List "motu proprio" Catholicam Christi Ecclesiam ustanawiający radę świeckich i Papieską Komisję Studiów, zwaną Sprawiedliwość i Pokój (Iustitia et Pax), 6.01.1967
Chrystusowy Kościół Katolicki, ponieważ od niego należy się spodziewać, by odnawiał się od wewnątrz i przystosowywał do czasów, w których żyje swoją zewnętrzną strukturę, to ma na uwadze, by na podstawie doświadczenia nagromadzonego w ciągu wieków, doskonalić z biegiem czasu coraz bardziej swoją postawę wobec ludzi(1), dla których zbawienia został ustanowiony przez Boskiego Odkupiciela.
Na podstawie pouczeń Soboru Watykańskiego II jest rzeczą konieczną, ażeby wszyscy wierni, z racji przynależności do ludu Bożego, każdy w swoim zakresie, podejmowali posłannictwo zbawienia(2). Tenże Sobór - który w licznych dokumentach naświetlił szczególne miejsce, jakie zajmują świeccy w Ludzie Bożym i który - jak się zdaje - tym się m.in. charakteryzował, ze określił rolę świeckich w Kościele, wydał specjalny Dekret, w którym zalecał utworzenie jakiejś Rady, która by "służyła apostolstwu świeckich i udzielała mu nowych bodźców"(3).
W tym samym czasie Sobór, pragnąc nawiązać dialog z ludźmi współczesnego świata, rozważanie swoje skierował na pewne główne pragnienia i zainteresowania ludzi współczesnych (należą tutaj sprawy dotyczące wyjaśnienie problemów związanych z rozwojem państw, propagowania sprawiedliwości wśród narodów, wprowadzania pokoju między ludźmi) i wyraził życzenie, aby Stolica Apostolska ustanowiła jakąś Radę, która by zachęciła społeczność katolików do badania tego rodzaju problemów(4).Stąd to po zakończeniu Soboru Powszechnego jedna z Komisji posoborowych badała na Nasze zlecenie, w jaki sposób najlepiej zrealizować postanowienia Soboru odnośnie n. 26 Dekretu Apostolicam actuositatem, stąd też - znowu z Naszego polecenia - specjalny zespół zajął się sprawą ustanowienia Rady, zaleconej w n. 90 Konstytucji Gaudium et spes.
Dnia zaś 7 lipca ub. roku powołaliśmy tymczasową Komisję, której powierzyliśmy zadanie, ażeby biorąc pod uwagę prace, podjęte przez co dopiero wspomniane Zespoły, odpowiednio zrealizowała to, co dokumenty Soborowe zarządzały i życzyły sobie.
Ponieważ poruszano równocześnie dwie sprawy, należało rozstrzygnąć, które aspekty spraw są różne, a które wspólne. Tak jak się to okazało pożytecznym, będą powołane dwie oddzielne Rady, posiadające Jednak wspólne naczelne kierownictwo: tj. Rada świeckich i Papieska Komisja, zwana Sprawiedliwość i Pokój.
I. - Zobaczmy przeto najpierw, co powinno należeć do Rady świeckich.
Ta (Rada), ponieważ w pierwszym rzędzie ma na wadze prowadzenie i popieranie apostolstwa świeckich, powinna:
1) rozwijać apostolstwo świeckich w różnych krajach, albo już działające porządkować i zespalać. Coraz bardziej wcielać je do ogólnego apostolstwa Kościoła, wiązać z apostolstwem każdego kraju; doprowadzać swoją działalnością do tego, by w ramach świętego Kościoła spotykali się i prowadzili dialog, czy to Hierarchia z świeckimi, czy to różne stowarzyszenia świeckich między sobą w tym celu, który jest wskazany na ostatnich kartach Encykliki Ecclesiam suam; zbierać na zebraniach przedstawicieli różnych narodów dla zajmowania się sprawami apostolstwa świeckich; czuwać, by przepisy kościelne dotyczące świeckich były wiernie przestrzegane;
2) służyć swoimi radami Hierarchii i świeckim w dziełach apostolskich(5);
3) popierać badania w celu coraz dokładniejszego precyzowania kwestii dotyczących świeckich; pilnie badać problemy powstające w związku z wykonywaniem apostolstwa; ustalać powiązania zachodzące między stowarzyszeniami świeckich a duszpasterstwem. Jeżeli to możliwe badania te winny być publikowane drukiem;
4) nie tylko wysyłać i przyjmować informacje (wiadomości) z zakresu apostolstwa świeckich, lecz także zorganizować ośrodek, gdzie zbierano by pisane pomoce z tej dziedziny. Dzięki nim można by ustalić drogi i sposoby do odpowiedniego kształtowania ducha świeckich, by stali się wydatną pomocą dla Kościoła Chrystusowego.
