Atmosfera wychowawcza domu

Niezmiernie ważną w wychowaniu jest atmosfera wychowawcza domu rodzinnego, wyczuwana przez dziecko instynktownie. Choć początkowo nie rozumie ono istoty otaczających go zjawisk - odbiera je. Dziecko ma prawo do tego, żeby wzrastać na trwałych fundamentach dobrej i zdrowej rodziny.

Atmosfera wychowawcza domu, którą można porównać do "klimatu", w którym wzrasta i rozwija się dziecko, ma wielkie znaczenie dla jego prawidłowego rozwoju. Już w pierwszych tygodniach życia otoczenie, osoby najbliższe wywierają swój wpływ na przeżycia emocjonalne dziecka, które stanowią podstawę rozwoju jego uczuć, jego stosunku do ludzi i świata. Atmosfera pogody i życzliwości otaczająca dziecko ma wpływ na jego aktywność, a tym samym na jego lepszy i szybszy rozwój. Ostre konflikty między rodzicami, awantury domowe, powodują ciągłą niepewność sytuacji. Czasem atmosfera panująca w domu, pozornie spokojna na zewnątrz, w rezultacie jest pełna napięć, stresów i obcości. Atmosfera wychowawcza domu rodzinnego, jeśli jest właściwa, sprzyja realizowaniu zadań wychowawczych również w dziedzinie płciowości. Prowadzeniu rozmów z dziećmi na te tematy sprzyja ciepła i serdeczna atmosfera rodzinna. Jest ona podstawą zaufania i poczucia bezpieczeństwa.

Atmosferę wychowawczą w rodzinie można rozpatrywać bardzo szeroko. Składają się na nią nie tylko stosunki między rodzicami, które są bardzo istotne i ogólny nastrój panujący w domu, lecz także stosunek rodziców do dzieci. Ma on wpływ na rozwój dziecka, na jego postawę, wpływa także na postępy dziecka w nauce. Chętnie i lepiej uczy się dziecko, które czuje się w domu potrzebne, kochane, które jest traktowane życzliwie, poważnie i konsekwentnie.

Złe funkcjonowanie rodziny jest w wielu przypadkach źródłem wszelkiego rodzaju zjawisk negatywnych. Niekorzystna atmosfera wychowawcza w rodzinie często hamuje normalny rozwój intelektualny i emocjonalny dzieci. To ona powoduje, że dziecko czuje się w otaczającym świecie bezpieczne lub ma poczucie zagrożenia, przeżywa stany lękowe, pozytywnie odczuwa bliskość innych ludzi lub czuje się wśród nich zagrożone, samotne. Dziecko pod wpływem złej atmosfery wychowawczej w domu nie liczy się z potrzebami innych kolegów, w wypadku konfliktu z nimi używa często siły fizycznej.

Decydujące znaczenie dla kształtowania pozytywnej atmosfery wychowawczej ma odpowiedni styl kierowania i stosowanie odpowiednich środków wychowawczych. Niedopuszczalny jest brak uporządkowanego planu życia codziennego, ponieważ rodzi to napięcia, zdenerwowanie, kłótnie. Od rodziców zależy, czy wszystkie codzienne sprawy ułożą się harmonijnie, czy stworzą wrażenie pośpiechu, niepewności, zamieszania.

Na atmosferę w rodzinie wpływa też odpowiedni rytm życia domowego. Rozkład codziennych obowiązków powinien ułatwić tworzenie pozytywnych relacji między domownikami, wdrażanie dzieci do określonych prac, rozwijania wspólnych zainteresowań, wspólnego spędzania czasu.

Powszechny jest pogląd, że korzystna atmosfera rodziny stanowi najważniejszy czynnik w zapobieganiu wszelkiego rodzaju niepowodzeń szkolnych. Bowiem nie wystarczy systematycznie posyłać dziecko do szkoły, zaopatrzyć je w potrzebne przybory szkolne, zapewnić mu ciszę i spokój oraz inne warunki do odrabiania lekcji, nie wystarczy wymagać od niego dobrych ocen i wyróżniającego się zachowania - o powodzeniu szkolnym decyduje także ogólna atmosfera, jaka panuje w rodzinie. Jeśli rodzice poświęcają mu niewiele czasu, mało się interesują jego sprawami, jeśli traktują je obojętnie - dziecko nie stara się osiągać dobrych wyników w szkole. Zła atmosfera wychowawcza występuje znacznie częściej w rodzinach uczniów słabych niż w rodzinach uczniów mających dobre wyniki w nauce.

Jeśli dziecko ma poczucie, że jest zbyteczne, że rodzicom wcale na nim nie zależy, a może nawet przeszkadza im w realizacji ich dążeń osobistych, zawodowych czy naukowych ma wówczas duże problemy z akceptacją siebie. Jeśli rodzice nigdy nie mają czasu dla dziecka, nabiera ono przekonania, że rodzicom nie zależy wcale na nim.

Troska więc rodziców o dobrą atmosferę wychowawczą domu pozwala wytworzyć właściwe warunki dla rozwoju dziecka i dla jego funkcjonowania w dalszym życiu.

opr. aw/aw