Pojednajmy się z Bogiem i braćmi

Zwracając się do kilkudziesięciu tysięcy pielgrzymów zgromadzonych 8 marca na placu św. Piotra, Jan Paweł II powiedział m.in.: «Brama Jubileuszu jest otwarta dla wszystkich! Niech wejdzie przez nią ten, kto wie, że przygniata go grzech, i kto jest świadom ubóstwa swoich zasług; niech wejdzie ten, kto czuje się jak proch niesiony wiatrem; niech wejdzie słaby i zniechęcony, aby zaczerpnąć nową moc z Serca Chrystusa».

Audiencja generalna miała inny niż zwykle charakter ze względu na przypadającą w tym dniu Środę Popielcową, która rozpoczęła Wielki Post Roku Świętego. Wierni zgromadzeni na placu uczestniczyli wraz z Ojcem Świętym w nabożeństwie pokutnym połączonym z tradycyjnym obrzędem posypania głów popiołem. Po odczytaniu przez lektorów w różnych językach fragmentu Ewangelii według św. Marka (1, 12-15) Papież wygłosił katechezę. Z kolei osobiście posypał popiołem głowy uczestniczących w nabożeństwie biskupów oraz ok. 20 osób świeckich, reprezentujących pięć kontynentów.

Po południu Jan Paweł II uczestniczył w liturgii Środy Popielcowej, sprawowanej w bazylice św. Sabiny na Awentynie. Mszę św., którą odprawił kard. Jozef Tomko, prefekt Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów, poprzedziła tradycyjna procesja od benedyktyńskiego opactwa św. Anzelma, położonego nie opodal, do bazyliki św. Sabiny. Po czytaniach liturgicznych i homilii Ojca Świętego nastąpił obrzęd posypania głów popiołem: Jan Paweł II poświęcił popiół i sam przyjął ten znak pokuty z rąk kard. Jozefa Tomko, a z kolei posypał popiołem głowy kilkudziesięciu osób — uczestniczących w liturgii kardynałów, arcybiskupów i biskupów, przedstawicieli wspólnoty dominikańskiej, opiekującej się świątynią, benedyktynów i świeckich. Na zakończenie liturgii Ojciec Święty udzielił wszystkim Apostolskiego Błogosławieństwa.

Poniżej zamieszczamy obydwa teksty papieskie — katechezę i homilię — wygłoszone w Środę Popielcową.

1. Wielki Post jest szczytowym etapem drogi nawrócenia i pojednania, którą Rok Jubileuszowy, czas szczególnie bogaty w łaskę i miłosierdzie, wskazuje wszystkim wierzącym, aby mogli odnowić swą więź z Chrystusem, jedynym Zbawicielem człowieka. Tak pisałem w Orędziu na Wielki Post 2000 r. i z takim przeświadczeniem wchodzimy dzisiaj, w Środę Popielcową, na wielkopostny szlak pokutny. Dzisiejsza liturgia wzywa nas do modlitwy, aby Ojciec niebieski pozwolił chrześcijańskiemu ludowi rozpocząć postem proces prawdziwego nawrócenia i wystąpić z orężem pokuty do zwycięskiej walki z duchem zła.

Takie jest orędzie Wielkiego Jubileuszu, które w Wielkim Poście brzmi szczególnie wymownie. Człowiek, każdy człowiek, zostaje wezwany do nawrócenia i do pokuty, przynaglony do zawarcia przyjaźni z Bogiem, aby mógł otrzymać w darze życie nadprzyrodzone, które zaspokaja najgłębsze pragnienia jego serca.

2. Obrzęd posypania głów popiołem uświadamia nam dziś na nowo, że jesteśmy prochem i w proch się obrócimy. Ta myśl, po ludzku niepodważalna, nie zostaje nam przypomniana po to, aby skłonić nas do biernego poddania się przeznaczeniu. Przeciwnie, gdy liturgia podkreśla, że jesteśmy stworzeniami śmiertelnymi, zarazem przypomina nam o miłosiernej inicjatywie Boga, który pragnie uczynić nas uczestnikami swojego wiecznego życia i szczęśliwości.