II. - Z kolei sprawa Papieskiej Komisji studiów zwanej Sprawiedliwość i Pokój.
Komisja ta stawia sobie za cel rozbudzanie pełnej świadomości wśród całego ludu Bożego odnośnie zadania powierzonego mu przez dzisiejsze czasy. A więc popieranie postępu krajów uboższych, zaprowadzanie sprawiedliwości społecznej między narodami, świadczenie pomocy krajom mniej rozwiniętym, by w ten sposób same swoimi siłami mogły sobie zaradzić. Dlatego do tej Komisji Papieskiej będzie należało:
1) zbierać i krótko podawać na piśmie ważniejsze osiągnięcia naukowe oraz pomoce naukowe, dotyczące czy to wszelkiego rodzaju osiągnięć, mianowicie na polu wychowania i kultury umysłowej, spraw ekonomicznych i społecznych itp. - czy to pokoju, w tych wszystkich sprawach, które stają się przyczyną postępu.
2) wspierać w celu pogłębienia, w zakresie dotyczącym nauki (doktryny), duszpasterstwa i działalności apostolskiej - kwestie ogólne, zalecane dla osiągnięcia postępu i pokoju;
3) troszczyć się o to, by ta wiedza oraz zbiór tego rodzaju wiadomości dotarły do wiadomości wszystkich Instytutów Kościelnych, których to dotyczy;
4) zacieśniać więzy między wszystkimi Instytutami w tym mianowicie celu, by popierać właściwe zespolenie sił, podtrzymywać wzajemne wsparcie, ażeby nie podejmować w tym samym celu, z nakładem sił, różnych poczynań i działań.
III. - Organizacja tych dwóch Rad będzie następująca.
1) Rada świeckich i Papieska Komisja studiów Sprawiedliwość i Pokój będą miały wspólnego Przewodniczącego, Jednego z Kardynałów.
2) Również obydwie Rady będą miały wspólnego Wiceprzewodniczącego, posiadającego godność biskupią.
3) Rada Świeckich i Papieska Komisja studiów Sprawiedliwość i Pokój otrzyma każda swój własny Sekretariat.
4) Sekretarzowi Rady Świeckich będą świadczyli pomoc dwaj Podsekretarze.
5) Obydwie Rady składają się z członków i konsultorów, wybieranych w odpowiedni sposób, których nominacja będzie należała do Stolicy Apostolskiej.
6) Wszystkie funkcje (tj. Przewodniczącego, Wiceprzewodniczącego, Sekretarza i Podsekretarzy) będą wygasać po upływie pięciolecia. Będzie jednak pozostawało w mocy Stolicy Apostolskiej, po upływie pięciolecia, powierzenie tych funkcji tym samym, co przedtem osobom.
7) Rada Świeckich i Papieska Komisja studiów Sprawiedliwość i Pokój na sposób eksperymentu zostają ustanowione na pięciolecie. Wypełnianie bowiem funkcji i praktyka mogą podsunąć wiele korzystnych zmian, dotyczących ich celów i stałej organizacji.
8) Siedzibą obydwu Rad będzie Rzym.
9) Zarządzamy ponadto, by z dniem dzisiejszym skończyła się nieobowiązywalność prawa, dotycząca Dekretu Soboru Powszechnego, zaczynającego się od słów: Apostolicam actuositatem. Do Biskupów jednak i Konferencji Biskupich należeć będzie realizacja w swoich diecezjach i krajach niniejszego Dekretu.
Z istnienia tych dwóch Rad, które chętnie powołaliśmy do życia rodzi się w Nas pewna i silna nadzieja, że ludzie świeccy członkowie Ludu Bożego, którym przez to oficjalne zarządzenie daliśmy nowy dowód Naszego uznania i życzliwości - będą się czuli odtąd ściślej związani z działalnością i zapobiegliwością Stolicy Apostolskiej oraz w przyszłości bardziej poświęcą na co dzień świętemu Kościołowi pracę, siły, gorliwość.
Cokolwiek zaś zostało tym Naszym Pismem wydanym z własnej woli zarządzone, to nakazujemy uważać za zatwierdzone, bez względu na jakiekolwiek inne zarządzenia.
Dan w Rzymie, u św. Piotra, dnia 6 stycznia, w uroczystość Objawienia Pańskiego, 1967 roku, czwartego Naszego Pontyfikatu.
PAULUS PP. VI
Przypisy:
1. Cfr. Const. Gaudium et spes, n. 43.
2.Cfr. Const. Lumen gentium 17 et 31.
3. Decr. Apostolicam actuositatem, n. 26.
4. Cfr. Const. Gaudium et spes, n. 90.
5. Cfr. Decr. Apostolicam actuositatem, n. 26.
Źródło: AAS 59 (1967) 25 - 28; Posoborowe Prawodawstwo Kościelne, ATK Warszawa 1969, zeszyt 3, ss. 217 - 225.
opr. kkk/mg