Prawo spółek w Republice Federalnej Niemiec, Wielkiej Brytanii, Francji i Włosze

Lesley Jane Smith, Catherina de Cussy, Chris Taylor, Tadeusz Włudyka

Prawo spółek w Republice Federalnej Niemiec, Wielkiej Brytanii, Francji i Włoszech

WSTĘP

Przemianom gospodarczym zapoczątkowanym w Polsce w latach dziewięćdziesiątych towarzyszyła ewolucja systemu prawnego. Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej, recepcja kodeksu handlowego oraz restytucja rynku kapitałowego to podstawowe regulacje prawne służące aktywności gospodarczej, szczególnie w kraj ach, w których do niedawna dominowała gospodarka centralnie zarządzana.

Pomimo wielu zmian, które dokonały się w Polsce, szczególnie w zakresie dostosowywania prawa do wymagań wolnego rynku, jego poziom daleki jest od standardów prawnych krajów Unii Europejskiej, co oczywiście wiąże się także z różnicami w potencjałach gospodarczych.

Konieczność prowadzenia analizy komparatystycznej rozwiązań legislacyjnych wynika z dwóch podstawowych przyczyn: z jednej strony z procesu harmonizacji prawa poszczególnych państw członkowskich Unii Europejskiej z ustawodawstwem wspólnym, co prowadzi w efekcie do powstania europejskiego systemu prawnego, a z drugiej, akceptacji dla odrębnych, narodowych regulacji prawnych, które odzwierciedlają specyfikę ich rozwoju społecznogospodarczego, a nawet kulturowego.

Wieloletnie procesy unifikacyjne w ramach prawa spółek doprowadziły do powstania systemu dyrektyw i rozporządzeń, które s ą uznawane za obowiązujące (mniej lub bardziej) prawo europejskie.

Dążąc do członkostwa w Unii Europejskiej Polska musi dostosowywać między innymi prawo handlowe do norm europejskich, przy czym warto pamiętać, że regulacje te nie mają charakteru niezmiennego i legislacyjnie doskonałego. W prawie europejskim definicja spółki obejmuje na przykład wszystkie formy prawne, bez względu na to, czy jest to spółka cywilna, czy handlowa, a więc bez względu na fakt posiadania lub nie osobowości prawnej, co z kolei powoduje, że instytucja spółki jest traktowana na równi z osobami fizycznymi (por. art. 58 ust. 2 Traktatu o utworzeniu Wspólnot Europejskich).

Dzięki sfinansowaniu projektu badawczego w ramach Programu Tempus (JEP-12210-97) studenci Wydziału Zarządzania Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie mogli zapoznać się z europejskimi regulacjami prawnymi w czterech ośrodkach akademickich: Fachhochschule Nordostniedersachsen Luneburg, University of Teesside, Middlesbrough, Ecole d'Ingenieurs CESI, Evry/Paris, Universita di Bergamo - uzyskując zarówno wiedzę teoretyczną, jak i analizując praktyczne aspekty regulacyjne prawa europejskiego. Tym, którzy nie mieli możliwości pobytu za granicą, a także ich młodszym koleżankom i kolegom rozpoczynającym studia proponujemy zapoznanie się z tą książką, która jest widocznym efektem tej współpracy oraz dowodem na istnienie integracji.

W książce zaprezentowano podstawowe instytucje prawne z zakresu prawa spółek z charakterystycznymi dla praw narodowych rozwiązaniami. Szereg tych rozwiązań jest identycznych lub bardzo do siebie zbliżonych, niemniej ogólny zarys systemu prawa spółek w największych krajach Unii Europejskiej z pewnością zainteresuje nie tylko studentów prawa, zarządzania i ekonomii, ale także szeroki krąg praktyków gospodarczych, ze względu na możliwość wykorzystania tych informacji.

Rozdział pierwszy zawiera wprowadzenie w europejskie (konwencyjne) prawo spółek, mające pomimo wieloletnich wysiłków zdecydowanie charakter uzupełniający w stosunku do regulacji krajowych. Jego znaczenie na pewno jednak będzie rosło.

W rozdziale drugim zaprezentowane zostało niemieckie prawo spółek autorstwa Lesley Jane Smith z Uniwersytetu w Bremie i Luneburgu. Rozdział trzeci to prawo brytyjskie opracowane przez Chrisa Taylora z Uniwersytetu w Middlesbrough, a czwarty - prawo francuskie autorstwa Catherine de Cussy z CESI Evry/Paris. Rozdział piąty, na podstawie prawa włoskiego, przygotował dr Jarosław Reszczyński z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dla celów wyłącznie komparatystycznych w rozdziale ostatnim znajduje się także zarys polskiego prawa spółek w stanie prawnym 1999/2000.

Pomimo że książka nie jest podręcznikiem prawa spółek, a każdy z autorów prezentuje autonomiczny punkt widzenia (co również znajduje swój wyraz w konstrukcji opracowania), autorom przyświecał cel upowszechnienia narodowych regulacji prawnych w zakresie szeroko rozumianego prawa spółek. Na prośbę autorów cytowane przepisy pozostawiono w oryginalnej wersji językowej.

W czasie organizowanych przez nas konferencji ich uczestnicy odkrywali nieznane dotychczas aspekty prawa spółek obowiązującego w pozostałych krajach. Te doświadczenia, tak zaskakujące szczególnie w przypadku krajów członkowskich Unii Europejskiej, potwierdzają również dydaktyczny sens podjętego tematu. Pragnę serdecznie podziękować współautorom książki, a w szczególności: Prof. Prof. Lesley Jane Smith z Luneburga, Catherine de Cussy z Evry, Chrisowi Taylorowi z Middlesbrough. Podziękowania kieruję także pod adresem Władz Rektorskich i Dziekańskich Akademii Górniczo-Hutniczej, a szczególnie koordynatora i pomysłodawcę projektu Prof. dr hab. inż. Zbigniewa Łuckiego oraz zespołu: Pani dr inż. Alicji Koziarkiewicz-Chlebowskiej i Pani Anetty Kochel. Serdeczne słowa podziękowania należą się wszystkim osobom, które współpracowały w ramach programu wymiany studentów i pracowników w ośrodkach zagranicznych. Szczególne słowa wdzięczności kieruję do dra Janusza Mielcarka z CESI Evry za jego wieloletnią współpracę z Wydziałem Zarządzania Akademii Górniczo-Hutniczej.

Autorzy kierują także podziękowania do Wspólnot Europejskich , bowiem dzięki finansowej pomocy Unii Europejskiej udało się zrealizować bardzo ciekawe przedsięwzięcie naukowe.

Kraków, styczeń 2000 Tadeusz Włudyka

opr. JU/PO