Sugestywny znak posypania popiołem jest dla wierzącego wezwaniem, aby nie pozwolił się uwikłać przez rzeczywistości materialne, które mają co prawda swoją wartość, ale nieuchronnie przeminą. Chrześcijanin winien raczej poddać się przemieniającemu działaniu łaski nawrócenia i pokuty, aby wspiąć się na wysokie szczyty życia nadprzyrodzonego, gdzie znajdzie pokój. Tylko w Bogu człowiek odnajduje w pełni samego siebie i odkrywa najgłębszy sens swego istnienia.

Brama Jubileuszu jest otwarta dla wszystkich! Niech wejdzie przez nią ten, kto wie, że przygniata go grzech, i kto jest świadom ubóstwa swoich zasług; niech wejdzie ten, kto czuje się jak proch niesiony wiatrem; niech wejdzie słaby i zniechęcony, aby zaczerpnąć nową moc z Serca Chrystusa.

3. Z obrzędem posypania popiołem łączy się tradycja zachowywania w dniu dzisiejszym wstrzemięźliwości i postu. Nie są to oczywiście jedynie praktyki zewnętrzne, czynności czysto obrzędowe, ale wymowne znaki niezbędnej przemiany życia. Post i wstrzemięźliwość przede wszystkim umacniają chrześcijanina do walki ze złem i do służby Ewangelii.

Przez post i pokutę człowiek wierzący zostaje wezwany do rezygnacji z dóbr i z zaspokojenia uprawnionych potrzeb materialnych, aby mógł uzyskać większą wolność wewnętrzną, a przez to usposobił się do uważnego słuchania słowa Bożego i do bezinteresownej pomocy potrzebującym braciom.

Wstrzemięźliwość i post winny zatem łączyć się z konkretnymi gestami solidarności z tymi, którzy cierpią i zmagają się z trudnościami. Pokuta prowadzi w ten sposób do dzielenia się dobrami z ludźmi zepchniętymi na margines i z potrzebującymi. Taki też jest duch Wielkiego Jubileuszu, który przynagla wszystkich do okazywania w konkretny sposób Chrystusowej miłości braciom pozbawionym niezbędnych środków do życia, ofiarom głodu, przemocy i niesprawiedliwości. Tak pisałem o tym w Orędziu na Wielki Post: «Jakże moglibyśmy prosić o łaskę Jubileuszu, jeśli jesteśmy nieczuli na potrzeby ubogich, jeśli nie staramy się zapewnić wszystkim środków niezbędnych do godziwego życia?» (n. 5).

4. «Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię» (Mk 1, 15). Otwórzmy serca na te słowa, które często rozbrzmiewają w okresie Wielkiego Postu. Niech wędrówka drogą nawrócenia i wierności Ewangelii, którą dziś podejmujemy, pozwoli nam wszystkim czuć się dziećmi jednego Ojca i ożywi pragnienie jedności wierzących oraz zgodnego współistnienia narodów. Proszę Boga, aby w tym jubileuszowym okresie Wielkiego Postu każdy chrześcijanin głęboko odczuł powinność pojednania się z Bogiem, z sobą samym i z braćmi. Tędy właśnie wiedzie droga do upragnionej pełnej komunii wszystkich uczniów Chrystusa. Oby rychło nadszedł czas, gdy dzięki modlitwie i wiernemu świadectwu chrześcijan świat uzna, że Jezus jest jedynym Zbawicielem, a wierząc w Niego zazna pokoju.

Niech Najświętsza Maryja Panna kieruje naszymi pierwszymi krokami na drodze Wielkiego Postu, abyśmy przechodząc przez święte drzwi nawrócenia dostąpili wszyscy łaski przemienienia na obraz Chrystusa.

Do Polaków uczestniczących w audiencji generalnej:

Nasi bracia Słowacy zaśpiewali: «Oto jest dzień, który dał nam Pan». Te słowa się odnoszą do wielkiego święta Zmartwychwstania Pańskiego, do Wielkanocy, i do każdej niedzieli. Dzisiaj nie jest niedziela, ale Środa Popielcowa. Jednakże ten dzień, Środę Popielcową dał nam Pan u początku wielkiego czterdziestodniowego postu, ażebyśmy się przygotowali do Wielkanocy, do święta Zmartwychwstania, ażebyśmy mogli wtedy zaśpiewać: «Oto jest dzień, który dał nam Pan»!

Wszystkich serdecznie pozdrawiam. Pochwalony Jezus Chrystus!

opr. mg/mg