Celem jest dobro dziecka

O tym, jak wygląda procedura przysposobienia dziecka i jakie warunki należy spełnić, by zostać rodzicem adopcyjnym - w rozmowie z Małgorzatą Jaroszek, kierownik MCPS Wojewódzkiego Ośrodka Adopcyjnego Oddziału w Siedlcach.

„Chcemy mieć dziecko!” - oznajmiają małżonkowie, zgłaszając się do ośrodka adopcyjnego. O czym powinni wiedzieć już na wstępie?

Adopcja musi być głęboko przemyślaną decyzją poprzedzoną odpowiednim przygotowaniem. Przyszli rodzice powinni mieć świadomość własnych oczekiwań, ale też osobistych predyspozycji umożliwiających pełnienie funkcji rodziców adopcyjnych.

Niewłaściwa motywacja czy problemy w relacji małżeńskiej to czynniki uniemożliwiające ubieganie się o przysposobienie dziecka. Odmowę usłyszą także rodzice będący w trakcie leczenia bezpłodności, jak również zgłaszający się do ośrodka w krótkim czasie po stracie swojego biologicznego dziecka.

A co z osobami samotnymi - one również mogą starać się o adopcję?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami dziecko przysposobić mogą wspólnie małżonkowie. Polskie prawo nie wyklucza wprawdzie możliwości adopcji przez osobę samotną, jednak dla dziecka poszukuje się przede wszystkim pełnej rodziny. Pracownikom ośrodka zależy na trwałych więziach małżeńskich, dlatego brane pod uwagę są małżeństwa z minimum trzyletnim stażem.

Kandydaci muszą posiadać świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przed dany ośrodek oraz opinię kwalifikacyjną. Między rodzicem adopcyjnym a dzieckiem powinna być także odpowiednia różnica wieku - przyjmuje się, że wynosi ona maksymalnie 40 lat. Kolejne kwestie to stan zdrowia pozwalający na sprawowanie właściwej opieki nad dzieckiem oraz odpowiednie warunki ekonomiczne gwarantujące utrzymanie rodziny.

Decyzja zapadła. Co dalej?

Starania adopcyjne należy rozpocząć od nawiązania kontaktu z ośrodkiem adopcyjnym - najlepiej znajdującym się najbliżej miejsca zamieszkania, choć w tym przypadku nie obowiązuje rejonizacja. Na pierwsze spotkanie umawiamy się telefonicznie.

Wybieram Wojewódzki Ośrodek Adopcyjny Oddział w Siedlcach. Jak wygląda procedura adopcyjna?

Z małżonkami rozważającymi gotowość do przysposobienia dziecka umawiamy się na rozmowę informacyjną. Podczas spotkania pracownik ośrodka odpowie na nurtujące pytania, omówi procedurę adopcyjną i przedstawi dokumenty potrzebne do jej wszczęcia. Celem tej rozmowy jest rozwianie wątpliwości i ułatwienie decyzji.

Procedura rozpoczyna się od złożenia dokumentów oraz wstępnej oceny dotyczącej kwalifikacji i motywacji. Złożenie kompletu dokumentów jest jednoznaczne z wszczęciem procedury przygotowania do adopcji. Przyszli rodzice zobowiązani są także do przedstawienia m.in. zaświadczenia o niekaralności oraz lekarskiego - poświadczającego zdrowie psychiczne i brak przeciwwskazań do sprawowania opieki nad dzieckiem. Sprawdzana jest również sytuacja mieszkaniowa potencjalnych rodziców adopcyjnych.

A jak wygląda szkolenie?

Kandydaci do przysposobienia dziecka uczestniczą w kilku spotkaniach indywidualnych prowadzonych przez psychologa i pedagoga, odbywających się w siedzibie ośrodka. W rozmowach podkreślamy, że pogłębiona diagnoza daje nam prawdziwy obraz rodziny, co pozwala wychwycić ewentualne trudności mogące być przeszkodą w wejściu w rolę rodzica adopcyjnego. Kolejny etap to wywiad adopcyjny, tj. wcześniej umówiona wizyta w miejscu zamieszkania, która pozwoli poznać warunki mieszkaniowe kandydatów, ich motywację, a także stosunek do adopcji pozostałych domowników.

Tzw. pozytywna ocena wstępna skutkuje skierowaniem przyszłych rodziców adopcyjnych na szkolenie organizowane przez ośrodek. Realizowany przez nas autorski program „Bliżej dziecka” obejmuje dziewięć sesji grupowych i jedną indywidualną. W trakcie spotkań rodzina bierze udział w wykładach i ćwiczeniach z zakresu m.in. praw dotyczących adopcji i rozwoju dziecka. Po otrzymaniu świadectwa komisja ds. adopcji dokonuje tzw. kwalifikacji rodziny, a więc określa potencjał kandydatów na rodziców i upewnia się, że stworzą oni dla dziecka bezpieczną i kochającą rodzinę. Okres przygotowania trwa zazwyczaj kilka miesięcy.

