Czy stać nas na polskie innowacje technologiczne?

Czy Polska może zostać liderem innowacyjności?

To jest bardzo trudne. Musimy być świadomi, że duże koncerny międzynarodowe dysponują bardzo dużymi środkami na prace badawczo-rozwojowe. Przykładem tego są takie firmy jak, Pfizer lub Moderna, które w bardzo krótkim czasie potrafiły opracować i uruchomić produkcję szczepionek przeciwko Covid-19. Wynika to z prowadzenia zaawansowanych i kosztownych badań przez te firmy.  Polskie firmy nie dysponują tak dużymi środkami na badania naukowe. Ponadto w Europie działają platformy technologiczne, które zrzeszają duże firmy. Platformy te odgrywają wiodącą rolę w kształtowaniu kierunków badań oraz mają istotny udział w projektach badawczych finansowanych w ramach programów unijnych, tj.: Horyzont 2020. Polskim przedsiębiorcom jest trudno konkurować z tymi platformami.

Czy zatem mamy jakieś osiągnięcia w zakresie rozwiązań innowacyjnych?

Tak, mamy takie rozwiązania, które zostały opracowane w Polsce i są konkurencyjne w skali międzynarodowej. Przykładem są nowoczesne implanty słuchowe opracowane i wdrożone w Instytucie Fizjologii i Patologii Słuchu. Rozwiązania te powstały we współpracy lekarzy i inżynierów. Innym przykładem jest Inteligentny System Kompleksowej Identyfikacji Pojazdów opracowany w Instytucie Badawczym Dróg i Mostów. System ten oparty na teorii sieci neuronowych pozwala na precyzyjną identyfikację pojazdów oraz rozpoznanie ich rozmiarów i masy. Rozwiązanie to uzyskało patent polski i amerykański i zostało wdrożone w różnych krajach. Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów opracował nowoczesne roboty przeznaczone dla służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i obronność, które zostały zakupione przez ośrodki zagraniczne. Te przykłady pokazują, że mamy możliwości opracowywania i wdrażania nowoczesnych i innowacyjnych rozwiązań, ale ich skala jest niewystarczająca.

Jak zwiększyć nasze szanse na opracowanie i wdrożenie wielu takich rozwiązań?

Opracowanie i wdrażanie polskich rozwiązań konkurencyjnych na rynku międzynarodowym wymaga stworzenia odpowiednich mechanizmów wsparcia. Oczywiście potrzebne są środki na prowadzenie prac badawczo-rozwojowych. Aby powstały dobre rozwiązania konieczne jest tworzenie najlepszych zespołów badawczych, np. konsorcjów złożonych z naukowców z uczelni, instytutów PAN i instytutów badawczych. Wówczas możemy mówić o doskonałości naukowej takich zespołów. Istotnym zadaniem jest stworzenie mechanizmu wspierającego wdrożenia. W Radzie Głównej Instytutów Badawczych przygotowaliśmy „Koncepcję systemu skutecznego wdrażania nowych technologii”, w której proponujemy zmiany prawne dotyczące zwiększenia skuteczności wdrażania nowych rozwiązań w Polsce. Proponujemy wprowadzenie kryterium doskonałości wdrożeniowej do oceny tych jednostek naukowych, które prowadzą wdrożenia wyników badań. Jednak zwiększenie szans na opracowanie nowych rozwiązań wymaga współpracy konsorcjów jednostek naukowych z przedsiębiorstwami.

Jak wyglądają instytuty badawcze po pandemii w 2020 r. ?

W marcu 2021 r. otrzymaliśmy od instytutów badawczych odpowiedzi na ankietę o wpływie pandemii na ich działalność. Z ankiety wynikało, że instytuty badawcze przetrwały pandemię. Ponad 90% instytutów potwierdziło utrzymanie płynność finansowej w 2020 roku, a większość oceniła swoje przychody jako zbliżone do 2019 r. Część instytutów nieco zredukowała zatrudnienie, ale w większości miało to związek z odejściami emerytalnymi. Około 40 % instytutów badawczych skorzystało z tarczy antykryzysowych. Aby przezwyciężyć szybko skutki pandemii, będą potrzebne nowe rozwiązania technologiczne, produkty dostosowane do zmieniającego się rynku i priorytetów społeczeństwa. Instytuty badawcze są poważnym uczestnikiem życia naukowego, badawczego i wdrożeniowego, prowadzą badania na rzecz gospodarki, zdrowia, rolnictwa, obronności, środowiska, infrastruktury, bezpieczeństwa, osiągając znaczące rezultaty w zakresie komercjalizacji wyników. Jestem przekonany, że efektywna współpraca naukowców i przedsiębiorców to klucz do sukcesu ekonomicznego i gwarancja rozwoju państwa w przyszłości.