Próba probówki - nasz komentarz do projektu Ustawy o leczeniu niepłodności

Ostatnie tygodnie zaliczyć można do okresów szczególnie istotnych w odniesieniu do debaty związanej z zagadnieniem in vitro. Na początku lipca minął, rok od wprowadzenia rządowego Programu leczenia niepłodności metodą in vitro. W tym samym czasie Ministerstwo Zdrowia ogłosiło wpisanie na listę leków refundowanych preparatów farmakologicznych, wykorzystywanych na pierwszym etapie zapłodnienia pozaustrojowego. Przez rok trwania Programu, osoby do niego zakwalifikowane, musiały same opłacać ich zastosowanie. Z kolei tydzień temu resort zdrowia opublikował projekt Ustawy o leczeniu niepłodności. Cóż zatem zapisano we wspomnianej propozycji?

Co wiemy

Propozycja Ministerstwa Zdrowia wprowadza darmowe usługi leczenia niepłodności. Mają je zapewnić Ośrodki wspomaganej prokreacji oraz Banki komórek rozrodczych i zarodków. Ustawa tworzy Rejestr dawców Komórek Rozrodczych i Zarodków. Ponadto ma zostać utworze ciało opiniotwórczo -  doradcze przy Ministrze zdrowia, tzw. Rada do Spraw Leczenia Niepłodności. Zgodnie z nowymi propozycjami wprowadzone zostają pojęcia biorcy oraz dawcy komórek rozrodczych lub zarodków. Samo przyjęcie zarodka może odbywać się w drodze dawstwa partnerskiego lub dawstwa innego niż partnerskie. Pierwsze z nich odnosi się do małżeństwa oraz osób pozostających we wspólnym pożyciu. Drugi z przykładów dotyczy przekazania komórek rozrodczych lub zarodków, przez inne osoby niż małżonkowie/ partnerzy.

W omawianym dokumencie zostają wprowadzone dokładne procedury dotyczące funkcjonowania Ośrodków leczenia niepłodności. Odnoszą się one zarówno do wyposażenia laboratoriów (dokładnie wskazane zostanie to jednak w rozporządzeniu), Wprowadza się zasady dotyczące znakowania, monitorowania, przechowywania oraz kryteriów bezpieczeństwa związanych z procedurą wspomaganego rozrodu. Ustalone zostały również zasady dotyczące wywożenia zarodków poza teren Polski oraz przywozu jej spoza kraju.

Czego nie wiemy

Czytając Ustawę o leczeniu niepłodności już na samym wstępie, doświadczyć można pewnej konsternacji. Ustawa w art. 6 zwraca uwagę, iż leczenie niepłodności polega na: diagnozowaniu przyczyn owego stanu, zabiegach chirurgicznych, poradnictwie medycznym oraz zabiegach wspomaganej prokreacji. Okazuje się jednak, że cała Ustawa dotyczy jedynie procedury in vitro, którą zarówno w sensie słownym, jak i metodologicznym, trudno nazwać procedurą skutkująca wyleczeniem. Jako chorobę uznaje się w tym momencie brak możliwości zajścia w ciąże. Wyleczeniem nie jest tutaj jednak pojawienie się możliwości płodzenia, lecz zapłodnienie uwzględniające zewnętrzny proces. Kobieta z perspektywy klinicznej dalej pozostaje niepłodna. Fakt pojawienia się dziecka nie zmienia określonego stanu patologicznego, który powoduje brak możliwości zajścia w ciążę. Ustawa w zasadzie nic nie mówi o diagnozie przyczyn niepłodności. Dużo miejsca poświęcono badaniu zarodków, które mają być wykorzystane w trakcie programu in vitro. Nie ma jednak mowy o badaniu fizjologicznych przyczyn niepłodności.

Zatrzymując się na zagadnieniu diagnostyki preimplantacyjnej warto zwrócić uwagę, iż w projekcie nie zapisano co zrobić z zarodkami, które pozostawione zostają w Banku komórek rozrodczych i zarodków. Zdarzyć się może bowiem sytuacja, w której to dana para nie tylko nie zechce implantować wszystkich zarodków, ale również nie pozostawi wskazań lub opinii dotyczącej ewentualnej zgody na przekazanie ich innej parze. Jak zauważa w podobnym kontekście prof. Andrzej Lewandowicz (odnosząc się do aktualnego Programu zdrowotnego in vitro): „Policzmy: przy 2559 zarejestrowanych ciążach i skuteczności in vitro do 30%, podjęto w ramach programu ok. 8000 procedur in vitro (dokładnie 7677). Maksymalnie trzy są dofinansowane. Powstało w nich prawdopodobnie ok. 46062 zarodków.” Śledząc jednak dalsze statystyki warto dostrzec,  że „46062 zarodki minus 2559 ciąż daje ponad 43500 pozostałych powołanych do życia istot ludzkich. Co się z nimi stało?” - podkreśla badacz. Na pytanie postawione przez przywołanego profesora nie znajdziemy niestety odpowiedzi w projekcie ustawy. Podobne wątpliwości pozostaną na gruncie refleksji prawnej.

Tekst opublikowany za zgodą Autora, źródło: http://biotechnologia.pl/bioetyka/aktualnosci/proba-probowki-nasz-komentarz-do-projektu-ustawy-o-leczeniu-nieplodnosci,14329

opr. mg/mg