Jak social media wpływają na nastolatków? Cienka granica między kontaktem a kryzysem

Zanim zaczniemy mówić o zagrożeniach, warto pamiętać, że social media nie są z założenia złe. Dla nastolatków są naturalnym sposobem na:

• utrzymywanie kontaktów z rówieśnikami,
• dzielenie się swoją twórczością,
• dostęp do informacji,
• znajdowanie grup wsparcia.

Często niestety te narzędzia zaczynają przejmować kontrolę nad emocjami, relacjami i poczuciem własnej wartości. Nastolatkom, którzy nie znają “świata przed Facebookiem” trudniej jest zobaczyć że nie cały świat toczy się online.

Cienie Social Media – jakie zaburzenia mogą wywołać?

1. Depresja i stany lękowe

Nadmierne porównywanie się z innymi, presja nierealnego „idealnego życia”, brak autentycznych więzi – to wszystko może prowadzić do chronicznego poczucia bycia gorszym. U wielu nastolatków to prosta droga do stanów depresyjnych – z objawami obniżonego nastroju, izolacji, spadku energii, a nawet myślami samobójczymi.

Równocześnie mogą występować stany lękowe: strach przed oceną, przed odrzuceniem, przed „byciem niewidocznym”. Nastolatek może nie chcieć iść do szkoły, wychodzić z domu, unikać kontaktu wzrokowego.

2. Uzależnienie od ekranów i dopaminy

Scrollowanie to nie tylko nawyk – to zależność neurobiologiczna. Media społecznościowe są zaprojektowane tak, by dawać małe dawki przyjemności (lajki, komentarze, nowe treści), które aktywują układ nagrody w mózgu i wydzielanie dopaminy (hormon szczęścia). Nastolatek może spędzać godziny, nie wiedząc nawet, jak mijają.

Z czasem może to prowadzić do zaburzeń snu, trudności z koncentracją, a nawet objawów odstawiennych, gdy telefon zostanie zabrany.

3. Zaburzenia odżywiania i postrzegania ciała

W social media panuje trend na autentyczność, niestety platformy nadal pełne są zdjęć „idealnych ciał”. Dla młodych dziewczyn i chłopaków może to być silny wyzwalacz do kompleksów, nadmiernej kontroli jedzenia, kompulsywnych ćwiczeń. Zaburzenia odżywiania, takie jak anoreksja czy ortoreksja, coraz częściej zaczynają się właśnie od TikToka czy Instagrama i prezentowanych na nich wzorców, nierealnych do osiągnięcia.

4. Obniżona samoocena i FOMO

FOMO (fear of missing out) – czyli lęk, że coś nas omija – sprawia, że nastolatki ciągle są „w czuwaniu”. Sprawdzają, co robią inni, kto dodał story, kto polajkował czyj post. Ich samoocena staje się zależna od reakcji w sieci. Gdy ich nie ma – pojawia się niepokój, frustracja, złość.

Sygnały alarmowe

Jakie zachowanie powinno wzbudzić Twoją czujność?
Kiedy dziecko spędza z telefonem większość dnia i nocy, reaguje agresją lub wycofaniem, gdy poprosisz o ograniczenie czasu online. Często widać też wyraźne pogorszenie nastroju po korzystaniu z mediów, pojawia się izolacja, spadek motywacji, zaburzenia snu.

Warto być również uważnym na to, czy dziecko nie mówi o sobie źle – „jestem beznadziejna/y”, „nikt mnie nie lubi”, „wszyscy mają lepiej”.

Pierwsza pomoc

Jeśli zauważasz że Social Media nie wpływają dobrze na Twoje dziecko, reaguj mądrze. Nie zaczynaj od krytyki – zdania typu „ciągle ten telefon!”, „za moich czasów…” zazwyczaj nie pomagają, a wręcz pogarszają relację.

W zamian spróbuj:
„Zauważyłem, że ostatnio jesteś smutniejszy. Co się dzieje?”
„Wydajesz się zmęczony po tych kilku godzinach na telefonie. Jak się czujesz?”
„Wiem, że social media są dla Ciebie ważne. Chcę Cię zrozumieć i pomóc jeśli coś Cię męczy.”

Empatia, ciekawość i autentyczne zainteresowanie – to klucze do rozmowy. Dziecko musi poczuć, że może z Tobą porozmawiać, bez oceniania.

Pomoc na dłuższą metę

Samodzielne ograniczenie social mediów jest trudne i rzadko wystarcza. Potrzebna może być pomoc specjalisty, który rozumie, jak cyfrowy świat wpływa na psychikę nastolatków.

Coraz więcej placówek oferuje specjalistyczną terapię dla młodzieży – i warto z tej opcji korzystać. W przypadku poważniejszych objawów (np. samookaleczeń, myśli rezygnacyjnych) jest to absolutnie konieczne. Obecnie dostępność wsparcia rośnie. Psychoterapia w Warszawie to dziś szeroki wybór zarówno w ramach NFZ, jak i prywatnie, a nawet online.

Online i offline

Social media nie są wrogiem – ale mogą być źródłem problemów. Nie chodzi o to, żeby dziecko „odłączyć od świata online”, tylko nauczyć je, jak się w nim poruszać. Z uważnością, dystansem i poczuciem, że liczba lajków nie definiuje go jako człowieka.

Jako rodzic nie musisz być ekspertem od Instagrama. Ale możesz być ekspertem od miłości, obecności i zauważania sygnałów, że Twoje dziecko potrzebuje pomocy. 

Gabinety HappyLife w Warszawie

Artykuł sponsorowany