Konsekwencja w wychowaniu dzieci

Hermann Liebenow

KONSEKWENCJA W WYCHOWANIU DZIECI

Przekład: Gabriela Seifert-Knopik

ISBN: 978-83-7318-810-5

wyd.: WAM 2007

PRZEDMOWA

Wychowujemy dla niepewne) przyszłości. Dzieci pewnego dnia w sposób nieprzewidziany ukształtują swoje życie i będą musiały samodzielnie dać sobie radę z nieuniknionymi przeciwnościami życia - i miejmy nadzieję, że to im się uda. Znaczną pomocą okazuje się w tym konsekwencja wychowawcza.

Ostrzegawcze słowa oszczędzają nam nieprzyjemnych doświadczeń, a mądre umowy porządkują nasze współżycie społeczne. W uczeniu się niezbędnego samokierowania swoim życiem pomocna Jest konsekwencja wychowawcza, tzn. za słowami powinny iść odpowiednie działania. Głównie chodzi więc o wytyczanie dzieciom tylko pewnych granic albo np. egzekwowanie porządku w pokoju dziecinnym. Konsekwencja wychowawcza uzdalnia przede wszystkim do rozsądnego działania i uczy właściwego podejścia społecznego.

Można wychowywać zarówno zbyt konsekwentnie, Jak i za mało konsekwentnie: Odpowiednie Jest to, co kosztuje trochę trudu. Właściwie postawione wymagania wyrabiają koncentrację, wytrwałość, myślenie, siłę woli i odpowiedzialność. Praktyczne działania zaś ułatwiają osiągnięcie odpowiednich rezultatów. Połączenie Jednych i drugich kształtuje osobowość.

Konsekwencja wychowawcza nakłania do przemyśleń, z których powstają skuteczne postanowienia. Kto Jako dziecko nauczył się przestrzegać wskazówek rodzicielskich, ten z większym prawdopodobieństwem będzie umiał w wieku młodzieńczym zrealizować własne plany. Dlatego uważni rodzice przemawiają do swoich dzieci w sposób odpowiedni do ich etapu rozwoju: Małe dzieci częściej zdają się na rodziców, dzieci w wieku przedszkolnym otrzymują do tego wskazówki w postaci pochwały i nagany. Z dziećmi rozpoczynającymi naukę w szkole negocjowane są reguły stosowania nagród i kar, u starszych uczniów dochodzi do tego rozwijający się rozum, wraz z działaniami wynagradzającymi za wyrządzoną szkodę, oraz samodzielność. A ze swoimi dziećmi w wieku młodzieńczym rodzice, posługując się na ogół „krytyką konstruktywną"¹, dyskutują na tematy dotyczące tego, co było, i tego, co się stanie w przyszłości.

Od 1980 r. prowadzę wiejską poradnię wychowawczą i towarzyszę dużym wielodzietnym rodzinom. Stąd za moimi wnioskami-sugestiami stoją przede wszystkim liczne spostrzeżenia dotyczące prawidłowego wychowania:

• dlaczego mianowicie jedna rodzina ma taki a nie inny problem,
• jak radzi sobie rodzeństwo z ryzykiem, za którym ukrywa się rzeczywiste cierpienie dziecka,
• na ile niektórzy ludzie wychodzą wzmocnieni z trudnych doświadczeń,
• jakie doświadczenia konsekwencji wychowawczych wspomagają kształtowanie osobowości.

Wszystkie rodziny wraz z rozwojem dzieci zmieniają swój styl bycia i konsekwencje wychowawcze. Większości rodzin wystarcza Już odpowiedni do wieku sposób odnoszenia się do siebie nawzajem, Jak to Jest opisane w drugim rozdziale. Niektóre rodziny muszą wprowadzać ponadto bardziej celowe konsekwencje w wychowaniu, co omawia trzeci rozdział. Ten Jedyny w swoim rodzaju, zorientowany na rozwój poradnik wychowawczy dla rodziców poprzez podanie wielu konkretnych przykładów z życia codziennego pokazuje, kiedy, przez co i Jakie konsekwencje wychowawcze przyczyniają się odpowiednio do kształtowania osobowości.

Komentarze zawarte w drugim i trzecim rozdziale streszczają wypróbowane sposoby postępowania; w ten sposób możecie Państwo szybciej rozeznać trudne sytuacje i zdecydowanie z nich wyjść. Informacje stanowiące tlo i dalsze zachęty znajdziecie Państwo w tekstach w ramkach. Poniższe „Wskazówki w skrócie” ułatwią zaangażowanie się, zawierają też w sobie spostrzeżenia oddające sedno sprawy.

Dziękuję szczególnie tym rodzinom, które poprzez konsultacje wychowawcze zgodziły się również odpowiedzieć na pytania wykraczające poza ich aktualne potrzeby. Wyrazy podziękowania należą się również moim zleceniodawcom oraz koleżankom i kolegom, którzy ciągle dawali mi ogromną swobodę w wykonywaniu mojego zawodu. Dziękuję rodzinie, przyjaciołom, znajomym, wydawnictwu i mojej lektorce za wszelkie zaufanie w stosunku do mojej pracy.

opr. aw/aw