Argumenty uzasadniające podejmowanie działalności wychowawczej

pod red. Krystyny Chałas

WYCHOWANIE KU WARTOŚCIOM W ŚWIETLE NAUCZANIA JANA PAWŁA II

Elementy teorii i praktyki - tom III

ISBN: 978-83-7442-430-1

wyd.: Wydawnictwo JEDOŚĆ 2007

Alina Rynio

Obiektywna wartość pedagogicznego przesłania Jana Pawła II

Argumenty uzasadniające podejmowanie działalności wychowawczej

Zastanawiając się nad przyczynami podejmowania działalności wychowawczej, należy ich szukać m.in. w założeniach papieskiej antropologii teologicznej. Wskazuje ona na istnienie w człowieku dysharmonii wywołanej faktem grzechu pierworodnego. Poza tym przyczyn tych należy upatrywać w antropologii filozoficznej, społecznej i kulturowej. Mając na względzie tę ostatnią, warto zwrócić uwagę na fakt, iż w nauczaniu Jana Pawła II ogólne i szerokie rozumienie kultury, analogicznie do wychowania, zostaje doprecyzowane w określeniach opisowych i normatywnych. Także cel kultury, czyli integralny i harmonijny rozwój osoby we wszystkich wymiarach i zdolnościach,²⁵ dokonujący się poprzez rozwój jednostki i duchowe kształtowanie się społeczeństwa jest zbieżny z celem wychowania, a "pierwszym i zasadniczym zadaniem kultury w ogóle i każdej kultury jest wychowanie"²⁶.

Nie ulega wątpliwości, że zarysowany wyżej problem rozumienia istoty wychowania jawi się jako złożony i wieloaspektowy. Złożoność zjawiska wychowania odbija złożoność natury człowieka, w której wychowanie ma swe źródło i cel. Mówiąc o nim, Jan Paweł II umieszczał je w kręgu pojęć związanych z egzystencją podmiotu, tzn. z osobowym statusem bytu ludzkiego wyrażającym się w jego celowości, wolności, godności, sprawczości, niepowtarzalności, działaniu i odpowiedzialności.

Z nauczania Jana Pawła II wynika, że nie definiuje on wychowania w jeden ściśle określony sposób, ale sprowadza je do kształtowania człowieka w znaczeniu doskonalenia każdego indywidualnego bytu ludzkiego, we wszystkich dziedzinach jego życia i działania. Jest to więc wychowanie uwzględniające wartość osoby, a także wartości ogólnoludzkie i chrześcijańskie, ze szczególnym uwzględnieniem dobra, prawdy i piękna. Jan Paweł II nie deprecjonując czegokolwiek, co w integralnym wychowaniu osoby jest ważne i znaczące, mocno eksponował moralistyczny aspekt wychowania. Nauczał, że wychowanie jest dla człowieka powołaniem, zadaniem, prawem i obowiązkiem, a sam człowiek jest jego podmiotem, twórcą i zarazem adresatem.

Papież podkreślał, iż wychowanie zawsze zachodzi w relacji człowieka do Boga, do innych osób żyjących w świecie i wreszcie do otaczającej rzeczywistości. Podstawowym terenem działalności wychowawczej i samowychowawczej jest przede wszystkim wnętrze każdego człowieka. Tak rozumiane wychowanie, mając charakter dopełniający i kształtujący ludzką naturę jest koniecznością i powinnością, wpisaną w ludzkie powołanie, do odczytywania i tworzenia nowych wartości, w samym sobie i wokół siebie.

²⁵ Jan Paweł II, W dziele kultury Bóg zawarł przymierze z człowiekiem. Przemówienie do przedstawicieli świata kultury, Rio de Janeiro 01 VII 1980, w: Wiara i..., dz. cyt, s. 69-70.

²⁶ Jan Paweł II, W imię przyszłości kultury, Paryż 02 VI 1980, w: Wiara i..., dz. cyt, s. 58; Na temat roli kultury w wychowaniu, w nauczaniu Jana Pawła II, zob. m.in.: w: F. Bednarski, Kultura w nauczaniu Jana Pawła II, "Polonia Sacra" 1998, nr 2, s. 11-40; L. Dyczewski, Kultura i praca w nauczaniu Jana Pawła II, w: Żeby nie ustała wiara. KUL przed wizytą Ojca Świętego Jana Pawła II, Lublin 1989, s. 249-269; A. Kaczor, Koncepcja kultury Jana Pawła II, "Akcent" 1998, nr 3,s. 146-153;A. Kowalski, Kultura w integralnym rozwoju człowieka w świetle nauczania papieża Jana Pawła II, w: Służyć prawdzie i miłości, Częstochowa 1986, s. 251 -268; R. Rybicki, Pedagogiczne treści w nauczaniu Jana Pawła II, "Wychowawca" 1995, nr 11, s. 5-7; A. Rynio, Jana Pawła II wizja wychowania, w: Pedagogika katolicka. Zagadnienia wybrane, A. Rynio (red.), Stalowa Wola 1999, s. 263-280; Z. Stachowski, Kultura w ujęciu Jana Pawła II, w: Jan Paweł II a wyzwania współczesności, Warszawa 1991, s. 25-54.

opr. aw/aw