Z historii wychowania przedszkolnego. Sylwetki wybranych postaci - Plutarch

Jolanta Karbowniczek, Małgorzata Kwaśniewska, Barbara Surma PODSTAWY PEDAGOGIKI PRZEDSZKOLNEJ Z METODYKĄ ISBN: 978-83-7505-888-8 wyd.: Wydawnictwo WAM 2011

Spis wybranych fragmentów Wstęp Z historii wychowania przedszkolnego opr. Jolanta Karbowniczek Sylwetki wybranych postaci — ich koncepcje, fakty z działalności edukacyjnej oraz poglądy na wychowanie przedszkolne Platon (427-347 p.n.e.) Arystoteles (384-322 p.n.e.) Plutarch (50-120 r. n. e.) Marek Fabiusz Kwintylian (35-95 r. n. e.) Vittorino De Feltre (1378-1446) Erazm z Rotterdamu (1467-1536)

Rozdział 1
Z historii wychowania przedszkolnego
opr. Jolanta Karbowniczek

1.1. Sylwetki wybranych postaci — ich koncepcje, fakty z działalności edukacyjnej oraz poglądy na wychowanie przedszkolne

Plutarch (50-120 r. n. e.)

uczony, wielki pisarz starożytnej Grecji, zwolennik wychowania indywidualistycznego. Autor rozprawy O wychowaniu dzieci . Znany ze swoich dzieł historycznych, moralnych oraz pedagogicznych, kładł nacisk w wychowaniu na etykę oraz zachowanie harmonii między rozwojem fizycznym i umysłowym. Podkreślał ważność i istotę wychowania dziecka od pierwszych chwil jego życia. Za najważniejsze uważał wrodzone zdolności, naukę przyzwyczajenia. Jeśli nie będą one rozwijane i pielęgnowane, nie przyniosą właściwych rezultatów. Gdy dziecko urodziło się bez specjalnych uzdolnień to i tak może wiele dokonać i dorównać umiejętnościami innym poprzez systematyczne ćwiczenia i pracę nad sobą. Za wychowanie najmłodszych czynił odpowiedzialną matkę. Był przeciwnikiem zatrudniania piastunek. Szlachetność i szczęście to najwyższe wartości w wychowaniu. Najważniejszym wzorem dla dziecka są jego rodzice, ich odpowiedzialność i znajomość aksjologii. Nie należy zmuszać jednostki do nauki, ćwiczeń, nie stosować kar fizycznych. „Każdą naganę słowną opatrzyć zachętą, by nie zniechęcać do podejmowania wszelkich działań. Dziecka nie wolno także rozpieszczać”⁷.Z wychowaniem umysłowym, Plutarch wiązał potrzebę rozwijania pamięci, utrwalania cnót pracowitości, kultury bycia i mowy, powściągliwości oraz miłości do prawdy. Kłamstwo natomiast przypisywał nikczemności jednostki.

Proces wychowania podzielił na trzy okresy:

• I okres propajdyczny, trwający do 10 roku życia;
• II okres pajdyczny obejmujący wiek od 10 do 15 roku życia;
• III okres studiów filozoficznych to młodzież w wieku od 16 do 21 roku życia.

Wychowanie dziecka w pierwszym okresie — propajdycznym, polegało na posłuszeństwie oraz nabyciu umiejętności milczenia, które miało stanowić podstawę samodzielnego i krytycznego myślenia. Zalecał obserwację najmłodszych w czasie zabaw⁸. Okres pajdyczny — drugi to znajomość poezji przez dorastających oraz zdobywanie wiedzy z retoryki, matematyki, geometrii, astronomii, muzyki. Trzeci okres związany był ze studiami i dotyczył młodzieży.

Starożytny Rzym ukształtował się jako silne i ekspansywne państwo potrzebujące dzielnych wojowników i sprawnych administratorów. Ideałem wychowawczym przez długie lata był surowy obywatel, a dzieci umiejętnie przygotowywano do pełnienia tej roli.

Wychowanie było przede wszystkim wewnętrzną ambicją rodziny. W niej to najmłodszy Rzymianin miał znajdować wzory do naśladowania. Członkowie rodziny podlegali władzy ojca. Dzieci do 7 roku życia wychowywały się pod opieką matki i podlegającej jej służby domowej. Mimo całkowitego podporządkowania się mężowi starożytna Rzymianka odegrała bardzo istotną rolę w edukacji dzieci. Ponosiła bowiem odpowiedzialność za wychowanie moralne synów i córek.

W miarę upływu czasu Rzym coraz bardziej zaczynał przyjmować hellenistyczny program kształcenia dzieci i młodzieży i organizację szkolną, podkreślając erudycyjność i retoryczność. Grecka pajdeja (wychowanie harmonijne i wszechstronne) rozdzieliła się w Rzymie na educatio — wychowanie i na doctrina — nauczanie erudycyjne. Wychowanie w dalszym ciągu pozostawało jeszcze przez długi czas w gestii rodziców. Po opanowaniu Grecji (146 r.) Rzymianie poddali się całkowicie hellenistycznej kulturze umysłowej⁹. Naczelne miejsce uzyskało wykształcenie retoryczne.

⁷W. Bobrowska-Nowak, Historia wychowania ..., dz. cyt., s. 23-25.

⁸S. Sztobryn, Starożytna myśl…, dz. cyt., s. 22

⁹S. Wołoszyn, Wychowanie w rodzinie i kształcenie szkolne w starożytnym Rzymie , w: Pedagogika , red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Warszawa 2003, s. 93-94.

opr. ab/ab