Z historii wychowania przedszkolnego. Sylwetki wybranych postaci - Platon

Jolanta Karbowniczek, Małgorzata Kwaśniewska, Barbara Surma PODSTAWY PEDAGOGIKI PRZEDSZKOLNEJ Z METODYKĄ ISBN: 978-83-7505-888-8 wyd.: Wydawnictwo WAM 2011

Spis wybranych fragmentów Wstęp Z historii wychowania przedszkolnego opr. Jolanta Karbowniczek Sylwetki wybranych postaci — ich koncepcje, fakty z działalności edukacyjnej oraz poglądy na wychowanie przedszkolne Platon (427-347 p.n.e.) Arystoteles (384-322 p.n.e.) Plutarch (50-120 r. n. e.) Marek Fabiusz Kwintylian (35-95 r. n. e.) Vittorino De Feltre (1378-1446) Erazm z Rotterdamu (1467-1536)

Rozdział 1
Z historii wychowania przedszkolnego
opr. Jolanta Karbowniczek

1.1. Sylwetki wybranych postaci — ich koncepcje, fakty z działalności edukacyjnej oraz poglądy na wychowanie przedszkolne

Historia wychowania przedszkolnego to nie tylko informacje o kierunkach i rozwoju myśli pedagogicznej na przestrzeni wieków, ale również etapy kształtowania się — jakże cennej dla wielu pokoleń — teorii i praktyki pedagogicznej. Zaprezentowany szkic historyczny zawiera sylwetki wybitnych filozofów, pedagogów, psychologów, pisarzy, ich poglądy na wychowanie, koncepcje dotyczące edukacji dzieci oraz niektóre fakty z działalności edukacyjnej. O ważności i znaczeniu tej problematyki stanowi fakt, że przetrwała ona do czasów współczesnych jako otwarte oraz żywe źródło refleksji.

Platon (427-347 p.n.e.)

Grecki filozof, uczeń Sokratesa, założyciel Akademii Platońskiej. Dzieła:Rzeczpospolita, Państwo, Prawa, Protagoras. Twórca jednej z pierwszych koncepcji wychowania dziecka, opartej na przepisach i zasadach arystokratycznego państwa. A. Gąsiorowski pisze: „Platon pierwszy w literaturze europejskiej pojął ogromną rolę wychowania (...) dla Platona nie istnieje zupełnie zagadnienie wychowania indywidualnego. Pajdeja, czyli prawdziwa kultura może być wszczepiona w człowieku tylko przez wychowanie w zbiorowości”¹. System wychowania Platona stanowił próbę syntezy doświadczeń ateńskiego wychowania prywatnego i państwowej pedagogiki Sparty. Wzorował się na ateńskim programie kształcenia umysłu oraz na idei harmonijnego rozwoju fizycznego i duchowego. Ze Sparty natomiast przejął zasadę wychowania jednostek pod opieką państwa, ideę wychowania, wykształcenie dziewcząt według tego samego programu, co chłopców oraz postulat wielkiej dumy narodowej². Chcąc zapewnić dzieciom jak najlepsze warunki rozwoju fizycznego, umysłowego i moralnego, Platon radził otoczyć je troskliwą opieką jeszcze przed przyjściem na świat. Po urodzeniu oddawano je do domów dziecka, gdzie pod opieką wyszkolonych nianiek miały zapewnione odpowiednie odżywianie, zabiegi higieniczne, odpoczynek i sen. Zgodnie z tym, co pisze Platon w dziele Prawa, systematyczne i planowe zabiegi wychowawcze należało rozpocząć od trzeciego roku życia. Wychowanie przedszkolne odbywało się w ogródkach dziecięcych tuż przy świątyniach pod nadzorem specjalnie zatrudnionej wychowawczyni.

Głównym celem wychowania przedszkolnego był harmonijny rozwój sił fizycznych, umysłowych oraz kształcenie moralnej postawy dziecka, natomiast podstawowymi środkami wychowania były: zabawy i gry na świeżym powietrzu, bajki, wierszyki i muzyka.

Platon podkreślał rolę i znaczenie zabaw, twierdząc, że przyczyniają się one do rozwoju zdolności i zainteresowań najmłodszych. Ciekawostką jest fakt, że odpowiednie władze ustaliły przepisy, dotyczące sposobu i organizacji prowadzenia każdej zabawy.

Platon zalecał wypełniać czas pouczającą zabawą zespołową, wspólną dla obu płci w gromadkach, które należało podzielić na grupy w taki sposób, aby zabawy odzwierciedlały czynności związane z ich przyszłym życiem. Zabawy tematyczne miały odbywać się na miniaturowych wzorach prawdziwych narzędzi, oswajając w ten sposób najmłodszych z przeznaczonym dla nich zajęciem.

Ten wybitny filozof uważał, że ,,zabawy, począwszy od ruchowych, poprzez muzykę i śpiew, a na sposobie myślenia kończąc, powinny być kierowane, aby zapewnić posłuszeństwo jednostki wobec jego utopijnej wizji idealnego państwa. Harmonijny rozwój fizyczny uczyni z dziecka człowieka dobrze zbudowanego, pięknego dla oka, a wychowanie artystyczne uwrażliwi go. W parze z rozwojem moralnym i umysłowym dążył do uczynienia z niego jednostki w pełni idealnej''³. Pedagogikę opierał na podstawach psychologii i rozszerzaniu programu nauczania.

Platon to pierwszy filozof, który podkreślił dużą rolę gier w wychowaniu przedszkolnym, konieczność doboru odpowiednich dla tego wieku opowiadań oraz utworów poetyckich.

¹Historia wychowania. Słownik biograficzny , red. A. Gąsiorowski, Olsztyn 2002, s. 131-133.

²Historia wychowania , red. Ł. Kurdybacha, Warszawa 1967, s. 82.

³W. Bobrowska-Nowak, Historia wychowania przedszkolnego , Warszawa 1978, s. 17.

opr. ab/ab