu w drodze, leczyć jego rany, wspierać w słabości.

Macie już za sobą 10-letnie doświadczenie w budowaniu tego typu mostów przez wasze stowarzyszenie Catholic Theological Ethics in the Word Church. Wasze światowe kongresy w Padwie (2006 r.) i w Trydencie (2010 r.), jak również regionalne konferencje na różnych kontynentach i różne inicjatywy, publikacje i wykłady pozwoliły wam wypracować styl dzielenia się, zgodnie z którym — jak mam nadzieję — będziecie dalej działać z pożytkiem dla całego Kościoła. Razem z wami dziękuję osobom pełniącym funkcje kierownicze, które kończą sprawowanie swoich obowiązków, oraz tym, które teraz je przejmują; będę o nich pamiętał w modlitwie. Wszystkim z serca udzielam mojego błogosławieństwa i proszę was, byście się modlili za mnie.

Watykan, 11 lipca 2018 r.

opr. mg/mg