Drogi dorastania

"Do form oddziaływania na motywację szkolną ucznia należy zaliczyć mało zróżnicowany system nagród i kar. W praktyce szkolnej przeważa system karania (stopniami, naganami), budzący zniechęcenie i lęk.

Ważne są czynniki natury organizacyjnej: liczba uczniów w klasie i rozkład lekcji. Fakt, że czynniki te wpływają na wszystkich uczniów, a tylko niektórzy z nich mają trudności szkolne, niczego nie tłumaczy, gdyż negatywne skutki dotyczą uczniów słabszych intelektualnie czy też ogólnie słabszych nerwowo.

Od czynników natury finansowej zależy część czynników wymienionych wyżej, ale nie wszystkie. Jednak to przede wszystkim w nich szukają usprawiedliwienia obecnej niewydolności osoby zań odpowiedzialne.

Zależne od nauczyciela warunki środowiska szkolnego to cechy jego osobowości. Oto cechy pozytywne, które mają wpływ na powodzenie szkolne uczniów:

• właściwości poznawcze - inteligencja, zainteresowanie, wyobraźnia, płynność werbalna;
• umiejętności pedagogiczne - sposób przekazywania wiedzy, umiejętność uważnego słuchania ucznia, zdolności organizacyjne;
• właściwości charakteru - sprawiedliwość w ocenianiu uczniów i życzliwy do nich stosunek, a także takt, cierpliwość i empatia;
• właściwości zachowania - łatwy kontakt z młodzieżą oraz kontrolowanie własnych stanów emocjonalnych;
• duża odporność na stres - decyduje o stabilnym zachowaniu;
• pogodne usposobienie wraz z optymistyczną postawą życiową, gdyż nauczyciel jest ważnym modelem, a przekazywany przez niego optymizm życiowy wpływa na stosunek uczniów do samych siebie, do obowiązków, a także ma wpływ na stan ich zdrowia.

Pożądanych właściwości charakterologicznych niestety nie da się wykształcić w trakcie przygotowania do zawodu nauczycielskiego; nadal nie prowadzi się pozytywnej selekcji. A przecież nie ma bardziej ważnego i odpowiedzialnego społecznie zawodu niż nauczycielski, który wymaga nie tylko wiedzy i umiejętności, ale też charakteru i zamiłowania. Równocześnie w żadnym innym zawodzie nie pojawia się tak wcześnie i tak powszechnie zjawisko "wypalenia zawodowego" wraz z takimi jego objawami, jak emocjonalne wyczerpanie, chroniczne zmęczenie, reakcje nerwicowe oraz dolegliwości psychosomatyczne - co świadczy o przeciążeniu układu nerwowego wielu nauczycieli.

Odrębną grupę czynników środowiska szkolnego, częściowo od niego niezależnych, stanowią czynniki związane z klasą szkolną jako grupą. Tu istotne znaczenie dla powstania niepowodzenia ma atmosfera w klasie i pozycja ucznia w zespole klasowym. Zła atmosfera w klasie bywa najczęściej dwojakiego rodzaju: lekceważenie nauki, wstydzenie się pracowitości, poza tzm cynizm i lenistwo lub lęk i zastraszenie. Z kolei pozycja ucznia w zespole (popularność lub odrzucenie) wpływa znacząco na stosunek do nauki szkolnej."

Książka Ireny Obuchowskiej napisana została z myślą o nauczycielach, wychowawcach i rodzicach.

Autorka porusza problemy związane z wychowaniem dorastającej młodzieży. Czytelnik znajdzie w niej odpowiedź na wiele pytań dotyczących rozwoju fizycznego dziewcząt i chłopców, budzenia się pragnień seksualnych, rozwoju krytycznego myślenia, uczuciowości, wrażliwości moralnej, poglądu na świat i samych siebie. Omówione też zostały problemy szkolne.

Barbara