Zdarza się, że wszystko jest „dograne”, a rodzice wycofują się w ostatniej chwili?

Przepisy prawa zezwalają na wycofanie się z procedury oraz rozwiązanie adopcji. Prawo do złożenia takiego wniosku mają zarówno rodzice adopcyjni, jak i dziecko. Jednak samo złożenie pozwu przez osobę uprawnioną nie wystarczy do rozwiązania adopcji - możliwe jest ono jedynie przez sąd i do tego z ważnych powodów. W przypadku pozwu dotyczącego małoletniego rozwiązanie adopcji nie jest dopuszczalne, jeśli wskutek decyzji miałoby ucierpieć dobro dziecka.

Przejdźmy do statystyk. Ile podań w skali roku wpływa do siedleckiego oddziału WOA?

Do października tego roku na pierwsze spotkanie informacyjne zgłosiły się 34 rodziny. Do końca września stosowne wnioski - deklarując tym samym gotowość przystąpienia do procedury przygotowania do adopcji -  złożyły 22 rodziny. W 2019 r. w naszym oddziale przeprowadzono 21 adopcji.

Z danych organów monitorujących realizację Ustawy o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej wynika, że problemem jest wciąż duża liczba dzieci zakwalifikowanych do adopcji, dla których nie dobrano kandydatów do przysposobienia. Okazuje się też, że prawie 80% oczekujących na adopcję (dane z 2019 r.) to dzieci w wieku 5-14 lat.  Co jest tego przyczyną?

Małżonkowie, którzy zgłaszają się do ośrodków adopcyjnych, chcieliby przysposobić jak najmłodsze dziecko. I choć z naszych doświadczeń wynika, że otwartość kandydatów na rodziców adopcyjnych co do wieku dzieci wzrasta, nadal są małżeństwa, które nie mają w sobie gotowości do podjęcia opieki nad starszym dzieckiem i oczekują tylko na dzieci małe oraz zdrowe: bez obciążeń rozwojowych, zaburzeń emocji czy zachowania.

Ważną kwestią dla adoptujących pozostaje także rodzina pochodzenia dziecka. Trudno im zaakceptować różnego rodzaju obciążenia - np. będące wynikiem stosowania używek przez rodziców biologicznych, co wpływa na zdrowie i rozwój dziecka kwalifikowanego do adopcji.

Niektórzy kandydaci - choć bynajmniej nie większość - mają też sprecyzowane oczekiwania co do płci dziecka. Co istotne, wzrasta otwartość małżonków na przysposobienia rodzeństwa, tyle że w zawężeniu do dwójki dzieci. Oczywiście część kandydatów chce po prostu być rodzicami i nie zgłaszają żadnych oczekiwań.

Poza prowadzeniem procedur adopcyjnych oddział Wojewódzkiego Ośrodka Adopcyjnego, którym Pani kieruje, realizuje także szereg innych działań. Na czym one polegają?

Zadaniem naszego ośrodka - obok wspomnianych procedur adopcyjnych - jest m.in. udzielanie wsparcia osobom, które już przysposobiły dziecko. Oferujemy pomoc psychologiczną i pedagogiczną w zakresie rozwiązywania problemów wychowawczych i opiekuńczych. Służymy poradnictwem i pomocą prawną. W naszym oddziale regularnie odbywają się także spotkania grupy wsparcia. Organizujemy warsztaty edukacyjne dla funkcjonujących rodzin adopcyjnych i już przeszkolonych kandydatów na rodziców adopcyjnych.

Problemy, z jakimi najczęściej zgłaszają się do nas rodzice adopcyjni, dotyczą kwestii wychowawczych i wsparcia w podejmowanych działaniach, ale też np. jawności adopcji. Udzielamy wsparcia dorosłym osobom adoptowanym, które potrzebują pomocy i zrozumienia w procesie odnajdywania własnej drogi życiowej, w poszukiwaniu korzeni - historii swojej i biologicznych rodziców. Pomagamy również osobom poszukującym adoptowanych członków swojej rodziny, najczęściej rodzeństwa.

Nasz ośrodek prowadzi także kończące się wydaniem świadectwa szkolenia dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka. Ponadto zapewnia pomoc psychologiczną kobietom w ciąży oraz pacjentkom oddziałów ginekologiczno-położniczych, które sygnalizują zamiar pozostawienia swojego dziecka bezpośrednio po urodzeniu.

Osoby, które chciałyby umówić się na spotkanie, zachęcamy do kontaktu pod nr. tel.: 25-644-06-30; e-mail: woa.siedlce@mcps.com.pl. Odpowiedzi na nurtujące pytania czy propozycje książek dotyczących przysposobienia można poznać też, zaglądając na stronę internetową: woa.warszawa@mcps.com.pl, oraz śledząc nasz profil na facebooku.

Dziękuję za rozmowę.

Echo Katolickie 41/2020

opr. mg/mg